Fayka Arseven KİŞİ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğu, Ocak- Haziran ayları arasında sigortaya kayıtlı 95 işyerinin kapandığını, 7 bin 656 işyerinin de işlerine ara verdiğini açıkladı.
Sucuoğlu, “1 Mayıs - 30 Haziran arasında KKTC 1936, TC 1848, üçüncü ülke 624 kişi… Toplam 4 bin 408 kişi resmi şekilde işten durduruldu. Fakat çok ilginçtir aynı dönemde işe giren sayısı KKTC 1734 kişi…” dedi.

Sucuoğlu, “1 Mayıs-30 Haziran arası yatay geçiş yapan 12 bin kişi” diyerek, “Bu ne demektir? 12 bin kişi iş değiştirdi. Turizm sektöründen büyük ihtimal… Buradaki çalışanlar, çalışan sektörlere geçti” ifadesinde bulundu.

• YENİDÜZEN: İşsizlik ödeneği 2650 TL iken 1500 TL verdiniz, eleştirildiniz. Neden 1500 TL?
• Faiz SUCUOĞLU: 1500 TL vermeye başladığımızda işsizlik parası 2650 TL idi. İşverenler işçilerine şunu söylüyordu; ‘Durduralım sizi 1500 alacağınıza 2650 alın.’ Bu başlayınca bunun önünü kesmemiz gerekirdi. Çünkü binlerce insan ya başvuracaktı veya anlaşacaktı işvereni ile işsizlik parası için 6 aylığına işten duracaktı. Bunu hissettiğimiz için bunun önünü kestik. İşsizlik ödeneğinin cazibesi kalmasın diye de 1500 dedik. Bunu da 3 ay yaptık.

“Salgın sonrası 12 bin kişi iş değiştirdi”

“İşsizlik ödeneği başvurusu 836 kişi. 1 Mayıs-30 Haziran arası yatay geçiş yapan 12 bin kişi. Bu ne demektir? 12 bin kişi iş değiştirdi.”

• YENİDÜZEN: 2650 TL işsizlik parası alınması gerekirken 1500 TL verildi. 950 TL işçiye verecekli misiniz? Yoksa o konu kapandı mı?
• Faiz SUCUOĞLU: Biz 1000 TL tasarruf mu edecektik? Nitekim şuana kadar işsizlik ödeneği başvurusu 836 kişi. Yani ciddi bir rakam değil. Ama teşvik başladıydı ‘işten dur, git 2650 TL al’. İş öyle bir oyuna girdi ki olay çok ciddi işsizliğe dönüşecekti. Biz bunu engelledik. Biliyorsunuz 1 Temmuz’a kadar işten durdurmayı da durdurmuştuk. Eğer bu önlemi almasaydık insanlar işlerinden olacaktı, aç susuz sokaklarda dolaşacaktı. Şimdi iyi gideriz dersem doğru söylemem ama fena da değiliz.
  Bu süre içerisinde 1 Mayıs-30 Haziran arası yatay geçiş yapan 12 bin kişi. Bu ne demektir? 12 bin kişi iş değiştirdi.
   
• YENİDÜZEN: Hangi sektörlerdir bunlar?
• Faiz SUCUOĞLU: Turizm büyük ihtimal. Buradaki çalışanlar, çalışan sektörlere geçti. Yurtdışından işçi gelişini durdurduk. Çünkü işsiz kalanlar ülke içerisinde, ilk önce onlar iş sahibi olsun. Onlar tükendi. Şuan sokakta ciddi boyutta işsiz sayısı yoksa, ciddi bir infial yoksa bu verilen 1500’ler, 2 binler akmasa da damlar misali oldu.
   
• YENİDÜZEN: Yeterli miydi bu miktarlar?
• Faiz SUCUOĞLU: Tüm ihtiyaçların karşılanmasına yönelik bu paraları verdik iddiamız olmadı. Mutfak masraflarını en azından bu süre içerisinde karşılasınlar dedik.

 “İhtiyat sandığını sarsan bir durum yok. İhtiyat sandığı ile ilgili uyguladığımız politika başarılı bir şekilde devam ediyor. İhtiyat sandığına en ufak zarar vermedik. Bankalarda 1 milyar 50 milyon nakit var. Bizim verdiğimiz 50 milyon sadece ve bu da cariden gitti.”

• YENİDÜZEN: İhtiyat sandığına yönelik de ödemeler yaşandı. Nedir ihtiyat sandığının durumu?  Batma noktasında mı?
• Faiz SUCUOĞLU: İhtiyat sandığına 25 bin-30 bin başvuru bekliyorduk. Nitekim öyle de oldu. 50 milyon 947 bin TL ödendi 10 gün önceye kadar. İhtiyaçlı 2 binlere…  İki ay daha 2 bin TL ödeme yapılacak. Ama bu kez dedik ki devlette çalışanlar kesintilerini alıyor, dolayısıyla eksiklik giderildi bunu özel sektöre kaydıralım. 28 bin hesap sahibi olan özel sektör var ve bu hakkı sadece onlara verdik ve bir önceki kısıtlamaların tümünü de kaldırdık.
  İhtiyat sandığında toplam yerel iş gücü destekleme fonu Mart- Nisan-Mayıs döneminde ortalama aylık tahsilat 8 buçuk milyondu, düştü 6 buçuk milyona… 2 milyonluk bir eksi vardı.
  İhtiyat sandığı ortalama aylık tahsilat 42 milyondu o da düştü 34 milyona. Yani yüzde 20 bir gerilik yaşandı. Yani çok ciddi ihtiyat sandığını sarsan bir durum yok. İhtiyat sandığı ile ilgili uyguladığımız politika başarılı bir şekilde devam ediyor. İhtiyat sandığına en ufak zarar vermedik. Bankalarda 1 milyar 50 milyon nakitti var. Bizim verdiğimiz 50 milyon sadece ve bu da cariden gitti.
  Sosyal yardımlarla ilgili de birinci etapta 501, ikinci etapta 549, üçüncü etapta 45,  1150 kişiye birinci ödemeyi yaptık, şimdi ikincisine geçiyoruz. Tabi bunları koalisyon ortağımızda görmek istediği için üç aşamada verdik. Bunlar teker teker incelendi. 1150 kişiye bu hak veriliyor.
  Yani tüm ödemeleri de koyduğumuz zaman 75 milyonun üzerinde 1500 TL ödemesi yaptık, ikinci payda yaklaşık 50 milyon kusur oldu. Bu rakamlar ülkemiz için az bir rakam değildir.

“1 Mayıs - 30 Haziran arasında KKTC 1936, TC 1848, üçüncü ülke 624 kişi… Toplam 4 bin 408 kişi resmi şekilde işten durduruldu. Fakat çok ilginçtir aynı dönemde işe giren sayısı KKTC 1734 kişi…”

• YENİDÜZEN: İşten durdurmalar yasaklanmıştı. Şimdi durum nedir?
• Faiz SUCUOĞLU: 1 Mayıs-30 Haziran arasında KKTC 1936, TC 1848, üçüncü ülke 624 kişi… Toplam 4 bin 408 kişi resmi şekilde işten durduruldu. Fakat çok ilginçtir aynı dönemde işe giren sayısı KKTC 1734 kişi… 1936 kişi işten durdu, 1734 kişi işe girdi. Aradaki fark 204… TC 1848 kişi durdu , 500 kişi işe girdi. Geri kalanlar herhalde ülkelerine geri döndü. Üçüncü ülke 624 kişi durdu, 180 kişi işe girdi. Büyük ihtimalle geriye kalanlar ya ülkelerine döndü ya da yeni iş aramakla meşguldürler.
  İşsizlik ödeneğine başvuru bu süre içerisinde 836’da kaldı. Bunlar biliyorsunuz KKTC vatandaşı olmak zorunda.
   
• YENİDÜZEN: Bu durum devam ederse işsizlik beklentiniz nedir? Ne öngörüyorsunuz? Örneğin 6 ay daha bütçemiz var mı bu durumları karşılayacak?
• Faiz SUCUOĞLU: İnşallah devam etmez ama kaynağımız var.

 “Ocak- Haziran arasında sigortaya kayıtlı ve şu an kapanan 95 işyeri var. Ara veren 7 bin 656… Toplam sigortaya kayıtlı işletme sayısı 21 bin… Ama bu ara verenlerin kaçının kapanmaya gideceğini, ne kadarının geri döneceğini Ekim ayı gibi net öğreneceğiz.”

• YENİDÜZEN: Özellikle küçük işletmelerin birçoğu kepenk açamadı… Resmi rakamalar nelerdir?
• Faiz SUCUOĞLU: Sigortaya kayıtlı ve şuan kapatan Ocak- Haziran arası 95 işyeri. Ara veren 7 bin 656… Toplam sigortaya kayıtlı işletme sayısı 21 bin… Ama bu ara verenlerin kaçının kapatmaya kaç tanesinin geri faaliyete döndüğünü Ekim ayı gibi net öğreneceğiz. Önemli olan bunların kaçı açılacak, kaçı kapanacak.
  Turizm, taksiciler, toplu taşıma ve havaalanındaki işletmelerde çalışanlara 1500 TL veriyoruz. Haziran ayı için casino çalışanlarına 800,Önümüzdeki hafta içi ödemeye başlayacağız. Temmuz ayından itibaren turizm, taksiciler, toplu taşıma ve havaalanındaki işletmelerde çalışanlara Aralık ayının sonuna  kadar 1500 TL verilecek. Bunlar için başvurular başladı. Temmuz ayını da kapsayacak geriye dönük bu rakamlar insanlara verilecek. Büyük sektörler içerisinde bunlar tam darbe yiyenlerdir. Ama bu kez geçen defadan farklı bu miktarlar işverenlere verilecek. İşverenlerin verme koşullarını oluşturacağız.
   
• YENİDÜZEN: Neden böyle bir karar değişikliği yapıldı?
• Faiz SUCUOĞLU: Daha pratik olacak. Bir de şuan işverenler başvuracak kaç kişi yanında çalışır belki de o yüzlerce kişi yok artık. Dolayısıyla niçin para verelim? Devletin parasını daha temkinli kullanacağız. İlk verdiğimizde herkes iş yerinde kayıtlıydı. Ama şimdi duranlar, iş değişenler var. Dolayısıyla şimdi işverenden çalışanların listesi istenecek ona göre işveren üzerinden çalışanlara ödeme yapılacak.
  Buradaki amaç daha derli toplu ve daha kontrol edilebilir olmasıdır.
   
• YENİDÜZEN: Ağustos ayında 3’ncü ekonomik paket açıklanacak denildi. 3’ncü pakette sizin bakanlığınızı ilgilendiren neler var?
• Faiz SUCUOĞLU: Aralık ayı sonuna kadar olacak 1500’ler 3’ncü pakette yer alacaktı. Ancak seçim yasakları gireceği için biz bunu hemen geçirelim istedik.
   
• YENİDÜZEN: Aralık sonuna kadar işletme ve işçiler için öngörüleriniz nelerdir?
• Faiz SUCUOĞLU: Restoranlar örneğin bir kısmı iyi gidiyor bir kısmı sıkıntı içerisinde. Okullar açılıyor. Ama bizim esas can damarımız turizm ve yükseköğrenimdir. Eylül’de yükseköğrenimin durumunu göreceğiz. Turizm bana göre daha çok uzun bir süre ister. Dünyanın içinde bulunduğu krizin parçasıyız bizde, bunu yaşıyoruz. Bütçe olanakları çerçevesinde ufak dokunuşlar yaratmaya çalışıyoruz. Az da olsa kaosu engelleme durumu için çalışıyoruz. Mart ayından beri çok ciddi reaksiyonlar beklendi ama bunlar olmadı. Olmamasının sebebi de bu açılımlar etken oldu.  Bakanlığımıza çok görev düştü. Tüm çalışma arkadaşlarıma teşekkür ederim. Bu süreçte çok büyük özveri gösterdiler, emek verdiler.
  Biz devlettin parasını dağıttık ve bunu yaparken 1 kuruşun hesabı bile yapıldı, ona yönelik çalışmalar yapıldı. O hassasiyet ile de devam ediyoruz.
   
• YENİDÜZEN: Özel sektöre yeterince eğilmediğiniz konusunda eleştiriler yapıldı? Siz bu eleştirileri nasıl değerlendiriyorsunuz?
• Faiz SUCUOĞLU: Muhakkak eksikliklerimiz vardır ama olanaklarımız çerçevesinde yapabileceğimizin en iyisini yapmaya çalıştık. Keşke daha fazla paramız olsaydı, keşke başka olanaklarımız olsaydı. Ama biz yapabileceğimizin en üst noktasındayız. Bunun ötesi de yoktur. Elimizdeki imkanları en son noktaya kadar zorluyoruz.
  Güzel olan bu dönemde gelirlerimiz de artıyor. İlk defa geçtiğimiz Temmuz ayında sosyal sigortalar herhangi bir fire vermedi ve hatta artı 20 milyon ile kapattı.
   
• YENİDÜZEN: Vatandaş devlete olan yükümlülüklerini yerine getiriyor demek ki?
• Faiz SUCUOĞLU: Evet aynen öyle. Mart-Nisan ayında durdu mu? Evet ama ondan sonra yükseliş trendine girildi. Şu anda da o şekilde gidiyor. Vatandaş bu hassasiyeti gösteriyor.  Biz bu arada kapalı sektörlere 15 Mart’tan açılacakları güne kadar ödemedikleri sosyal sigortalarını ödedik. Bunlar da ayrı bonuslar. Yani çok şey yapıldı. Bu ne getirdi? Emekliliklerinden kaybetmediler, doğum parası, evlilik parasında zafiyet olmadı. Sigorta affı devam ediyor. Yüzde 75’lik sigorta prim desteği vardı, bu da sadece işveren artı işçi için yaptık. Bizim anlayışımızda işveren işçisiz, işçi işverensiz olmaz. Onun uygulaması da yakında başlıyor. Her yönüyle çalışmaya devam edip bu süreçte sürekli yapabileceklerimizi yapacağız. Mutlak memnuniyet var mı? Hayır. Ama bizim yapacaklarımız da belli. Döviz aldı başını gidiyor verdiğimiz paraları dövize vurduğunuz zaman ortada komik bir rakam var. Ama ülkemizde de durum bu.

“İmar Planı’nda inat nedeniyle zaman kaybettik’”

 “İmar planıyla ilgili bazı inatlar ortada olmasaydı, ‘ben yaptım, budur’ olmasaydı keşke… Bunlar oldu bitti çok deşmeye gerek yok ama bize zaman kaybettirdi.”

• YENİDÜZEN: Ankara’ya kadar giden bir ‘hükümet krizi’, ‘hükümet arayışı’ yaşandı geçen hafta… Ama bakıyoruz bir yandan da hükümetteki her bakan ‘biz başarılıyız, kriz yok’ diyor. Nedir bu arayış, dağınıklık, kriz?
• Faiz SUCUOĞLU: İmar konusunda bir gerginlik oldu. O konu demek ki çözülemedi ve gereksiz bir gerginlik yaşandı. Hükümeti gerdi. Daha önce de anlaşılmayan doğal olarak konular vardı. 2 ayrı parti anlaşmaması da doğal. Ama imar konusu 4’lü hükümet döneminde başlayan bir çalışmanın sonucudur ama tam o ortak payda da buluşulamadı. Bu oldu bitti olayına getirildi. Söylemler yapıldı. Sonuçta öyle bir noktaya gelindi ki bu imar yasası değişikliği ile hükümet bozuluyordu. Ben hep şunu söyledim; bu kriz döneminde bu hükümetin bozulması demek en az 2 ay bir kayıp demektir. Şuan ekonomik kriz yaşayan halkımız, iş çevreleri 2 aylık tökezlemeyi tölere edecek durumda değildi. Tamam güzel olmuyor, yürümüyor, bozalım da o kaybedilecek süreç? Yeni hükümet, yeni bakanlar, bunların adaptasyonu? Bunların tekrardan işin içine girmesi? İşte sana en az 2-3 ay… Tam bu krizin göbeğinde öyle bir olay sıkıntı yaratabilirdi. Nitekim bu duyarlılık belli ki sonunda galip geldi ve devam kararı alındı. Bana göre soğukkanlı davranmak lazım. En büyük çabamız ve konsantrasyonumuz pandemiye, ekonomik krize, halkı en az zararla bu sıkıntıdan atlatmak olmalıdır.
   
• YENİDÜZEN: Özel jet olayı ile sizin de Cumhurbaşkanı’na isminiz görevden alınacak diye götürüldü sonrası farklı açıklamalarla oldu. Size Başbakan bu konuda ne dedi? Neden görevden alınacaksınız diye isminiz geçti? Siz olayın içerisinde nasıl bulundunuz?
• Faiz SUCUOĞLU: Ben de bilmem. Şuan çözüldü konu ama benim beklentim bir telefon açıp önceden bir bilgi verilebilirdi. Başbakan da yanlış anlaşılma olduğunu söyledi. Bir nevi o yanlış anlaşılmalar öyle bir noktaya getirdi ki kontrolden çıkıyordu nerdeyse. Ama ondan sonra kontrole tekrardan alındı. Sonuçta yine Başbakan’ın kararıdır ama ben kendisine de söyledim; eğer öyle bir düşüncesi varsa hemen yazıp istifamı verebilirim dedim. O da hiçbir sıkıntının olmadığını söyledi ve olayı tatlıya bağladık.
   
• YENİDÜZEN: Cumhurbaşkanlığı seçimleri geliyor. Hükümet ortakları aday… Nasıl bir siyasi süreç bekliyor bizi?
• Faiz SUCUOĞLU: Hükümet kurulurken böyle bir durum olacağı belliydi. Bundan sonraki süreçte Cumhurbaşkanlığı seçimi önemli… 18 Ekim’den sonra oturup iki partinin yetkili kurulları çıkan sonuca göre hükümet için karar verecektir. Erken seçim mi yoksa başka hükümet alternatifi mi, ne yapılacak bunları konuşmak gerekecek. Ama bana göre esas belirleyici Cumhurbaşkanlığı seçiminin sonucudur ama aynı zamanda krizdir. Derin krizde bir ülkede erken seçime gitmek kadar sıkıntılı bir süreç olamaz. İkinci bir dalga ile boğuşurken,  hade erken seçime gidelim demek doğru bir yaklaşım değildir.
   
• YENİDÜZEN: Şuan hükümet olarak çok da odaklanamıyor musunuz krize?
• Faiz SUCUOĞLU: Bir dönem öyle geçti keşke olmasaydı o çalkantılı dönem. İmar planıyla ilgili bazı inatlar ortada olmasaydı, ‘ben yaptım, budur’ olmasaydı keşke… Bunlar oldu, bitti çok deşmeye gerek yok ama bize zaman kaybettirdi. Biz devam ettik ama konsantrasyon dağıldı. Bizim ötemizde çalışanların da bozuldu. Acaba ne oluyor? Hükümet değişiyor mu? Bakanlar değişiyor mu, biz ne olacağız? Bunlar hep motivasyonu düşürür.
  Bu aşamada cumhurbaşkanlığı seçimine de giderken soğukkanlı olmalıyız. Krizin içerisindeyiz ve konsantre olabileceğimiz sadece sağlık ve ekonomidir. Gerisi teferruattır. Nitekim gezin etrafta kimsenin ne cumhurbaşkanlığı, ne de seçimle en ufak konsantresi var. Herkes evine nasıl ekmek götüreceğinin derdindedir. Sağlıklı kalma gailesindedir. Biz de görevlerimizin getirdiği bütün sorumluluğu yerine getirmek zorundayız. Elden gelen sınırlıdır, ülkemiz zengin değildir. Süreç uzadıkça sıkıntıda oluyor. İlk baştaki kaynak azalır yavaş yavaş. Her ne kadar TC bize yardım yapsa da kolay değil. Hepsini alt alta koyduğumuz zaman gerginlik, kavga bize sadece zarar getirir. Tabi ki seçim kendi mecrasında gitsin hiç sıkıntı yok ama halkı şuan ilgilendiren bir sağlıktır, iki ekonomidir. Bizler de madem ki hükümetteyiz ağırlığımızı buna vermeliyiz.