Ağız ve diş sağlığı, genel sağlığımızın ayrılmaz bir parçasıdır. Ağız içerisinde birçok hastalığın ayırıcı tanısını tespit edebiliyoruz bunlardan bir tanesi de ağız içinde yanma hissi ve kuruluk gibi rahatsız edici semptomlara yol açabilen şikayetlerdir. Bu iki tanım birbirine karışıyor bu yüzden bu yazımda ağız yanması ve ağız kuruluğunun nedenlerini, tanı yöntemlerini ve tedavi seçeneklerini ele alacağım. Sizlerde şikayetinizin ne olduğunu ayırabilir böylelikle bilinçli hasta olarak başvurabilirsiniz.

Ağız Yanması Sendromu (Burning Mouth Syndrome - BMS)

Ağız yanması sendromu, dil, dudaklar, diş etleri, yanak iç yüzeyi veya damakta yanma, batma veya karıncalanma hissi ile karakterize kronik bir durumdur. Genellikle sebebi belirlenemez ve primer (birincil) veya sekonder (ikincil) olarak sınıflandırılır.

Nedenleri:

            •           Primer BMS: Altta yatan bir hastalık veya belirgin bir neden olmaksızın gelişir. Sinir sistemi fonksiyon bozuklukları ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Nöroloji ile ortak çalıştığımız ayırıcı özelliklerden bir tanesidir.

            •           Sekonder BMS: Birçok faktör bu sendroma yol açabilir, örneğin:

            •           Beslenme eksiklikleri: B12, demir, folik asit eksikliği

            •           Alerjik reaksiyonlar: Diş macunları, protez malzemeleri veya gıdalara bağlı alerjiler

            •           Hormonal değişimler: Menopoz sonrası dönem

            •           Reflü: Mide asidinin ağıza ulaşması

            •           Psikolojik faktörler: Stres, depresyon ve anksiyete

            •           Bazı ilaçlar: Antidepresanlar, antihipertansifler gibi ilaçlar yanma hissine neden olabilir.

Tedavi Yöntemleri:

Tedavi, altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterir. Eğer spesifik bir neden belirlenemezse semptomları hafifletmeye yönelik yaklaşımlar uygulanır:

            •           Beslenme düzenlemesi: Eksik vitamin ve minerallerin yerine konması

            •           Stres yönetimi: Yoga, meditasyon ve psikoterapi gibi yöntemler

            •           İlaç tedavisi: Antidepresanlar, nöropatik ağrı ilaçları veya yapay tükürük spreyleri

            •           Diş macunu ve ağız bakım ürünlerinin değiştirilmesi

Ağız Kuruluğu (Kserostomi)

Ağız kuruluğu, tükürük bezlerinin yeterli tükürük üretmemesi sonucu oluşur. Bu durum yalnızca rahatsızlık vermekle kalmaz, aynı zamanda diş çürükleri, ağız kokusu ve mantar enfeksiyonları gibi sorunlara da yol açabilir.

Nedenleri:

            •           Sistemik hastalıklar: Diyabet, Sjögren sendromu gibi otoimmün hastalıklar

            •           İlaç kullanımı: Antidepresanlar, antihistaminikler, diüretikler

            •           Kanser tedavisi: Radyoterapi ve kemoterapi

            •           Dehidrasyon: Yetersiz su tüketimi, aşırı kafein veya alkol tüketimi

            •           Sigara ve tütün ürünleri kullanımı

Tedavi Yöntemleri:

            •           Sıvı alımını artırmak: Bol su tüketmek ve kafeinli içeceklerden kaçınmak

            •           Şekersiz sakız çiğnemek: Tükürük salgısını artırmak için xylitol içeren sakızlar tercih edilebilir

            •           Yapay tükürük ürünleri kullanmak: Spreyler, jeller veya ağız içi tabletler

            •           Ağız hijyenine dikkat etmek: Florürlü diş macunları ve alkolsüz ağız gargaraları kullanmak

            •           Doktor kontrolü: Altta yatan sistemik hastalıkların tedavi edilmesi

Sonuç

Ağız yanması ve ağız kuruluğu, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen ancak yönetilebilir durumlar arasındadır. Diş hekimleri olarak bu şikayetleri olan hastalarımıza doğru tanı koymak ve uygun tedavi yaklaşımlarını belirlemek büyük önem taşır. Multidisipliner bir yaklaşımla, hem sistemik hem de lokal tedaviler uygulanarak hastaların semptomlarının hafifletilmesi sağlanabilir.

Eğer hastalarımızda kronik ağız yanması veya kuruluk şikayetleri varsa, altta yatan nedenleri araştırarak bireyselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturmak en doğru yaklaşım olacaktır. Akutda oluşabilen bu şikayetler hastaların günlük yaşamlarında rahatsız edici olabilir bu yüzden 6 aylık rutin kontrollerinizi aksatmayın, hastalığınız ilerlemeden erken müdahale hem ağız içi sağlığınız hem de genel sağlığınız için önemlidir. Sağlıkla kalın.