Kıbrıs adasının dönüm noktalarından biri olan Türkiye’nin Kıbrıs’a yönelik askeri müdahalesinin 49’uncu yıldönümünde barış arayışları bitmedi.

Kıbrıs‘ta 49 yıldır ateşkes ve barikatlar var. Kıbrıs adasında büyük acılara tanıklık eden, göç yaşayan, kayıplar veren toplumlar, 20 Temmuz 1974’ü farklı duygularla anıyor.

20 Temmuz 1974’ün yıldönümü, adanın kuzeyinde ve Türkiye tarafından resmi olarak “Barış ve Özgürlük Bayramı” kabul edilirken, güneyde ise “istila ve işgal” resmi görüşü ile kınanıyor.

Darbe ve askeri harekât

20 Temmuz 1974’te Türkiye “Kıbrıs’ta bozulan Anayasal düzenin yeniden tesis edilmesi ve can güvenliğinin korunması” iddiasıyla Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki “garantörlük” hakkını kullandığını açıkladı.

Harekâtın ilk ayağı Yunan cuntasının desteğiyle gerçekleştirilen 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla adanın yüzde 37'si (Kıbrıs) Türk kontrolüne geçti.

140 bin ila 200 bin Kıbrıslı Rum adanın kuzeyinden, 42 bin ila 65 bin Kıbrıslı Türk de adanın güneyinden göçmen oldu.

“Savaş için değil barış için”

Türkiye Cumhuriyeti dönemin Başbakanı Bülent Ecevit 20 Temmuz 1974 sabahı yaptığı konuşmada “Biz aslında savaş için değil barış için ve yalnız Türklere değil, Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz” diyordu.

Kıbrıslı Türk lider Rauf Denktaş da 20 Temmuz sabahı Bayrak radyosundan şöyle sesleniyordu: “Bu bir istila değildir. Kıbrıs’ın bağımsızlığını, ülke bütünlüğünü ve güvenliğini yeniden tesis etmek için girişilen ve sadece bu gayeye matuf sınırlı bir polis harekâtıdır. (…) Hepimizin vazifesi, bu harekâtı hedefinden saptırmamak, kan akmasını önlemek, bir an evvel Kıbrıs’a barış getirmektir. (…) Zafer, bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti’nin savunucusu, Tüm Kıbrıslılarındır.”

20 Temmuz 1974’ün bilançosu

• 140 bin ila 200 bin Kıbrıslı Rum adanın kuzeyinden güneye, 42 bin ila 65 bin Kıbrıslı Türk de adanın güneyinden kuzeye göç etti.

• Kıbrıslı Türkler adanın güneyinde yaklaşık 500 bin dönüm; Kıbrıslı Rumlar adanın kuzeyinde 1.5 milyon dönüm malını terk etmek zorunda kaldı.

• Eylül-Ekim 1974’te 3 bin 308 Kıbrıslı Türk ve 2 bin 479 Kıbrıslı Rum esir yer değiştirdi.

Kayıp şahısların sayısı:

• Kıbrıslı Rumlar: 1510

• Kıbrıslı Türkler: 492

Kimliklendirilip ailelerine teslim edilen kişiler:

• Kıbrıslı Rumlar: 700

• Kıbrıslı Türkler: 274

• 1974 Kıbrıs savaşında Türk Silahlı Kuvvetleri’nden 498 asker yaşamını kaybetti.

• 70 Kıbrıslı Türk asker ve 270 Kıbrıslı Türk sivil hayatını kaybetti.

• Kıbrıslı Rumlarda 4 bin ölü, 12 bin yaralı kayıtlara geçti.

Törenler

20 Temmuz 1974 askeri harekatının yıldönümüne ilişkin törenler, bugün 12.00’de 21 pare top atışı ve Cumhurbaşkanlığı makamındaki Ersin Tatar’ın BRT’den yapacağı konuşmayla başlayacak.

İlk tören, saat 17.30’da Boğaz Şehitliği’nde düzenlenecek. Bu törenin ardından saat 18.00'de Dr. Fazıl Küçük Anıtı önündeki tören başlayacak.

Rauf Raif Denktaş’ın anıt mezarındaki tören ise saat 18.30’da yapılacak.

Lefkoşa Dr. Fazıl Küçük Bulvarı’ndaki Resmigeçit Töreni ise saat 19.00’de başlayacak.

Lefkoşa Atatürk Anıtı’nda düzenlenecek tören ve Dr. Fazıl Küçük Bulvarı’ndaki Geçit Töreni’ne bu yıl Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da katılacak.

Öte yandan saat 09.00’da Lefkoşa Şehitler Anıtı önünde de tören yapılacak.

Mağusa’da ise iki ayrı tören düzenlenecek. İlk tören Zafer Anıtı önünde saat 09.00’da yapılacak. İkinci tören İsmet İnönü Bulvarı’nda saat 09.30’da başlayacak.

Girne’de de iki ayrı tören düzenlenecek. İlk tören saat 08.00’de Yavuz Çıkarma Plajı’nda yer alacak. Girne Atatürk Anıtı önündeki tören ise 17.00’de başlayacak.

Güzelyurt’ta ise Atatürk Anıtı önündeki tören saat 11.00’de, müze önündeki tören ise 11.15’te başlayacak.

Öte yandan İskele’deki tören saat 09.00’da, Lefke’deki törenler ise 08.30’da Lefke Şehitliği’nde,  09.00’da Atatürk Anıtı önünde yer alacak.

Geçitkale’deki tören saat 09.00’da Kasaba Meydanı’nda yer alacak.

Mehmetçik Atatürk Anıtı önündeki tören de saat 09.00’da başlayacak.

Akdoğan’da Atatürk Anıtı önünde düzenlenecek tören ise saat 09.00’da başlayacak.