YENİDÜZEN

Kıbrıs adasının dönüm noktalarından biri olan Türkiye’nin Kıbrıs’a yönelik askeri müdahalesinin 48’inci yıldönümünde Avrupa’nın en güzel adasında halen barikatlar, mülkiyet ve toprak üzerinde ihtilaf, kayıplar ve savaş kurbanları var.

Bölünmüş Kıbrıs’ta ateşkes koşulları sürüyor.

Kıbrıs adasında büyük acılara tanıklık eden, göç yaşayan, kayıplar veren toplumlar, 20 Temmuz 1974’ü farklı duygularla anıyor.

20 Temmuz 1974’ün yıldönümü adanın kuzeyinde resmi dil ve Türkiye tarafından “Barış ve Özgürlük Bayramı” kabul edilirken, güneyde ise “istila ve işgal” resmi görüşü ile kınanıyor.

Darbe ve askeri harekât

20 Temmuz 1974’te Türkiye “Kıbrıs’ta bozulan Anayasal düzenin yeniden tesis edilmesi ve can güvenliğinin korunması” iddiasıyla Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki “garantörlük” hakkını kullandığını açıkladı.

Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası ve toprak bütünlüğünü “garanti” eden üç ülkeden biri…

Harekâtın ilk ayağı Yunan cuntasının desteğiyle gerçekleştirilen 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla adanın yüzde 37'si Türk(iye) kontrolüne geçti.

140 bin ila 200 bin arası Kıbrıslı Rum adanın kuzeyinden, 42 bin ila 65 bin arası Kıbrıslı Türk de adanın güneyinden göçmen oldu.

“Savaş için değil barış için”

Türkiye Cumhuriyeti dönemin Başbakanı Bülent Ecevit 20 Temmuz 1974 sabahı yaptığı konuşmada “Biz aslında savaş için değil barış için ve yalnız Türklere değil, Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz” diyordu.

Kıbrıslı Türk lider Rauf Denktaş da 20 Temmuz sabahı Bayrak radyosundan şöyle sesleniyordu: “Bu bir istila değildir. Kıbrıs’ın bağımsızlığını, ülke bütünlüğünü ve güvenliğini yeniden tesis etmek için girişilen ve sadece bu gayeye matuf sınırlı bir polis harekâtıdır. (…) Hepimizin vazifesi, bu harekâtı hedefinden saptırmamak, kan akmasını önlemek, bir an evvel Kıbrıs’a barış getirmektir. (…) Zafer, bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti’nin savunucusu, Tüm Kıbrıslılarındır.”

20 Temmuz 1974’ün bilançosu

• 140 bin ila 200 bin Kıbrıslı Rum adanın kuzeyinden güneye, 42 bin ila 65 bin Kıbrıslı Türk de adanın güneyinden kuzeye göç etti.

• Kıbrıslı Türkler adanın güneyinde yaklaşık 500 bin dönüm; Kıbrıslı Rumlar adanın kuzeyinde 1.5 milyon dönüm malını terk etmek zorunda kaldı.

• Eylül-Ekim 1974’te 3 bin 308 Kıbrıslı Türk ve 2 bin 479 Kıbrıslı Rum esir yer değiştirdi.

Kayıp şahısların sayısı:
• Kıbrıslı Rumlar: 1510
• Kıbrıslı Türkler: 492

• 1974 Kıbrıs savaşında Türk Silahlı Kuvvetleri’nden 498 asker yaşamını kaybetti.

• 70 Kıbrıslı Türk asker ve 270 Kıbrıslı Türk sivil hayatını kaybetti.

• Kıbrıslı Rumlarda 4 bin ölü, 12 bin yaralı kayıtlara geçti.

Kıbrıslı Rum analar, evlat acısı, 1974

Kıbrıslı Türk analar, evlat acısı, 1974

Kıbrıslı Rum esirler - 1974

Leymosunlu Kıbrıslı Türk esirler - 1974

Kıbrıslı Rum göçmenler

Kıbrıslı Türk göçmenler