TMK Başkanı Növber Ferit Veçhi, Kapalı Maraş’ta askeri bölge statüsünden çıkarıldığı söylenen bölgeyle ilgili komisyona kaç başvuru olduğu konusunda saptama çalışmalarının devam ettiğini belirtti.

“Maraş'la ilgili 405 başvuru vardır ve genelde iade talep edilmektedir ancak başvuranlar iade talebiyle gelip, daha sonra başvurusunu tadil edebilir ve tazminat veya takas isteyebilir.

“TMK’nın işlevini yitirdiği bir durumun olduğunu düşünmüyorum. Kararlar alınır, kararların uygulaması TMK’yı bağlamaz. Nasıl ki AİHM karar alır, bazı ülkeler o kararı yerine getirmez ama AİHM’i kapatmazlar değil mi?”

Ödül AŞIK ÜLKER

Taşınmaz Mal Komisyonu (TMK) Başkanı Növber Ferit Veçhi, Kapalı Maraş konusundaki başvuruların ele alınması için “biraz daha” zamana ihtiyaçları olduğunu söyledi.

Veçhi, komisyona Kapalı Maraş’la ilgili 405 başvuru olduğunu ancak askeri bölge statüsünden çıkarıldığı söylenen bölgeyle ilgili kaç başvuru olduğu konusunda saptama çalışmalarının devam ettiğini kaydetti.

Tazminatların ödemesinin komisyon tarafından yapılmadığını vurgulayan Növber Ferit Veçhi, “TMK’nın işlevini yitirdiği bir durumun olduğunu düşünmüyorum. Kararlar alınır, kararların uygulaması TMK’yı bağlamaz. Nasıl ki AİHM karar alır, bazı ülkeler o kararı yerine getirmez ama AİHM’i kapatmazlar değil mi? Neticede kararlar zaman içinde, şöyle veya böyle, bir şekilde uygulanır. TMK’nın etkinliği dendiği zaman, AİHM TMK’nın ürettiği kararlara bakar” diye konuştu.

TMK’nın Kuzey Kıbrıs’ta bulunan mallarla ilgili talepler için etkin bir iç hukuk yolu olarak kabul edilmesini “Kıbrıs Türk toplumu için hukuksal bir tanınma” olarak nitelendiren Veçhi, “Uluslararası tanınmış ve Kıbrıs sorununun çözümüne de katkı koymakta olan bu kurumun varlığını sürdürememesi Kıbrıslı Türkler için büyük bir kayıp olur” dedi.

“6 bin 976 başvurunun bin 301’i neticelendirildi” 

• Soru: Bugüne kadar komisyona kaç başvuru yapıldı, ne kadarı nasıl sonuçlandırıldı?
• Veçhi: Öncelikle TMK hakkında kısa bir bilgi vermek istiyorum. TMK, AİHM’nin Xenides-Arestis v. Turkey davasında vermiş olduğu hükümler uyarınca, 67/2005 sayılı Taşınmaz Mal Yasası tahtında kurulmuştur. Alınan bu tedbirin amacı, Kuzey Kıbrıs’ta bulunan mallarla ilgili talepler için etkin bir iç hukuk yolu oluşturmaktır.
  TMK’nın Başkanı, Başkan Yardımcısı ve üyeleri, Yüksek Adliye Kurulu tarafından Cumhurbaşkanı’nın önerdiği kişiler arasından atanır. Taşınmaz Mal Komisyonu, 67/2005 sayılı yasa hükümlerine uygun olarak, iade, tazminat ve takasla ilgili yapılan talepleri inceler. Yapılan değerlendirmelerde, 1977-1979 Doruk Antlaşmaları ve BM’nin Kıbrıs Sorunu’nun çözümüne ilişkin hazırlamış olduğu bütün planların ana unsurunu teşkil eden iki kesimlilik ve iki toplumluluk ilkeleri gözetilir. Komisyon, Kıbrıs Türk toplumunun haklarına halel getirmeyecek bir biçimde, mülk sahiplerinin taleplerini yerine getirmek için çalışmalarını sürdürür.
  Bugüne kadar komisyona toplam 6 bin 976 adet başvuru yapıldı ve bunlardan bin 301 tanesi neticelendirildi. Karara bağlanan tazminat miktarı da 325 milyon 416 bin 657 Sterlin’dir. Neticelenenlerin bin 78’i tazminat, 3’ü iade, 1’i çözüm sonrası iade, 7’si tazminat ve iade, 2’si takas ve tazminat, 1’i kısmi iade şeklindedir ve 195 dosya ise geri çekilmiştir. Ayrıca 4 dosya reddedilmiştir. 10 başvuru da 13/2008 sayılı yasa kapsamında, kirasında bulunan malın Rum sahibini bulmak suretiyle TMK vasıtasıyla anlaşıp satın alma şeklinde tamamlanmıştır.

“Ödemeleri biz yapmıyoruz”

• Soru: Bunun ne kadarı ödenmiştir?
• Veçhi: Ödemeleri biz yapmıyoruz. Aslında bu konuda yanlış bir algı var. Biz sadece karar üretiriz, ödeme konusuyla ilgilenmeyiz. Ödemeleri ilgili taraflar yapar. Dolayısıyla yapılan ödemelerin kayıtları bizde bulunmamaktadır.
   
• Soru: Maraş özelinde kaç başvuru var, genelin talebi ne?
• Veçhi: Maraş’la ilgili 405 başvuru vardır ve genelde iade talep edilmektedir ancak başvuranlar iade talebiyle gelip, daha sonra başvurusunu tadil edebilir ve tazminat veya takas isteyebilir.

“%3.5’luk bölgede inceleme yapacağız”

• Soru: Bakanlar Kurulu kararıyla Maraş’ın %3.5’luk kısmının askeri bölge statüsünden çıkarıldığı açıklandı. Ancak 12 Temmuz tarihli olduğu söylenen bu karar Resmi Gazete’de yayınlanmadı. Komisyona bu bölgenin askeri bölge olmaktan çıkarıldığına dair bir yazı geldi mi?
• Veçhi: Bu karar bilgimize geldi. Biliyorsunuz, bu konu basına da yansıdı, söz konusu bölgede temizlik çalışmaları yapılmaktadır. Yakında biz de o bölgeye gidip incelemeler yapacağız. Maraş’la ilgili 405 başvurunun ne kadarının bu alana tekabül ettiğine de bakmamız gerekecek.
   
• Soru: Dönemin Başbakanı Ersan Saner söz konusu bölgeyle ilgili 36 başvuru olduğunu söylemişti. Sizin elinizde böyle bir rakam var mı?
• Veçhi: Maraş’la ilgili başvuruları toplu alıyoruz, bunları tam olarak kategorize etmiş değiliz, haritalarla eşleştirmemiz lazım. Ben göreve yeni geldim. Bahsi geçen %3.5’luk bölgeyle ilgili ne kadar başvuru olduğu konusunda saptama çalışmalarımız devam ediyor. 

“Biz ne kadar etkin olursak, AİHM önünde sorunlarımız da o kadar daha az olur”

• Soru: Siz bir dönem de Strazburg’ta temsilci olarak görev yaptınız, dolayısıyla AİHM çalışmalarını daha yakından takip edebildiniz ve bilgi sahibisiniz. Biliyoruz ki Kıbrıs’taki mülkiyet konusunda zaman zaman orada sıkıntılı süreçler yaşanabiliyor, Türkiye’yi sıkıntıya sokan gelişmeler olabiliyor. Oradaki son durum nedir?
• Veçhi: Ben bir buçuk sene önce Strazburg’daki görevimden ayrıldım. O dönemde çok büyük bir problemle bırakmadım. Hatta benim Strazburg’da görevde olduğum dönemde, TMK çalışmalarıyla ilgili Avrupa Konseyi’ne sunum yaptı. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Mahkemesi Sekreteryası TMK’nın çalışmalarına hayran kaldı.
  TMK’nın çalışmaları tabi elimizi rahatlatmaktadır. Biz ne kadar etkin olursak, AİHM önünde sorunlarımız da o kadar daha az olur. TMK olarak biz, gerek memurlarımız, gerek üyelerimiz, gerek paydaş kurumlar elimizden geleni, üstümüze düşeni yapmaktayız. Siz de takdir edersiniz ki, bu pandemi bizi zorladı, toplantılarımız yapılamadı, başvuru sahipleri sınırların kapalı olmasından dolayı gelemedi, hukukçular temas edemedi, her yerde olduğu gibi burada da aksamalar oldu. Bunları telafi etmeye çalışıyoruz.

“Saptamaları yapmadan önce, kendimize herhangi bir hedef koymadık”

• Soru: Maraş’la ilgili bugüne kadar herhangi bir başvuru değerlendirilmedi, tazminat kararı da alınmadı. Şimdi askeri bölge statüsü kaldırılan %3.5’luk bölgeyle ilgili inceleme yapacağınızı da söylediniz. Maraş başvurularını ne zaman değerlendirmeyi planlıyorsunuz ve Maraş’la ilgili fiili iade konusunda öngördüğünüz bir tarih var?
• Veçhi: Saptamaları yapmadan önce, kendimize herhangi bir hedef koymadık. Önce yerinde bir inceleme yapalım, dosyaları eşleştirelim. Bir dosyada farklı mallarla ilgili talepler yer alabiliyor, bunları ayrıştırmak kolay değildir. Bu konuda biraz daha zamana ihtiyacımız olacak.

“(Tazminatların ödenmemesi) daha fazla hükümetin konusudur”

• Soru: Tazminatların ödemesini TMK’nın yapmadığına vurgu yaptınız. Biliyoruz ki, tazminat ödemeleri yaklaşık 7 yıldır yapılamıyor, yani komisyonun kararları uygulanamıyor. Bununla ilgili, kaynak artırımı konusunda bir girişim yapıldı mı veya yapılacak mı?
• Veçhi: Bu, daha fazla hükümetin konusudur, iki ülke arasındadır.
   
• Soru: Bütçede tazminatlar için ayrılan 250 milyon TL var...
• Veçhi: Ödemeleri biz yapmıyoruz. Ödemeler konusu 67/2005 sayılı TMK Yasası’nda açıkça belirtilmiştir. Yasanın 18’inci maddesi “Bu Yasanın uygulanması sonucu Komisyon kararı ile ödenecek olan tazminat miktarları ve diğer giderler için Maliye İşleriyle Görevli Bakanlık, her bütçe yılı için Bütçe Yasası’nda ayrı bir kalem ihdas ederek ödemelerin bu kalemden yapılmasını sağlar” denmektedir.

“Kararlar alınır, kararların uygulaması TMK’yı bağlamaz”

• Soru: TMK’nın aldığı kararların uygulanmıyor olması yani tazminatların ödenmiyor olması Türkiye’yi AİHM’de sıkıntıya sokuyor. Diğer taraftan Maraş’la ilgili bir pilot dava var, onlarca da bekleyen dava olduğu biliniyor. TMK’nın aldığı kararların uygulanması yönünde bir çabanız olacak mı?
• Veçhi: Bana TMK’nın işleviyle ilgili bir sorgulamada bulunuyorsunuz gibi geldi. “TMK işlevini yitiriyor” gibi iddialar var. Ben TMK’nın işlevini yitirdiği bir durumun olduğunu düşünmüyorum. Kararlar alınır, kararların uygulaması TMK’yı bağlamaz. Nasıl ki AİHM karar alır, bazı ülkeler o kararı yerine getirmez ama AİHM’i kapatmazlar değil mi? Neticede kararlar zaman içinde, şöyle veya böyle, bir şekilde uygulanır. TMK’nın etkinliği dendiği zaman, AİHM TMK’nın ürettiği kararlara bakar.
  Önemli olan TMK’nın önemini kavramaktır. Bildiğiniz gibi TMK, AİHM’in ve Avrupa Konseyi’nin tanıdığı etkin bir iç hukuk yolu oluşturuyor. Bu durumda, Kıbrıs Türk toplumu için bu hukuksal bir tanınmadır. Buna çok önem vermeliyiz ve kararların alınmasını kolaylaştırmamız, başvurulara önem vermemiz lazım. Uluslararası tanınmış ve Kıbrıs sorununun çözümüne de katkı koymakta olan bu kurumun varlığını sürdürememesi Kıbrıslı Türkler için büyük bir kayıp olur.

“KKTC için bir kazanım”

• Soru: Kıbrıs Türk toplumu için hukuksal bir tanınma dediniz. Ancak uluslararası camia Kıbrıs’ın kuzeyini Türkiye’nin bir alt yönetimi olarak değerlendiriyor...
• Veçhi: Bu baktığınız açıya göre değişir. Bizim mahkemelerimiz bağımsızdır ve içtihatımız Türkiye’den farklıdır. Bizim içtihatımız bir iç hukuk yolu olarak kabul edildi. Bu, KKTC için bir kazanımdır.

Şerefiye vergisi...

• Soru: Zaman zaman şerefiye vergisi gibi konular gündeme gelir. Böyle bir uygulamanın kararların yerine getirilmesini yani tazminatların ödenmesini hızlandıracağını düşünüyor musunuz?
• Veçhi: TMK olarak biz böyle bir vergilendirme konusunda yorum yapmaya yetkili değiliz. Sizin de takdir edebileceğiniz üzere burası idari bir organdır ve bahsettiğiniz konu daha fazla yürütme ve yasamanın uhdesindedir. Tabii ki herhangi bir vergilendirme veya bir kaynak akışı tazminatların ödenmesine yardımcı olabilir. Ancak ne gibi bir vergi konacağı yasama ve yürütmenin uhdesinde ve yetkisindedir.

“Çalışmaların hızında bir aksilik görmüyorum”

• Soru: Az önce kararların alınmasının kolaylaştırılmasından söz ettiniz. Bununla ilgili bir düzenleme planlıyor musunuz? TMK’da yavaş işlediği de düşünülüyor...
• Veçhi: Ben göreve geleli 1.5 ay oldu. TMK’daki çalışmalar pandemiden kaynaklı yavaşlamadan sonra büyük bir ivmi kazanmıştır. Paydaş kurumlarımız da elinden geleni yapmakta ve dosyaları tamamlamak için hızlı çalışmaktadır. Her perşembe davalarımız olmakta, her hafta yoğun şekilde dosyalar görüşülmekte ve neticelenmektedir. Ben çalışmaların hızında bir aksilik görmüyorum.

“Hedefimiz hakkaniyetli karar almaktır”

• Soru: Yeni başkan olarak çalışmalara ivme kazandırmaya yönelik bir düşünceniz var mı?
• Veçhi: Kağıt yığınından kurtulmaya ve dijital sisteme geçmeye çalışıyoruz. Buna benzer bazı adımlar atmak istiyoruz. Yan bina, eski BRT binası bize tahsis edildi. O bina tadil edilecek ve oraya geçilecek. Bunları yapıp, dosyalarımıza daha fazla konsantre olabilmeyi düşünüyoruz. TMK bağımsız bir organdır, başvuruları değerlendirir ve karar alır. Hedefimiz hakkaniyetli karar almaktır. Taraflar TMK’nın kararlarından memnun kalmazsa Yüksek İdari Mahkemesi’ne gider, oradan çıkan sonuçtan da memnun kalmazsa o zaman AİHM’e gidebilirler.