Ayşe GÜLER

İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Başkanı Gürkan Yağcıoğlu, Deprem Risk Analizi raporunun ilk aşamasındaki sonuçlara göre; bina önem katsayısı en yüksek olması gereken kamu binaları, hastane ve okulların olası bir deprem sonrasında ‘hemen kullanıma’ uygun olmadığını yüzde yüz gösterdiğini söyledi.

Yağcıoğlu, “Okullar, hastaneler, beklediğimiz performansta değil” diyerek,  “Şu anda ülke gerçekleriyle karşı karşıyayız. 50 senedir ne yapıp, ne yapmadığımızla yüzleştik. Acı tabloyu gördük” şeklinde konuştu.

Yalnızca eski yapılarla ilgili değil, bazı yeni binalarda da sıkıntılar gözlemlendiklerini belirten Yağcıoğlu, bilinçsiz ve yanlış davranışlarla yeni okulların riskli hale getirildiğini kaydetti.

Yağcıoğlu, Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi binası, Acil Servis, Kan Bankası, Nükleer Tıp ve Hemodiyaliz bölümleriyle ilgili en kısa sürede önlem alınması gerektiğini de açıkladı.

Rapor sonrasında sürekli Eğitim Bakanlığı ile iletişim içerisinde olduklarını ifade eden Yağcıoğlu, Sağlık Bakanlığı’nın İMO ile irtibata geçmediğini dile getirdi. 

Yağcıoğlu, Eğitim Bakanlığı’nın birkaç okul ismi vererek, bu okul binalarının hızlıca gözden geçirilmesini istediğini de belirterek,  “Binaların performans analizleri yapılacak. Yıkılacak binalar net şekilde belirlenecek. Güçlendirme opsiyonları ortaya çıkacak. Her okul, her bina için 20 gün ya da 1 aylık süreye ihtiyacımız var” değerlendirmesinde bulundu.

Olağanüstü bir durumla karşı karşıya olunduğunu söyleyen Yağcıoğlu, “Hızlıca ne yapmamız gerektiğini konuşmalıyız. Tüm yatırımlar durmalı, kaynaklar bu konuya aktarılmalı” şeklinde konuştu.

Yağcıoğlu, 35 kişilik Kıbrıslı Türk kafilenin hayatını kaybettiği İsias Otel ile ilgili de raporun tamamlandığını, içeriğini açıklayamasa da otelin beton ve demir kalitesinde sorun olduğunu ifade etti.

“Bilinçsiz ve yanlış davranışlar yeni okulları riskli hale getirdi”

● Yağcıoğlu, Deprem Risk Raporu çalışmalarında yalnızca eski yapılarla ilgili değil, bazı yeni binalarda da sıkıntılar gözlemlendiklerini belirtti, bilinçsiz ve yanlış davranışlarla okulların riskli hale getirildiğini kaydetti.

● Bir rapor yayımlandı. Sadece okullar değil, içerisinde devlet hastaneleri de var. Tabloyu nasıl yorumlamak gerekiyor?

● “Başbakanlık Deprem Denetleme Komitesi’nin talebi ile bir çalışma yaptık. Çok hızlı, bilimsel bir yöntemle gözlem taraması yaptık. Bu tarama, kişinin inisiyatifine kalabilen bir çalışma değil. Bilimsel, dünyada kabul görmüş, kentsel dönüşümün tarama ile yapıldığı bir yöntem… Deprem etkisi altında, binaların nasıl davranabileceğine yönelik risk sıralaması yaptık. Yapıları, en riskliden, en az riskliye doğru sıraladık.”

● Listenin en altında yer alan yapının ‘risksiz’ olduğunu söylemek, bu şekilde yorumlamak doğru mu?

● “Hayır, bu yaklaşım doğru değildir. Listenin en alt sırasında olan risksizdir demek, bunun garanti olduğunu söylemek yanlıştır. Onda da risk olabilir. Bunlar, ileri tetkik çalışmalarında ortaya çıkacak.”

● Peki, bu sonuçlara şaşırdınız mı?

● “Çok şaşırmadım. Ülkedeki yapı stoku belli... Yıllardan beri aynı şeyi söylüyoruz. 10 yıldır aktif olarak İMO’nun içerisindeyim. Bu sürede 2 açıklamamızdan 1’i okullar ve hastanelerin elden geçirilmesine yönelikti. Bu yönde hatırlatmalarımız var… Eski bir yapı stokumuzun riskli olabileceğini öngörüyorduk. Yaptığımız tarama içerisinde 1939 yılından beri kullanılan okullar var. 1974 öncesi olanları da halen kullanıyoruz. Yalnızca onlar bile 50 yıllık binalar… 70-80 yıllık okul yapılarını halen kullanıyoruz. Denetimi yaptığımızda bu yapılarla ilgili beklentimiz vardı. Ancak bazı yeni binalarda da sıkıntılar gözlemledik. Okullar içerisinde bilinçsiz müdahale yapıldığını gördük. Çoğu zaman Eğitim Bakanlığı’nın da haberi olmadan ekleme-çıkarma, taşıyıcı elemanlara müdahaleler yapıldı. Yanlış davranışlarla okullar riskli hale getirildi. Bunlar düzelebilir mi? Evet, düzelebilir… Yeni bir yapıdır, gerekli güçlendirme opsiyonları hayata geçtiğinde binalar toparlanabilir. Eskilere bakıldığında, her malzemenin bir ömrü var.  Bazı okullarda malzemenin ömrünü tamamladığı çok belli... Bu binaların yapıldığı dönemde analiz metotları vardır. Bizim için esas sorun budur. Geçmişte, ‘düşe-yüke’ göre hesaplama yapılıyordu. Şimdi bina bittiğinde, yine aynı hesaplama yapılıyor. Ancak deprem yönetmenliğine göre de yapılarla ilgili tasarımlar yapılıyor.”

● İlk aşamadaki çalışmalar kaç günde tamamlandı?

● “3 günde tamamlandı. 200 gönüllü inşaat mühendisimiz adadaki tüm okul ve hastaneleri taradık. 835 binayı hızlı gözlem metodu ile taradık. Şu anda ileri tetkik çalışmalara geçilecek.”

● İleri tetkik çalışmalar ne zaman başlayacak?

● “Bu konuda talep geldi. Eğitim Bakanlığı, birkaç okul ismi vererek, bu okulların binalarının hızlıca gözden geçirilmesini istedi. Güçlendirme opsiyonları kapsamında, ne yapılacağının söylenmesini istedi.”

● Okullarda Eylül’e kadar kaçı eğitime hazır olacak?

● “Binaların performans analizleri yapılacak. Yıkılacak binalar net şekilde belirlenecek. Güçlendirme opsiyonları ortaya çıkacak. Her okul, her bina için 20 gün ya da 1 aylık süreye ihtiyacımız var. Çoğunun projesi yok. Performans analizleri; deprem sonrası için hemen kullanım, hafif hasar, belirgin hasar, ileri hasar ve çökme olmak üzere 5 farklı sonucu verir.”

Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi olası bir depreme dayanıklı mı?

“Hastane binası, Acil Servis, Kan Bankası, Nükleer Tıp ve Hemodiyaliz bölümlerinde acil önlem alınmalı”

● Yağcıoğlu, Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi binası, Acil Servis, Kan Bankası, Nükleer Tıp ve Hemodiyaliz bölümleriyle ilgili en kısa sürede önlem alınması gerektiğini açıkladı.

● Rapor sonrasında hastane binalarına yönelik bir talep gelmedi mi?

● “Onlarla ilgili Sağlık Bakanlığı’ndan henüz bir talep gelmedi. Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi 1975-1976 yılında yapıldı. Belli başlı bölümlerinin elden geçmesi gerekiyor.”

● 2014’te Türkiye’den olası deprem riskline karşı analiz yapması için 4 kişilik bir ekibin geldiği, Lefkoşa Devlet Hastanesi’yle ilgili bir çalışma yapıldığı ifade edildi.  Bu çalışmanın ardından yapılan ilk çalışma İMO’nun yaptığı mı?

● “Evet. Bizim yaptığımız çalışma, Türkiye’den gelen ekibin çalışması ile örtüştü.”

● Sağlık Bakanlığı, İMO raporunun kendisine ulaşmadığını ifade etti. Doğru mu?

● “Hazırladığımız rapor, Başbakanlık Deprem Denetleme Komitesi’ne sunuldu. Sağlık Bakanlığı bizimle iletişime geçmedi ancak Eğitim Bakanlığı ile sürekli iletişim halindeyiz. Hastane binası, Acil Servis, Kan Bankası, Nükleer Tıp ve Hemodiyaliz bölümlerinde acil önlem alınmalı.”

● Kamu kurumları, okullar, devlet hastanelerinin deprem sonrasında ‘sığınılacak’ binalar olarak ifade edilmiyor mu?

● “Projeler bina önem katsayılarına göre tasarlanır. İnşaat mühendisleri, deprem sonrasında binaların alacağı hasarı hesaplıyor. Okul, hastane ve kamu binaları bina önem katsayısı en yüksek olan yapılardır. Bu binaların, depremden sonra hiçbir şey olmadan kullanıma devam edilmesi gerekiyor. Kamu binası, bizi yöneten yerler. Hastane, savaşta da depremde de ilk kullanılacak yerler. Okullar ise çoğu zaman sığınılacak yerlerdir.”

● Hazırladığınız rapora göre, bu durumun pek de mümkün olacağını söyleyebilir miyiz?

● “Şimdiki tablo, bina önem katsayısı en yüksek olan yapılarımızın olası bir deprem sonrasında ‘hemen kullanıma’ uygun olmadığını yüzde yüz gösterdi… Okullar, hastaneler, beklediğimiz performansta değil. Şu anda ülke gerçekleriyle karşı karşıyayız. Bu durum ne şimdiki, ne ondan önceki hükümetin suçu… 50 senedir ne yapıp, ne yapmadığımızla yüzleştik. Onun acı tablosunu gördük. Ne yapmamız gerekiyorsa da doğru bir metotla süreci yürütmemiz gerekiyor.”

● Olağanüstü bir durumla karşı karşıyayız. Olası bir maliyet tablosu var mı?

● “Hızlıca ne yapmamız gerektiğini konuşmalıyız. Tüm yatırımlar durmalı, kaynaklar bu konuya aktarılmalı.”

● İsias Otel ilgili rapor tamamlandı mı?

● “Raporumuz tamamlandı. Bu konuda yargı süreci devam ediyor. Otelin beton ve demir kalitesinde sorun var.”

FOTOĞRAFLAR: ERTUĞRUL SENOVA