Fayka Arseven KİŞİ

‘Uçak bilet fiyatlarında artış var mı, yok mu’ sorusunu Pegasus Kıbrıs Genel Müdürü Zeki Ziya’ya sorduk, Ziya, “Bilet fiyatları artmadı, gelirler geriye gitti” açıklamasında bulundu.

Ziya, “Döviz bazında kontrol edildiğinde uçak bileti fiyatları artmadı. Realite, Kıbrıs’ta çalışan insanların gelirlerinin geriye gitmiş olmasıdır. Teşhisi doğru koymazsanız, tedaviyi de doğru uygulayamazsınız. Önce herkes kabul edecek ki son 7-8 yıldır bu ülkede insanların gelirleri geriye gider” dedi.

Bilet satışlarında da bir düşüş yaşanmadığını aksine artış olduğunu da ifade eden Ziya, “Geçen yıl toplam yolcu sayısı 316 bin,  bu yıl 339 bin… Yani yüzde 7.5 artış vardır” şeklinde konuştu.

“Yeni havayolu kuralım” söylemlerinin gerçekçi olmadığını da belirten Ziya, “Geçmiş performansımız nedir bizim devlet şirketi olarak? Battık. Nasıl battık? Yüzde 76 pazar payı, kasada 35 milyon dolar ile batmayı becerdik. Ben Zeki olarak bu performansta biriyle iş yapmam. Ben kendim devlet olsam bu performanstan sonra burnumu böyle bir işe sokmam” ifadesine bulundu.

Bu hafta Pegasus Kıbrıs Genel Müdürü Zeki Ziya ile hem bilet fiyatlarını hem de gündemdeki konuları konuştuk. 

 “Döviz bazında kontrol edildiğinde uçak bileti fiyatları artmadı. Realite, Kıbrıs’ta çalışan insanların gelirlerinin geriye gitmiş olmasıdır. Teşhisi doğru koymazsanız, tedaviyi de doğru uygulayamazsınız.”

• YENİDÜZEN: Bir süredir bilet fiyatlarındaki ‘artış’ tartışma konusu… Uçak biletleri fiyatlarında artış var mı?
• Zeki ZİYA: Döviz bazında kontrol edildiğinde uçak bileti fiyatları artmadı. Realite, Kıbrıs’ta çalışan insanların gelirlerinin geriye gitmiş olmasıdır. Teşhisi doğru koymazsanız, tedaviyi de doğru uygulayamazsınız. Önce herkes kabul edecek ki son 7-8 yıldır bu ülkede insanların gelirleri geriye gider. Özellikle devlet memuru konumundaki insanların… İlk önce bunu düzelteceğiz ki ondan sonra bilet fiyatları pahalı mı değil mi tartışması yapılacak. Bilet fiyatlarında görünen bir artış vardır ama reel bir artış değildir, uçak biletlerindeki artış. Bunlar dövize bağlı artışlardır.
   
• YENİDÜZEN: Uçak biletlerindeki bir diğer husus vergilerle birlikte fiyatların arttığı… Nedir şu an örneğin bir bilet üzerindeki vergi miktarı?
• Zeki ZİYA: Bir gidiş-dönüş uçak biletindeki çıkış vergisi 30 Euro’dur. Yaklaşık 170 TL. 5 lira da Değirmenlik Belediyesi’ne yani 175 TL.  Havayolu şirketi aracıdır alır ve verir. Gidiş-dönüş biletiniz örneğin 700 TL’dir.  1 saatlik bir uçuş Ankara veya İstanbul. Bu 3 yıl önce örneğin 300 TL filandı. Eksi 170 kaldı geriye 530 Euro’ya çevirelim kur da 5.6, 94 Euro’dur yani bahsedilen para.  Başka bir memlekette 94 Euro’luk uçuş yoktur. Ama insanların geliri aynı ölçekte artmadığı için herkese bu pahalı gelir. İnsanlar da doğal olarak şikayet ediyor, haklıdırlar. Ama şikayet noktası yanlıştır.
   
• YENİDÜZEN:  Bilet satışında peki düşüş yaşandı mı, talep azaldı mı?
• Zeki ZİYA: Hayır aksine artış vardır. Geçen yıl toplam yolcu sayısı 316 bin,  bu yıl 339 bin… yani yüzde 7.5 artış vardır geçen yıldan bu yıla.
   
• YENİDÜZEN:  Dövizin artması dışında başka bir neden var mı?
• Zeki ZİYA:  Şu anda Kıbrıs’a sefer düzenleyen havayolu şirketlerinin tümü kademeli fiyat uygular. Örneğin ilk 5 kişi 50 TL’den ondan sonraki 10 kişi 60 liradan alır bileti. Doluluk oranları arttı o yüzden de yolcu sayısı arttı. Doluluk oranlarının artmış olması ne demektir? Daha üst sınıftan bilet kesiyorsun demektir. Ama bu demek değildir geçen sene ucuz bilet yoktu bu uçağın içerisinde. Ama siz yarın karar verdiyseniz yurtdışına gitmeye ucuz biletler bitmiştir. Ama temel sorun nedir? Doğrudur, bizim memleketimizde ortalama gelir, kim hangi açıklamayı isterse yapsın geriye gittiğidir.
  2006 yılında KTHY’nin gidiş dönüş bileti 130 Euro’ydu. Bugünün kuruyla 728 TL’ydi.  Ama bu 130 Euro’nun vergisi 20 dolardı bugün 30 Euro’dur. Yani havayolunun aldığı para daha azdır.  O zaman Ercan çıkış vergisi 15 TL’ydi yaklaşık. Ama biz Ercan’ı özelleştirirken, çıkış vergisinin rakamını yukarıya çıkardık.  Türkiye de 15 Euro almazdı 10 dolar filan alırdı. Ona rağmen Euro karşılığından daha ucuzdur bugünkü satış fiyatı. Bu da neyi gösterir; o gün insanımız bunu alırken, şikayetçi değilken bugün şikayetçi ise kendi gelirinde gerileme vardır.
   
• YENİDÜZEN: Ercan Havaalanın özelleştirilmesi ne kadar etkili oldu?
• Zeki ZİYA:  Biz özelleştirilme yapılırken, gerekli tavrı koyduk ama kimse de bizi dinlemedi. Benim söyleyeceklerim işletmeci şirket ile alakalı değildir. Bu sizin ülke olarak uyguladığınız politikayla ilgilidir tamamen. Ercan’ın özelleştirilmesine karar verildiğinde para alabilmek için, Ercan’ı cazip kılabilmek için konma-konaklama ücretleri iki katına çıkarıldı. Çıkış vergileri artırıldı. Türkiye daha önce Ercan çıkışlı tüm seferlerde konma konaklama almazdı. Bakanlar Kurulu kararıyla bu Cumhurbaşkanlığı bütçesinden karşılanırdı. Yurtdışından gelen bir uçak Türkiye’ye touchdown yaptığında ve içerisinde tek Kıbrıs yolcusu varsa ve Kıbrıs’a gelecek ise ondan da almazdı. Türkiye bunları almazken, biz Ercan’ı özelleştirirken yüzde 50 olan indirimi iptal edip, üstüne zam yaptığımız için Türkiye doğal olarak ‘sen alacaksın madem ben niçin almayayım’ dedi. Dolayısıyla özelleştirilirken bu kazık bu topluma atıldı. Ne oldu tabi bu özelleştirilmenin cazibesini artırdı. İşletmeci de hesabını yaptı teklifini verdi. Şimdi bundan geri dönüş var mıdır? Geri dönüşü de yok.  Ne olabilir? Rahatlatmak istersen vatandaşı ve vergilerde indirime gideceksen, devlet aradaki farkı işletmeciye ödemek zorundadır. Bunu işletmecinin bütçesinden karşılayamazsın.

 “Şöyle bir beklenti varsa THY ulusal havayoludur, Anadolujet ulusal hava yolunun bir markasıdır. Ama piyasadaki en pahalı bilet THY’nindir. Ek sefer konulacağına fiyatları düşürsün.”

• YENİDÜZEN: Özellikle UBP’li hükümetler döneminde yeni havayolundan bahsedildi tarih de verildi. Mümkün mü bu?
•  Zeki ZİYA:  Devamlı söyleniyor, ‘havayolu kuralım’. Bir kere realiteleri ortaya koymamız gerekir. Bugünkü fiyatlarla KTHY’nin uçtuğu dönemdeki fiyatları karşılaştırdığınızda arada hiçbir fark yoktur. Özellikle bu yıl hariç 4-5 yılı aldığınızda ciddi şekilde geriye gitmiştir. Ama fiyatların geriye gitmesiyle birlikte insanların seyahat alışkanlıkları da değişti. Yılda 1 defa seyahat eden vatandaş her canı çektiğinde Türkiye’ye gitmeye başladı. Niçin çünkü cazibe arttı. Fiyatlar normal seviyelere gelince tüketicinin de gelir seviyesi geriye gittiği için bunu karşılayamaz oldu. Alışkanlıklarından taviz verdiği için de şikayetçidir ve yüzde yüz haklıdır. Çünkü kendi bütçesine göre pahaldır. Ama sebebi ne airlinedır ne de başka bir şey, sebebi kendi gelirinin aynı şekilde artmamış olmamasıdır. Ama ne değişmedi biliyor musunuz? Kıbrıs’a gelen yolcu sayısı hiçbir zaman geriye gitmedi.

 “Geçmiş performansımız nedir bizim devlet şirketi olarak? Battık. Nasıl battık? Yüzde 76 pazar payı, kasada 35 milyon dolar ile batmayı becerdik. Ben Zeki olarak bu performansta biriyle iş yapmam. Ben kendim devlet olsam bu performanstan sonra burnumu böyle bir işe sokmam.”

• YENİDÜZEN:  Gerçekçi mi yeni havayolu söylemleri?
• Zeki ZİYA:  Kesinlikle değildir. Kendine bir ortak seçerken en önemli unsur bu ortağının geçmiş performansıdır. Kendi başına şirket kuracaksan da ve geçmişte yaptıysan bu işi gene senin geçmiş performansıdır önemli. Geçmiş performansımız nedir bizim devlet şirketi olarak? Battık. Nasıl battık? Yüzde 76 pazar payı, kasada 35 milyon dolar ile batmayı becerdik. Ben Zeki olarak bu performansta biriyle iş yapmam. Ben kendim devlet olsam bu performanstan sonra burnumu böyle bir işe sokmam. Kaldı ki sen kasada 35 milyon dolardan fazla para, sıfır borç yüzde 76  pazar payı ile bir şirketi batırdın. Bugün sıfır pazar payıyla bu işin içerisine gireceksin, piyasadaki büyüklü küçüklü oyunculardan pazar payı alacaksın. Bu bugünkü rakamlarla 2 yıllık zarar bütçesini de işin içerisine koyduğunda 200 milyon Euro’dan filan bahsetmeliyiz. 3 sene sonra belki kar etmeye başlayabilin yeterli güveni verirsen piyasaya. Bir de uçmaya devam edebilecek misin, edemeyecek misin?

“Pegasus, ek seferi kimseden talep gelmeden, kimseden emir gelmeden kapasitesinin yettiğince artırmaya devam edecek. Şu an aylık 200 ek seferle uçarız. Daha fazla kapasitemiz olsa onu da kullanacağız.”

• YENİDÜZEN: Hükümetin THY’den ek sefer talepleri olduğunu öğrendik. Nedir burada amaçlanan? Sizinle görüşüldü mü?
• Zeki ZİYA: Dönem dönem bizde görüşüyoruz, ek sefer talepleri oluyor. Ama bizim ek sefer koyduğumuzu bakanlık zaten biliyor. Bizim koyduğumuz kadar ama başkaları koymaz. Bizim prensibimiz nedir Pegasus olarak; boşta kalan her uçağımızı biz Kıbrıs’a gönderiyoruz. Çünkü bir şirketin başarısının temel göstergesi nedir? O ülkedeki pazar payıdır. Kıbrıs Türk toplumu ve Türkiye’den buraya gelen vatandaşlar Pegasus’u tercih ediyor. Pegasus kimseyi yarı yolda bırakmaz. Bugüne kadar bırakmadı, bundan sonra da bırakacak değil. Dolayısıyla gerekli her ek seferi kimseden talep gelmeden, kimseden emir gelmeden kapasitesinin yettiğince artırmaya devam edecek.  Standart uçuşumuzdan aylık 200 ek seferle uçarız şuan. Daha fazla kapasitemi olsa onu da kullanacağız.
  Şöyle bir beklenti varsa THY ulusal havayoludur Anadolujet ulusal hava yolunun bir markasıdır. Ama şuan da piyasadaki en pahalı bilet THY’nindir. Ek sefer konulacağına fiyatları düşürsün.
   
• YENİDÜZEN: Güney Kıbrıs ile rekabet var mı?
• Zeki ZİYA: Kıbrıs’ın turizm operasyonu Ercan üzerindedir. Bugün Pegasus havayolları KKTC’nin değil tüm adanın en büyük havayoludur. Tüm ada yolcusunun yüzde 15’ni taşır yalnız başına. Buna en yakın rakip herhalde yüzde 6-7’dedir.
  Biz rekabetten korkan bir şirket değiliz. Herkes gelsin. Bu fırsatla ben yolcularımızın tümüne özellikle Kıbrıs halkına teşekkür ederim bizi tercih ettikleri ve bizimle uçtukları için. Bizim en büyük güvencemiz sadık yolcu portföyümüzdür. Onların en büyük güvencesi de kimseyi yolda bırakmamızdır. Macera aramayanlar bizimle uçmaya devam ederler.