RAPORDAN:

• Sektördeki 2012 yılındaki büyüme seviyesi, 2010 ve 2011’deki büyüme seviyesine ulaşamadı.

• Tarım ürünleri ihracatı, toplam ihracatının yüzde 67’sine ulaştı. 80,4 milyon dolarlık ihracat yapıldı

• 2013 yılında Türkiye’den Gıda, Tarım ve Enerji Bakanlığı’na 5 milyon TL kaynak aktarıldı. Öte yandan 19 projeye 3,5 milyon TL hibe verildi

• Narenciye, patates ve hellim gibi en fazla üretim ve ihracatı yapılan ürünler sınırlı kaldı

• Üretimi ve satışı yapılan ürünler ‘cazibeyi’ artıracak şekilde paketlenmesinde, konumlandırılması ve kişiselleştirmesi etkili gelişim sağlanamadı

• Sektördeki istihdam sayısı son 3 yılda 3 bin 600 ile 3 bin 700 arasında değişti

• Zeytinyağı ihracatı ciddi şekilde geriledi

• Güney Kıbrıs’a yaş sebze meyve, fiğ, kepek, gibi yemlikler ve taze balık satışı yapılıyor

Ayşe GÜLER
Ülke ekonomisi için önemli sektörler arasında yer alan tarım sektöründe yapılan ihracatlar, toplam ihracat içerisinde ciddi bir pay oluşturuyor.
Geçtiğimiz yıl gerçekleşen 120 milyon 681 bin 239 dolarlık toplam ihracatın, 80,4 milyon dolarını tarımsal ürünler oluşturdu. Böylelikle tarımsal ürünlerinin ihracatı, toplam ihracat içerisinde yüzde 67 paya sahip oldu.
Söz konusu rakamlar 2009 yılında yüzde 40 iken, 2010’da yüzde 68, 2011’de yüzde 62, 2012’de ise yüzde 65 olarak belirlenmişti.
Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı KKTC 2013 Ekonomi Durum Raporu’nda tarım sektöründeki gelişmeler ve sektörün ekonomideki yeri incelendi.

Yabancı ülkeler revaçta
İhraç edilen ürünlerdeki hayvansal ürünlerin çoğunlukla Irak, Suriye, Hong Kong ve Türkiye’ye yapıldığı belirtilirken; süt ürünlerinin ise Kuveyt, Suudi Arabistan, BAE, Ürdün ve Katar’a yapıldığı açıklandı.
Öte yandan patates ihracatının Türkiye’ye, narenciye ihracatının ise Türkiye, Irak, Rusya ve Ukrayna’ya yapıldığı vurgulandı.
Kuzey Kıbrıs’ın ‘siyah incisi’ zeytinyağının ise özellikle İngiltere’ye ihraç edildiği raporda yer aldı.

---------------------------------------------------------------------------

Zeytinyağı ihracatı geriledi
Raporda, keçiboynuzu ürünlerinden işlenmiş olanların ihracatı gerilediği, çekirdek olarak ihracatının artış gösterdiği kaydedildi.
Öte yandan zeytinyağı ihracatının ciddi şekilde gerilediği vurgulandı.

---------------------------------------------------------------------------

Narenciye, patates ve hellim de sınırlı kalındı
Raporda, ayrıca gerek iç piyasa ihtiyacını karşılamaya yönelik, gerekse ihracata yönelik olarak üretilen ürünlerin yıllar içerisinde değişen ihtiyaç, talep ve eğilimlere rağmen çeşitlilik gösteremediğine vurgu yapıldı.
Bununla birlikte narenciye, patates ve hellim gibi en fazla üretim ve ihracatı yapılan ürünlerin sınırlı kaldığına vurgu yapıldı.
Öte yandan üretimi ve satışı yapılan ürünlerin ‘cazibeyi’ artıracak şekilde paketlenmesi, konumlandırılması ve kişiselleştirmesi anlamında etkili bir gelişimin sağlanamadığı  belirtildi.
Bu durumun iç ve dış piyasalardaki rakiplerin karşısında rekabetin sadece fiyat destekleri ile sürdürülebilmeye çalışıldığı bir ortam yarattığına, desteğin koşullarının değiştiği, ortadan kalktığı halde söz konusu ürünlerin albenisinin ortadan kalkabildiğine değinildi.

---------------------------------------------------------------------------------------

Arpa ve buğday ithalatı 33 milyon doların üzerinde
Raporda, en fazla devlet desteği sağlanan ürün olan tahıl ürünlerinin ayni zamanda en fazla üretilen ve ithalatı en fazla yapılan ürün olduğuna dikkat çekildi.
Bu bağlamda 2013’te 19,2 milyon TL doğrudan gelir desteğinin sağlandığı, sadece arpa ve buğdayın (tohumluk hariç) toplam ithalat miktarının ise 100 bin tona yakın olduğunu, bunun karşılığının ise 33 milyon doların üzerinde olduğu vurgulandı.
Öte yandan hem devlet hem de üretici açısından üretim ve ithalat maliyetlerinin hesaplanarak, ürün kalitesi güvenliği ve tüketici tercihleri ile birlikte düşünülerek yeniden planlama yapma zorunluluğunun görüldüğünün altı çizildi.

Türkiye’den Bakanlığa 5 milyon TL’lik kaynak
2013 yılında ‘tarımda etkinliğin artırılması ve kırsal alanlarda ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilerek sürdürülebilmesi’ için TC Yardımlarından Gıda, Tarım ve Enerji Bakanlığı’na 5 milyon TL kaynak aktarıldığını belirtildi. Bu kaynak, Tarım ve Kırsal Kalkınma Mali Destek Programı için verildi.
Öte yandan 19 projenin 3,5 milyon TL hibe almaya hak kazandığı da belirtildi.

Sübvansiyonlar…
Hazırlanan raporda, tarım sektörüne verilen sübvansiyonlar içerisinde 2013 yılında narenciye ihracatının teşvik edilmesi için 18 milyon 214 bin 445 TL’lik ödeme yapıldığı, yaklaşık 48 milyon TL değerinde ise ihracat yapıldığı kaydedildi.

Yeşil Hat İhracatı
Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında Güney Kıbrıs’a yaş sebze meyve, fiğ, kepek, gibi yemlikler ve taze balık satışı yapıldığı belirtildi.
Bu satışların genel toplamın 2009’da yüzde 34.31’ine, 2012 yılında yüzde 27.33’üne, 2013 yılında ise yüzde 29, 44 ulaştığı kaydedildi.
Bununla beraber Güney Kıbrıs’a yapılan taze balık satışının, en önemli ihracat kalemi olan patates ihracatı ile başa baş noktada olduğu ifade edildi.

Son 3 yılda 3 bin 600-3 bin 700 istihdam
Hazırlanan raporda tarım sektöründe istihdam edilenlerin sayısının son 3 yıldır 3 bin 600 ile 3 bin 700 arasında değiştiği belirtildi.
Bu durumla tarım işletmelerinde makine ve ekipman kullanımın yaygınlaştığı ve insan gücüne daha az ihtiyaç duyulduğunun gözler önüne serildiği kaydedildi.
2013 yılı toplam istihdamının yüzde 3,6’sının ise tarım sektöründe istihdam edildiği ifade edildi.