“Motor odalarında ailelerin kaldığını biliyoruz, kendi hijyenlerini dahi sağlayamaz durumda olan insanlar var. Toplumda kanayan bir yaraya döndü. Bu sosyal patlamaya gidecek süreci de başlatacak”

 

 “Kayıt dışı 2012’de yüzde 14,96, 2013’te yüzde 11, 2014’te yüzde 12,94, 2015’te yüzde 10,97 2016’da yüzde 14,31, 2017’de yüzde 14,43, 2018’de yüzde 20,44.”

 

 “Kayıt dışı demek yaşar ama yaşamaz. Hiçbir hizmeti alamaz, kayıt dışı olduğu için az ücret alır, insani koşullarda yaşayamaz.”  

 

 “Bu sosyal patlamaya gidecek süreci de başlatacak. Çünkü cebinde parası olmayan, kaydı olmayan adam serseri mayına benzer. Yani ne yapacağı belli değil. Nitekim gazetelerin 2-3’ncü sayfaları hiç alışık olmadığımız haberlerle doludur.”

 

“Doğrudur her gelen hükümet affı gündeme getirir. Bu çözüm mü? Esasında af çözüm değil. Ama bu koşullarda ya 8-9 bin insanı bu şekilde bırakacağız ya da kayıt altına alacağız.”

 

“3’ncü ülkelerden işçi gelişini durduruyoruz ki içerdekiler kayıt altına alınsın. Dikey geçişe engel olacak tüzük de hazırladık.”

 

“3 ayrı tüzük geçirdik. İnşaat, iş sağlığı ve güvenliğinde ciddi bir reform ve mihenk taşı oldu.  AB standartlarının aynısını getirdik.”

 

Genç işsiz yüzde 22’ye yakın. Çok yüksek bir rakam… 16- 25 yaş arası için bir merkez oluşturuyoruz. Veri tabanı oluşturuyoruz. Bu gençlere de 6 ay işsizlik ödeneği vermeyi hedefliyoruz.”

Fayka ARSEVEN KİŞİ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğlu, 8-9 bin kişinin kayıt dışı olduğunu ifade ederek, “Yaşar ama yaşamaz.  Bu sosyal patlamaya gidecek süreci de başlatacak. Çünkü cebinde parası olmayan, kaydı olmayan adam serseri mayına benzer. Yani ne yapacağı belli değil. Nitekim gazetelerin 2-3’ncü sayfaları hiç alışık olmadığımız haberlerle doludur” dedi.

Sucuoğlu, “Doğrudur her gelen hükümet affı gündeme getirir. Bu çözüm mü? Esasında af çözüm değil. Ama bu koşullarda ya 8-9 bin insanı bu şekilde bırakacağız ya da kayıt altına alacağız” vurgusunda bulundu.

Sucuoğlu, affın Ekim ayında Meclis’in açılmasının ardından yasal prosedürün tamamlanması ile yürürlüğe gireceğini de açıkladı.

Bu hafta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğlu ile çalışma hayatındaki sıkıntıları ve projelerini konuştuk.

YENiDÜZEN: Her defasında ‘bu son denilir’ her hükümette neredeyse affı gündeme getirir. Af gerekçeniz nasıl oluştu?

SUCUOĞLU: Kayıt dışı 2012’de yüzde 14,96, 2013’te yüzde 11, 2014’te yüzde 12,94, 2015’te yüzde 10,97 2016’da yüzde 14,31, 2017’de yüzde 14,43, 2018’de yüzde 20,44. Bu istatistik kurumunun verdiği rakamlar buna yüzde 10’nda öyle eklendiğinde yüzde 30 kayıt dışı… Bizi affa götüren olay kayıt dışı demek yaşar ama yaşamaz. Hiçbir hizmeti alamaz, kayıt dışı olduğu için az ücret alır, insani koşullarda yaşayamaz. Motor odalarında ailelerin kaldığını biliyoruz, kendi hijyenlerini dahi sağlayamaz durumda olan insanlar var. Toplumda kanayan bir yaraya döndü. Bu sosyal patlamaya gidecek süreci de başlatacak. Çünkü cebinde parası olmayan, kaydı olmayan adam serseri mayına benzer. Yani ne yapacağı belli değil. Nitekim gazetelerin 2-3’ncü sayfaları hiç alışık olmadığımız haberlerle doludur.  Biz insani boyuttan değerlendirdik. Ayrıca bu insanların yaşadığı bu süreç de bir insanlık ayıbıdır. Dolayısıyla ne yapabilirdik? Polisle irtibata geçtik, huzur operasyonları başladı. Biz müfettişlerimizle çalışma yaptık ve bu kayıt dışı işçileri bulabildik.

Parti başkanları ile tek tek görüştüm. Onlar affa olumlu baktı ama buna rağmen yasa gücünde kararname yerine Meclis’ten geçirmeyi ve yürürlüğe koymayı tercih ettim. Ekim ayında Meclis açıldıktan sonra Meclis’e sunacağız.

YENiDÜZEN: Huzur operasyonları ve sizin tespitlerinizle ne kadar kayıt dışılık tespit edildi?

SUCUOĞLU: Ocak’tan bu yana bine yakın. Ama son 3-4 ayda 750 civarı.

Doğrudur her gelen hükümet affı gündeme getirir. Bu çözüm mü? Esasında af çözüm değil. Ama bu koşullarda ya 8-9 bin insanı bu şekilde bırakacağız ya da kayıt altına alacağız.

YENiDÜZEN: Kayıt dışı neden oluşur? Tespitleriniz nelerdir?

SUCUOĞLU: Bu insanları belli sektörler getirir. Çalışan o sektörde çalıştığında kendisine ağır gelir ve daha kolay sektörlere yönelirler. Ama genelde de bu işler sezonluktur. 3-4 ay sonra işsiz kalıyorlar. Kayıt dışılık böylece başlıyor.  Yani ana neden sektörel dikey değişikliktir.  Af çıkarırken sadece af çıkarmıyoruz aynı zamanda 3-4 adım atıyoruz. Bunlardan biri; 3’ncü ülkelerden işçi gelişini durduruyoruz ki içerdekiler kayıt altına alınsın. İkincisi; dikey geçişe engel olacak tüzük hazırladık. Yani çiftçinin getirdiği çalışan yine aynı sektörde işverenlerinin okeyi ile iş değişebilecek. Ama başka bir sektöre geçişi yasaklanacak. Başka bir sektöre geçecekse eğer 6 ay ülkesine dönecek ondan sonra müracaat edebilecek. Böylece en büyük sıkıntı yaratan dikey geçişin önüne geçmiş olacağız.

“6 kat artış”

YENiDÜZEN: 3’ncü ülkelerden gelen çalışan sayısı nedir?

SUCUOĞLU: Son 8 yılda 6 kat arttı. Kayıt dışına düşen insanların da oldukça büyük bir kısmı maalesef 3’ncü ülke vatandaşıdır. 3’ncü ülkelerdeki geliş artışıyla kayıt dışı yüzdeliğinin artması paralellik gösterir. 2010’nda 2917 iken 3’ncü ülke çalışanı, 2018’de 14 bin 657’ye çıktı. Yani 6 kat arttı. Türkiye’den gelen 2010’nda 27 bin 792 iken 2018’de 35 bin. KKTC vatandaşı ise işçi, işveren ve yasal değişiklik sonrası kamuda çalışanları da koyduğumuzda toplam 59 bin 650’dir.

YENiDÜZEN: 3’ncü ülkeler için tedbir alınırken, Türkiye bacağı ne olacak?

SUCUOĞLU: Türkiye bacağını canlandıracağız. Çünkü adaptasyon konusunda Türkiye 3’ncü ülke vatandaşlarından çok çok daha iyidir. En önemlisi lisanımız aynı. İŞKUR ile çalışmamız var. Protokol yaparak, direk bağlantı sağlamak suretiyle bir çalışan istendiğinde İŞKUR ile temas edilip, nitelikli işçiler gelebilecek.

YENiDÜZEN: Kayıt altına alınmak isteyenlerin ödeyeceği ücret ne olacak?

SUCUOĞLU: 1 asgari ücret. Amaç para kazanmak değil, bu insanları insan gibi yaşamaya yönlendirmektir. İşveren bulacaklar ve işverenle müracaat edip, aftan yararlanabilecekler. 3’ncü ülkeden gelişleri durduracağımız için de işverenlerin o ihtiyacı doğacak.

YENiDÜZEN: İçişleri Bakanlığı’nın yaptığı ancak sizi de bağlayan bir tüzük var. Örneğin bir kişinin ailesinden 3 kişiyi yanında getirebileceği ifade edildi. Bu pratikte nasıl olacak?

SUCUOĞLU: Çalışan geldikten belli bir süre sonra karısını çocuklarını getiriyor. Bu çalışanın eşi ve çocukları doğal olarak hem sağlık hem de eğitim hizmeti alacak. Ama bu ülkenin ne alt yapısı ne de  bütçesi buna yeter. Getirsin ama olanakları dar bir ülkeyiz ve kendi vatandaşlarımız 2’nci sınıfa düştü. Bugün hastanelere bile baktığınızda KKTC vatandaşı çok az. Neden? Bu insanlar hak olarak gidiyor ama bu benim bütçemi aşıyor. Ciddi boyutta külfet olunuyor. Zengin ülke olsak sıkıntı olmaz ama  kendi kendimize yetemiyoruz.

İçişleri Bakanlığı’na bizim de önerimiz olacak. Düşüncemiz işçi her getirdiği kişi için ayrıca prim yatıracak. En azından alınacak o para ile devlet bu insanlara da katkı sağlasın.

YENiDÜZEN: Enkaz bir tablo çizdiniz. Bu enkaz ne zamana temizlenir?

SUCUOĞLU: Yüzde yüz başarı mümkün değil. Bizim amacımız yüzde 20’leri kabul edilir sınırlara çekmektir. Ama bu da en az 2-3 yıllık çalışma gerektirir.

YENiDÜZEN: İnşaatlar, iş kazaları, iş güvenliği… Şimdi ne noktadayız?

SUCUOĞLU:  3 ayrı tüzük geçirdik. İnşaat, iş sağlığı ve güvenliğinde ciddi bir reform ve mihenk taşı oldu.  AB standartlarının aynısını getirdik. Tüzükler uygulanmaya başladığı anda gıpta ile izlediğimiz inşaatların yapılması sırasındaki iskelelerin durumu, kazaların engellenmesi yönündeki tedbirlerin aynılarını yaşayacağız. Çok ciddi görev bölümü de getiriyoruz. Kimin hangi görevde olacağı, kimin hangi sorumlulukta olacağı direk bilinecek. En önemlisi inşaat sektöründeki ölümlü ve ciddi yaralanmalarla sonuçlanan kazalar azalacak.  

YENiDÜZEN: Sosyal sigortalara da yeni bir sistem getirdiniz. Başka neler yapıyorsunuz?

SUCUOĞLU:  Online ile prim ödeme dönemi başladı. Artık saatlerce sırada beklemek yok. Bu da hem vatandaşa kolaylık hem de dairenin yükünü azaltacak. Çalışma izinlerinin de online başvurusunu başlattık.  Koruyucu aileleri de asgari ücret üzerinden kategorize ederek maaş bağladık. Engelsiz Yaşam Evi’nin 2’nci etap projesi ihaleye çıkıyor. Lapta Huzurevi sponsorların da katkılarıyla yenilendi.

Engelli vatandaşlarımızın iş hayatına adapte olmaları ve yer almaları için tüzük hazırlandı. Tüzüğün geçmesi halinde engelli vatandaşların istihdam edilmesi halinde tüm sosyal yatımlar 48 ay  boyunca devlet tarafından üstlenilecek. Ayrıca asgari ücretin yüzde 80’ini vereceğiz. İşveren tarafından verilecek ücret de olacak. Bu da 5500-5900 TL gibi bir rakama denk gelecek. Buradaki amaç engelli vatandaşların sadece devlette değil, özelde de çalışmasının yolunu açmaktır. Ayrıca engelli vatandaşın annesi veya babası devlette ise vefat etmeleri halinde maaşları engelli vatandaşa verilecek.  Sevgi Evi’nin de arazisi bulundu, devralma aşamasındayız.

YENiDÜZEN: Asgari ücret de her zaman tartışmalı bir konu.

SUCUOĞLU: Asgari ücrete işçi tarafı onay verdi, iş veren tarafı çekimser kaldı, ret yok.  HP de yüzde 7.5 iken biz 8 verdik. Gönül ister ki 5-6 bin olsun ama nasıl yapacaksınız? Yükseltirseniz, işveren zamla, işçi çıkarmayla cevap verecek, çünkü o da ‘işi bu giderle yürütemem’ der. Dolayısıyla asgari ücrette ki o denge çok önemlidir.

YENiDÜZEN: Genel sağlık sigortası ile ilgili de çalışmalarınız vardı. Ne aşamada?

SUCUOĞLU:  Genel sağlık sigortasının mini denemesini yapıyoruz. 1-2 ay içerisinde sigorta hep alan değil, veren de olacak.  Genel sağlık sigortası için 20 yıldır çalışılıyor. Şuan 75 sayfalık yasa tasarısı büyük oranda hazır.

“Genç işsizlere 6 ay maaş”

YENiDÜZEN: Genç işsiz oranımız nedir? Bu yönde bir çalışmanız var mı?  

SUCUOĞLU:  Genç işsiz yüzde 22’ye yakın. Çok yüksek bir rakam… 16- 25 yaş arası için bir merkez oluşturuyoruz. İşsiz gençler bize müracaat edecek, bütün verileri, telefon numaraları, hangi sektörde çalışmak istedikleri, mezuniyetleri kayıt altına alınacak. İşverenlerin isteklerini de alıp özel program oluşturuyoruz. 6 ay boyunca bize müracaat eden gençlere işsizlik parası vereceğiz. Biz şimdi bir veri tabanı oluşturuyoruz. Cazibe yaratmak için de 6 aylık süre ile de işsizlik parası vereceğiz. Eğer iş bulmamıza rağmen işe gitmiyorsa keseceğiz. Yine bir üniversite ile protokol imzalıyoruz. Ortaokul ve lise öğrencilerine yazılım kursları başlatıyoruz. Bu çocuklara da belli miktar katkı vereceğiz. Kısacası genç işsizlere yönelik ciddi açılımlarımız olacak.

GİGEM ile de genç istihdam geliştirme projesi konusunda protokol imzaladık. GİGEM de olağan üstü işler başarıyor. Bu ülkede sessiz ama çok başarılı işler yapan gönüllü insanlar var.