Didem MENTEŞ

Yıllardır 175 kişilik kapasitesinin üzerinde hizmet vermeye çalışan Merkezi Cezaevi’nde 338’i hükümlü olmak üzere 514 mahkum bulunurken, 2018 yılının ilk yarısında da 6 mahkum Türkiye’ye iade edildi.

1990 yılından günümüze kadar toplam 257 mahkum ülkesine gönderildi.

Ülkemizde günbegün artan suç ve suçlular nedeniyle dolup taşan cezaevi sorunları da beraberinde getirdi.

Kimi zaman mahkumlar arasında yaşanan koğuş anlaşmazlığı sıkıntılara neden olurken kimi zaman da mahkumlar cezaevindeki şartların iyi olmadığı gerekçesiyle açlık grevine gitti.

Kimi zaman da cezaevindeki hücre koşullarının yeterli olmaması bazı mahkumlara verilen disiplin cezalarının iptal edilip, yeniden geri alınmasına neden oldu. Kimi zaman da farklı nedenler gündeme geldi…

Neredeyse her gün tutuklu sayısının değiştiği, hükümlü sayısının da 300’ü aştığı cezaevinde Türkiye uyruklu kimi mahkumlar cezasını kendi ülkesinde çekmeyi tercih etti. 

257 mahkum iade edildi

Neredeyse her gün tutuklu sayısının değiştiği, hükümlü sayısının da 300’ü aştığı cezaevinde Türkiye uyruklu kimi mahkum cezasını kendi ülkesinde çekmeyi tercih etti. 

1990 yılından günümüze kadar çeşitli suçlardan yargılanıp hapis cezasına çarptırılan 257 mahkum Türkiye’ye iade edildi.

Uyuşturucu, adam öldürme, sirkat, silahlı soygun, sahte para basan, cinsel tecavüz, ölüme sebebiyet verme gibi toplumda infial yaratan olaylardan suçlu bulunup mahkum edilen onlarca hükümlü, Bakanlar Kurulu kararıyla cezalarını Türkiye’de çekti.

Kıbrıs Türk Barolar Birliği Başkanı Hasan Esendağlı, KKTC’de hüküm giyen mahkumların Türkiye’ye iade edilmelerinde, Türkiye Ceza İnfaz Kanunu’na göre cezalarında daha fazla indirim uygulandığını belirterek, “uygulamada Türkiye’deki infaz mevzuatına tabi olurlar ve dolayısıyla fiilen yattıkları ceza süresi düşer” dedi.

Her yıl Türkiye’ye iade edilen mahkum sayısına rağmen cezaevindeki yoğunluk ve sorunlar değişmedi. Kimi zaman mahkumlar arasında yaşanan koğuş anlaşmazlığı sıkıntılara neden oldu kimi zaman da mahkumlar cezaevindeki şartların iyi olmadığı gerekçesiyle açlık grevine gitti.

Kayalı: “Aşılan kapasite nedeniyle sürekli sorun çıkmaya devam edecek”

Her yıl Türkiye’ye iade edilen mahkum sayısına rağmen cezaevindeki yoğunluk giderek artarken, sorunlar da yaşanmaya devam etti.

YENİDÜZEN’e konuşan Kıbrıs Türk Gardiyanlar Birliği Başkanı Salih Kayalı, cezaevinin iç şartlarında bazı sıkıntılar olduğunu belirterek, bu sıkıntıların şuanda düzeltildiğini ancak cezaevi kapasitenin aşılması nedeniyle hizmetlerden faydalanma konusunda da sürekli sorunların çıkmaya devam edeceğini ifade etti.

Kayalı, bu sorunların giderilmesi için yeni cezaevinin gerektiğini hep söylediklerini belirterek, yeni cezaevinin yapımının hızla devam ettiğini de aktardı.

En fazla iade 2008’de

‘Suçluların Geri Verilmesi, Mahkeme İlamlarının Karşılıklı Tenfizi ve Adli Yardımlaşma Yasası’nın 3’ncü maddesi’ kapsamında 28 yılda 257 mahkum Türkiye’ye iade edildi.

Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye’ye iade edilen mahkumların dağılımı incelendiğinde 28 yıllık dönemde yalnızca 1999’da iade yapılmadı.

Buna rağmen, Türkiye’ye nakil edilen hükümlü sayısının 2008’de rekora ulaştığı, söz konusu yıl 38 kişinin iade edildiği kayıtlara geçti.

2018’in ilk yarısında 6 iade

Resmi kayıtlara göre; 2015’te düşüşe geçen iade edilen mahkum sayısında yeniden yükselme görüldü

2015’te 5 TC yurttaşı mahkum Türkiye’ye iade edilirken, bu sayı 2016’da 7 ve 2017’nin ilk sekiz ayında 9 olarak belirlendi. 2018’in ilk yarısında ise bu rakam 6 oldu...

Yıllara göre dağılım…

 Kıbrıs’ın kuzeyinden Türkiye’ye nakil edilen mahkumların sayısı şöyle: 1990: 6, 1991: 5, 1992: 6                  

1993: 3, 1994: 7, 1995: 6, 1996: 10, 1997: 18, 1998: 10, 1999: -, 2000:2,2001:7, 2002:2,2003:6, 2004:10,2005:6,2006:4,2007:20,2008:38,2009:18,2010:15:2011:12,2012:4,2013:8,2014:7,2015:7,2016:7,2017: 9, 2018 (Temmuz’a kadar): 6”            

Uyuşturucu ilk sırada

28 yılda Türkiye’ye sevk edilen mahkumların işledikleri suç türlerine bakıldığında uyuşturucu suçları başı çekti.

Ülkesine iade edilen 257 mahkumun 91’inin ‘uyuşturucu madde ithal/tasarruf/ithal ve tasarruf suçunu işlediğini, 45’inin ‘dükkan açma/eve girmek/ev açmak’, 35’inin ‘sirkat/soygun/silahlı soygun’, 29’unun ‘adam öldürme’, 2’sinin ‘adam kaçırma’, suçundan yargılanıp, ceza alması dikkat çekti.

Suç dağılımı…

Kayıtlara göre; nakli gerçekleşen mahkumların suç dağımı şöyle: uyuşturucu madde ithal/tasarruf/ithal ve tasarruf:91, dükkan açma/eve girmek/ev açmak: 45, sirkat/soygun/silahlı soygun: 35, adam öldürmek: 29, adam öldürmeye teşebbüs:13, sahte para basma/tedavüle sürmek/tasarruf: 9,ağır yaralama:6, ölüme sebebiyet verme(trafik):5, ırza geçmek:5, adam kaçırma: 2, 13 yaşından küçük kız/çocuklarla cinsi münasebet:2, kanunsuz ateşli silah/tabanca tasarrufu: 2, ölüme sebebiyet vermek:2, taammüden adam öldürmek:2, yasaya aykırı tabanca taşımak:2, adam yaralamak:2, mülke tecavüz: 1, ağır suç işlemeye teşvik: 1, cinsel tecavüz: 1, cürüm işlemek kastı ile ikametgaha girmek:1, delilleri imha etmek:1, doğaya aykırı cinsi münasebette bulunmaya teşebbüs:1, tabanca ile ateş ederek ölüme sebep olmak:1”

Minareliköy’deki 725 kişilik kapasiteli yeni cezaevi için inşaat çalışmaları sürüyor. Proje çalışmalarına 3 Ocak’ta başlanan, 500 iş günü hedefi ile de 17 Mayıs 2019’ta tamamlanması planlanan yeni cezaevinde, atölyeler, spor ve sosyal tesisler de yer alacak.

Yeni cezaevi çalışmaları sürüyor

Minareliköy’deki 725 kişilik kapasiteli yeni cezaevi için inşaat çalışmaları ise sürüyor.

Proje çalışmalarına 3 Ocak’ta başlanan, 500 iş günü hedefi ile de 17 Mayıs 2019’ta tamamlanması planlanan ve atölyeler, spor ve sosyal tesislerin yer alacağı yeni cezaevi 93 dönüm üzerine inşa edilecek.

Yaklaşık 75 milyon TL’ye mal olacak inşaat projesinin yüzde 52’sini yerli müteahhit firma, yüzde 48’ini de Türkiye’den müteahhit firmanın üstlenecek.

Geçtiğimiz Mayıs ayında yeni cezaevi ile ilgili YENİDÜZEN’e bilgi veren Metro Mühendislik Genel Müdür Yardımcısı Sertaç Atak, çalışmalarla ilgili yüzde 15 ilerleme kat ettiklerini belirtmişti.

Çalışmaları daha erken bitirmek için de bir takım revize program yaptıklarını kaydeden Atak, yeni cezaevinin 36 bin metrekare kapalı alan olduğunu, toplam kapasitesinin ise 725 kişi olduğunu dile getirmişti.

YENİDÜZEN’e konuşan Kıbrıs Türk Gardiyanlar Birliği Başkanı Salih Kayalı, cezaevinin iç şartlarında bazı sıkıntılar olduğunu belirterek, bu sıkıntıların şu anda düzeltildiğini ancak cezaevi kapasitenin aşılması nedeniyle hizmetlerden faydalanma konusunda da sürekli sorunların çıkmaya devam edeceğini ifade etti.

Kayalı: “Uzun süredir cezaevinin kapasitesi aşıldı”

Kıbrıs Türk Gardiyanlar Birliği Başkanı Salih Kayalı, geçtiğimiz hafta mahkumlar arasında çıkan kavga nedeniyle bazı mahkumlara verilen hücre cezasının İçişleri Bakanı tarafından iptal edilmesini eleştirerek, cezaevinin iç şartlarında bazı sıkıntılar olduğunu, hücrelerde gerekli hijyenin sağlanmaması nedeniyle sıkıntı yaşandığını söyledi.

Bu sıkıntıların şuanda düzeltildiğini aktaran Kayalı, “8 kişi 2 kişiyi ciddi şekilde darp etti. Cezaevinde otoriteyi sağlamanın tek yönü disiplin kurulunun verdiği cezayı uygulamaktı. Bakanımız Müdüre bir talimat vererek gerekli ortamın sağlanmasını isteyebilirdi. Tabi çalışanlar da eylemle buna bir cevap verdiler. Akabinde de Bakanımız vermiş olduğu kararı düzeltti” dedi.

Uzun süredir cezaevinin kapasitesinin aşıldığını söyleyen Kayalı, “175 kişiyle cezaevi açıldı daha sonra ise 3 tane erkek bölümü, 1 tane de kadın bölümüne eklemeler yapıldı. Ancak bunlar da yetersiz kaldı. Cezaevi şuanda 514 mahkumu barındıracak bir durumda değil. Çünkü 5 kişilik bir koğuşu 10 kişiye çıkardığınız zaman sağlıklı bir ortam yaratmıyorsunuz. Halen bu bölümlerin koridorlarına ranza koyarak yatan insanlar var” dedi.

Bu şartlar içerisinde yeni bir cezaevi istediklerini hep dile getirdiklerini anımsatan Kayalı, “çok şükür yeni cezaevi için hızlı giden bir yapı var. Umarım en kısa zamanda tamamlanır” dedi.

Kayalı, kapasitenin taşması nedeniyle hizmetlerden faydalanma konusunda da sürekli sorunların çıkmaya devam edeceğini ifade etti.

Bu arada Salih Kayalı, cezaevindeki mahkumların Türkiye’ye iade edilmek istemelerinin ise Türkiye’deki infaz kanununda yararlanarak, daha az ceza almak istemeleri olduğunu da dile getirdi.

Esendağlı: “TC Ceza İnfaz Kanunu’na göre ceza süreleri düşer”

Kıbrıs Türk Barolar Birliği Başkanı Hasan Esendağlı, KKTC’de hüküm giyen mahkumların Türkiye’ye iade edilmelerinde, Türkiye Ceza İnfaz Kanunu’na göre cezalarında daha fazla indirim uygulandığını belirterek, “uygulamada Türkiye’deki infaz mevzuatına tabi olurlar ve dolayısıyla fiilen yattıkları ceza süresi düşer” dedi.

KKTC mevzuatına göre cezanın 6’da 1’inin bağışlandığını söyleyen Esendağlı, cezanın yarısına gelindiğinde belli suçların haricinde şartlı tahliye imkanı sağlandığını, bunun haricinde indirim olmadığını ifade etti.

Uğraşın: “Genellikle ailelerine yakın olmak isteyenler iadesini istiyor”

Avukat Özge Uğraşın, bazı mahkumların kendilerini ziyarete gelemeyen ailelerine yakın olmak ve kendilerini ziyaret etmeleri için Türkiye’ye iade edilmek istemelerinin en büyük neden olduğunu dile getirdi. Bazen de iade hakkı olmasına rağmen bunu talep etmeyenler olduğuna dikkat çeken avukat Uğraşın, “örneğin bir suçtan mahkum olduğunda buradaki cezaevi ortamının daha iyi olduğunu, Türkiye’de daha az güvenli olabileceğini düşünür. Kimisi de sabıkanın Türkiye’de de işleneceğinden dolayı cezasını tamamlayıp gitmeyi tercih eder” dedi. Uğraşın, genelde uzun süreli hapis cezası alan mahkumların cezalarını Türkiye’de çekmek istediğini ve ailelerine yakın olmak istediklerini aktardı.

Uğraşın, “KKTC Mahkemelerinde verilen ceza karalarında ‘cezalar birlikte çekilecektir’ ibaresi konulur. Örneğin 3 tane davadan 3’er yıl denilir, birlikte çekilecek dendiği zaman mahkum toplam 3 yıl hapis yatır. Ancak Türkiye’de son 1-2 yıldır ‘birlikte çekilecektir’ ibaresi yanlış yorumlanıyor. 3+3+3=9 yıl hesaba katarlar, bu sefer sıkıntı yaşanır ve KKTC Başsavcılığından yeniden görüş isterler. Bu süreç de bir süre askıda kalır”