KKTC Anayasası’nın 24 maddesinde öngörülen değişikliklerin 29 Haziran’da yapılacak yerel seçimde halkın referandumuna sunulması hedefleniyor. Cumhuriyet Meclisi’ndeki özel komitenin bazı üyeleri ile Meclis Başkanı Sibel Siber, dün gazetecilerle yemekli toplantıda biraraya geldi.
Siber yanında Anayasa, Cumhuriyet Meclisi İçtüzüğü, Siyasal Partiler Yasası ile Seçim ve Halkoylaması Yasası Değişikliklerini Hazırlamak ve Görüşmek Üzere Oluşturulan Geçici ve Özel Komite Başkanı CTP-BG Milletvekili Asım Akansoy, CTP-BG Milletvekili Tufan Erhürman ile DP-UG Milletvekili Esat Ergün Serdaroğlu’nun katıldığı toplantıda, komitenin Anayasa değişikliği konusunda yaptıkları ve bundan sonraki süreç anlatıldı. Komite Başkan Vekili UBP Milletvekili Nazım Çavuşoğlu, üyeler TDP Milletvekili Mehmet Çakıcı ve UBP milletvekili Hamza Ersan Saner’in mazeret belirterek katılmadığı Meclis Mavi Salon’da yer alan toplantıya, CTP-BG Milletvekili Ömer Soyer Kalyoncu ise çok kısa bir süre katıldı.

Siber: “Katılımcılığa önem veriyoruz”
Cumhuriyet Meclisi Başkanı Sibel Siber, toplantıda yaptığı konuşmada, 29 yıldan sonra Meclis İçtüzüğü’nün değişmesinin ardından Anayasa’nın da değişmesi için çalıştıklarını söyledi.
Anayasa değişikliği sürecinde katılımcılığa önem verdiklerini; bir aylık görüş verme süresinde tüm kesimlerden görüş beklediklerini; konu ne kadar çok tartışılırsa o kadar iyi sonuca varılacağını kaydeden Siber, Anayasa değişikliği konusuyla ilgilenen kişi ve kurumların Meclis web sayfası üzerinde görüşlerini iletebileceğini hatırlattı. Şu ana dek 22 görüş geldiğini; bunların Başsavcılık, Sayıştay, YÖDAK, TDP, YKP, Toparlanıyoruz Hareketi, Hukukun Üstünlüğü Hareketi yanında 15 kişiden geldiğini açıklayan Meclis Başkanı Siber, herkesin etkileneceği için paydaş olduğunu düşündükleri Anayasa konusunda paylaşımcılıkla, daha sağlıklı görüşlerle ve konsensüsle 29 Haziran’da referandum hedeflediklerini söyledi.

Akansoy: “Konsensüsü hedefleyerek çalışıyoruz”
Anayasa Komitesi Başkanı CTP-BG Milletvekili Asım Akansoy da, Anayasa değişikliklerinde yoğun çaba ve temaslar yürüterek ve oy çokluğunu değil konsensüsü hedef alarak çalıştıklarını belirtti. Toplumda değişim ve dönüşüm özlemi bulunduğunu kaydeden Akansoy, komitede katılımcı ve verimli bir çalışma yaptıklarını; herhangi bir partinin hegemonyasının asla söz konusu olmadığını vurguladı.
Akansoy, Anayasa değişikliğinin Meclis Genel Kurulu’nda üçte iki çoğunluk onayıyla yapılabileceğini; tüm partilerin gerekli hassasiyeti gösterdiğine inandığını belirtti ve ardından da yerel seçimde referanduma sunulacağını kaydetti.

Hedef 15 Haziran’a dek tamamlama
Asım Akansoy, Cumhurbaşkanı’nın onayı da dahil tüm süreci 15 Haziran’a kadar tamamlamayı hedeflediklerini; 24 maddelik değişiklikten 4’ünün yeni madde olarak eklendiğini; 20’sinin ise eski maddelerin değiştirilmesiyle hazırlandığını bildirdi. Akansoy, gelecek yıl yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimine kadar Anayasa’daki diğer maddelerde de gereken değişiklikleri yaparak tamamen yeni bir anayasa oluşturmayı amaçladıklarını söyledi. “Bütün partilerin destek olacağını bekliyorum” diyen Akansoy, UBP’li milletvekillerinin “sadece 24 maddeyi değiştirmek yetmez, tüm maddeleri ele alalım” diyerek komite çalışmalarına katılmadığını bildirdi. Akansoy, bazı UBP’lilerin ise toplantıya katıldığını ve bundan sonraki sürece de katılacakları sözü verdiğini; Cumhurbaşkanı’nın eleştirilerine karşı ise kendisini daha doğru bilgilendireceklerini ifade etti. DP-UG Milletvekili Esat Ergün Serdaroğlu da, komitenin verimli bir çalışma sürdürdüğünü; partiden ayrılan milletvekili Zorlu Töre’nin de katkısı olduğunu vurguladı. Serdaroğlu, Töre’nin yerine komiteye DP-UG’den başka bir milletvekili görevlendirileceğini belirtti. “Çağdaş bir anayasa yapmaya çalıştık, umarım bunlar referandumda onaylanır ve yürürlüğe girer” diyen Serdaroğlu, konsensüse önem verdiklerini ve önerilere de açık olduklarını vurguladı. Serdaroğlu, Anayasa değişikliği çalışması konusunda aleyhte konuşanların haksızlık ettiğini belirterek, halen görüş almayı sürdürdüklerine işaret etti.

Erhürman: “KKTC Anayasası’nın atası TC Anayasası 18 kez değişti”
Komite üyesi, CTP-BG Milletvekili Tufan Erhürman ise, 29 yıllık KKTC Anayasası’nın atası diye nitelediği Türkiye’nin 1982 Anayasası’nın bugüne dek tam 18 kez değiştiğini bildirdi ve başka ülkeler için olmasa da KKTC için Anayasa’nın bunca yıl değişmemesinin bir sorun olduğunu söyledi.
Erhürman, değişiklik öngördükleri 24 madde hakkında bilgi verdi ve bunların “temel insan hakları”, “yasama organın işlerliğini ve duyulan güveni artırmaya yönelik değişiklikler” ve “hesap sorma mekanizmalarını güçlendirmeye yönelik değişiklikler” olmak üzere üç grupta ele aldıklarını anlattı.
KKTC Anayasası’nın temel haklar konusunda bayağı geri kalmış düzenlemeler içerdiğini, bazılarının artık günümüzde kabul edilemez hale geldiğini ifade eden Erhürman, yapılmasını öngördükleri değişiklikle, temel haklara sınır getirmenin de sınırlarının çizildiğini belirtti.
Tufan Erhürman, şu anki Anayasa’da azınlık, çocuk ve bilgi edinme haklarıyla ilgili düzenleme yer almadığını ve değişiklik önerileriyle tüm bu konulara düzenleme getirdiklerini açıkladı.
Kamu görevlilerine siyaset yasağının kalkması yönündeki tartışmalara işaret eden Erhürman, öngördükleri değişiklikle, kamu görevlilerinin siyasi partilere üye, delege, parti meclisi üyesi olabileceğini; ancak merkez yönetim kurulu ile ilçe yönetim kurullarına girmelerinin yasak olacağını belirtti.

Vicdani redde yasal zemin
Anayasa değişiklikleri arasında vicdani reddin yer almadığını ancak Meclis’in bu yönde bir yasal düzenleme yapmasının zemininin oluşturulduğunu açıklayan Erhürman, TC Anayasası’nda benzer hükmün 1982’den beri yer aldığını ancak yasal düzenleme yapılmadığını kaydetti. Erhürman, şu anda çevre davalarının sadece sorundan etkilenen kişilerce açılabildiğini, Anayasa değişiklikleri arasına ekledikleri bir düzenlemeyle bundan böyle Lefke’deki bir vatandaşın da Karpaz’a dolum tesisi yapılması halinde dava açabileceğini örnek verdi. Anayasa’da ikinci grup değişikliklerin yasama organının işlerliğini ve güveni artırmaya dönük düzenlemeler olduğunu belirten Tufan Erhürman, Meclis’in toplantı yeter sayısının 26’dan 17’ye düşürülmesini öngördüklerini; karar yeter sayısının ise 14 olduğunu ve değişmediğini söyledi. Erhürman, “milletvekilleri Meclis’e gitmediği için toplantı yeter sayısını düşürüyorlar” yönündeki eleştirilere katılmadığını da belirtti ve amaçlarının Meclis’in toplanmasının hükümetin inisiyatifine bırakılmaktan çıkarılması olduğunu anlattı. Erhürman, “Bu değişiklik onaylanırsa muhalefet de Meclis’i açabilecek” dedi. Meclis’in saygınlığı konusunda öngördükleri değişikliklerle milletvekillerinin, eşlerinin ve velayetleri altındaki 18 yaşından küçük çocuklarının mal ve servet beyanlarının seçildikleri ve görevden ayrıldıkları dönemde verilmesinin zorunlu olacağını kaydeden Tufan Erhürman, bunu yapmayan vekilin yemin edip göreve başlayamamasının öngörüldüğünü bildirdi. Erhürman, her iki dönemdeki beyanların Resmi Gazete’de de yayımlanacağını açıkladı.

Milletvekilleri suç işlerse görevdeyken de yargılanabilecek
Anayasa’da öngördükleri değişikliklerden bir diğeriyle, milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarına sınır getirildiğini, suç işlerlerse görevdeyken de yargılanabileceklerini ancak tutuklama olmayacağını söyleyen Erhürman, halen milletvekillerinin yasama dokunulmazlığı nedeniyle görevdeyken yargılanamadığına işaret etti. Erhürman, Anayasa’da üçüncü grup değişikliklerle Sayıştay, Ombudsman ve Mahkemeler gibi hesap sorma mekanizmalarını güçlendirmeye çalıştıklarını; Sayıştay’ı özerk hale getirmeyi; Ombudsman’ın Yüksek Adliye Kurulu’na başvuracak kişiler arasından 3’ünün Meclis’e gönderilmesiyle Meclis tarafından atanmasını; halen 7’yle sınırlı olan yüksek mahkemedeki yargıç sayısının “en az 9” diye düzenlenmesini ve “idare mahkemesi, çocuk mahkemesi, ticaret mahkemesi, iş mahkemesi” kurulmasını öngördüklerini anlattı.

“Belediye başkanları ve meclis üyeleri görevden alınabilecek”
Tufan Erhürman, ayrıca belediye başkanlarının veya meclis üyelerinin belediye bütçesinin 10’da 1’i oranında zarara yol açtıkları mahkeme kararıyla ispatlanırsa, görev süreleri dolmadan da görevden alınabilecekleri hükmü getirilmesini öngördüklerini açıkladı. Erhürman, tüm bunlarla yargıda uzmanlaşma ve sürati amaçladıklarını vurguladı.

“Geçici 10. Madde efsane oldu”
Tufan Erhürman, bir soru üzerine, UBP Genel Başkanı Hüseyin Özgürgün’ün, Anayasa’daki geçici 10. maddenin değişmemesi ancak polisin yasayla sivile bağlanmasını desteklediğini söylediğini belirterek, uzlaşma aradıklarını kaydetti. Geçici 10. maddede “iç güvenlik gerektirdiği” sürece ifadesi yer aldığını, buna da Meclis’in karar vereceğini belirten Erhürman, Meclis’in polisin sivile bağlanması kararını verebilecek yetkiye sahip olduğunu söyledi. Erhürman, “Geçici 10. madde yıllardır bir efsane haline geldi” dedi ve polisin sivile bağlanmasının ülkeyi bir anda özlenen sivilleşme ve demokratikleşmeye ulaştırmayacağını ancak bir adım yaklaştıracağını belirtti. Meclis’ten üçte iki çoğunlukla geçmeyen değişiklik maddelerinin referandum dışında kalacağına da işaret eden Erhürman, Kıbrıs sorununa olası bir çözümü de düşünerek bir an önce KKTC Anayasası’nı değiştirmek istediklerini belirtti ve Anayasa’nın çözüm halinde de Kıbrıs Türk devletinin anayasası olarak uygulamada kalacağına işaret etti.