Hüseyin ÖZBARIŞCI – Aygün Bahar ÖKMEN

Kıbrıs’ın kuzeyinde son günlerde yaşanan vaka artışlarıyla birlikte son durumu YENİDÜZEN’e değerlendiren ekonomik örgütler, UBP-HP hükümetinin bu süreçte yanlış kararlar aldığını savundu, bu kararların ekonomiyi olumsuz derecede etkilediğinin altını çizdi.

Otelciler Birliği Başkanı Dimağ Çağıner, otelcilik sektöründe Nisan’a kadar bir beklentileri olmadığını söylerken, Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Başkanı Mahmut Kanber esnafın gelirler kaybının %70’e ulaştığını belirtti.

Ticaret Odası Başkanı Tugay Deniz, virüs sebebiyle insanların alışveriş yapmaya korkar olduğunu ve bu durumun da ekonomiyi birinci yönden etkilediğini ifade etti.

Seyahat Acentecileri Birliği Başkanı Orhan Tolun ise yaptığı değerlendirmede, ekonominin dibe vurduğunu savunarak, turizmi canlandırmanın yollarının aranması gerektiğini belirtti.

Kıbrıs Türk Otelciler Birliği Başkanı Dimağ Çağıner:

“Otelcilik sektörü durdu”

Kıbrıs Türk Otelciler Birliği Başkanı Dimağ Çağıner, Kıbrıs’ın kuzeyinde son günlerde Covid-19 vakalarının artması sonucu yurtdışından gelen yolcuların karantinaya alınacak olması ve casinoların kapanmasıyla birlikte otellerin kepenk kapattığını belirtti. Alınan kararlarla birlikte otelcilik sektörünün durduğunu aktaran Çağıner, Nisan ayına kadar bir beklentileri olmadığını söyledi. 

Çağıner YENİDÜZEN’e yaptığı değerlendirmede şu noktalara değindi:

“Bilindiği üzere son günlerde ülkemizde ne yazık ki covid-19 vakaları gittikçe çoğalıyor. Bakanlar Kurulu tarafından alınan yurtdışından gelenlere karantinaya alınması ve casinoların kapanmasıyla birlikte birçok otel kepenklerini kapatıyor. Atılan bu adımlarla birlikte ne yazık ki sektörde 2021 yılı da tehlikeye atıldı. Oysaki oteller tüm önlemlerini almıştı ve otellerde bir bulaş söz konusu olmamıştı. Bu vakitten sonra istihdamlarla ilgili çalışmalar yapılmalı. Çalışanlara Aralık ayına kadar verilecek 1500 TL Nisan ayına kadar sürdürülmeli. Bu sorun tabii tüm dünyanın sorunu ve dünyadaki gelişmeleri bizler de takip ediyoruz. Gelecek yıl aşının bulunmasıyla her şeyin normale dönmesini umut ediyoruz. Bir gerçek var ki Eylül’den, Nisan ayına kadar sektörde bir beklentimiz yok.”

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Başkanı Mahmur Kanber:

“Esnafın gelir kaybı %70 civarına ulaştı”

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası (KTEZO) Başkanı Mahmut Kanber son dönemde esnafın gelir kaybının %70 civarında olduğuna vurgu yaparak, bunun devam etmesiyle birlikte kepenk kapatan esnafların daha da çoğalacağını söyledi. Kanber; “Esnafın durumu yaşadığımız dalgadan önce de çok kötüydü. Bundan önceki süreçte gelir kaybı %50 civarındaydı ama şu ana %70 civarına kadar ulaştı. Bu da gösteriyor ki, krizin dibine doğru gidiyoruz ve ne yazık ki tünelin ucu görünmüyor. Yani açık söylemek gerekirse bu seyir devam ederse bizi daha kötü günler bekliyor. Hükümet, Mart ayında yaşadığımız 1’inci dalgada önlemleri çok iyi almıştı ancak açılmaya giderken, ne yazık ki başarılı olamadı. Bu noktadan sonra hükümet ya kısa vadeli bir kapanmaya gitmeli, ya da bulaşı önlemek için bölgeler ayırılmalı. Sürecin başından beridir tüm kesimlerden uyarılar gelmesine rağmen hükümet bu uyarılara kulak tıkadı ve başarısız oldu. Vakaların ciddi boyutta artış göstermesinin tek suçlusu hükümettir. Eğer yapamıyorlarsa, bu görevi yürütebilecek insanlara bırakmalıdırlar”

Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz:

“İnsanlar alışveriş yapmaya korkar oldu”

Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) Başkanı Turgay Deniz, virüsteki son dalgalanmaların ekonomiye yansımalarını değerlendirdi.  Deniz; “Virüs ekonomiyi oldukça olumsuz etkiledi. Özellikle toplumun yaşadığı paniğin bunda büyük etkisi var. Halk korku içerisinde... Bu durum da ekonomide virüsten daha vahim sonuçlara sebebiyet veriyor. İnsanlar dışarıya çıkmaya korkuyor. Alışveriş yapmaya korkuyor. 1. derecede ekonomi etkileniyor. Her yer doldu. Uçak seferleri de bu nedenle durduruldu. Vatandaş ihtiyacı olmadıkça dışarı çıkmıyor. Her şeyi minimuma indirdi. İnsan yoksa alışveriş yapan yok. Bu da elbette ekonomiyi olumsuz etkiliyor. İş sahipleri sürekli bizi arıyor, şikâyette bulunuyor” dedi.
İş dünyasında yaşanan zorluklara da değinen Deniz; “Zaten dışa bağımlı bir adayız. Güneyden gelen yok, turist yok, öğrenci yok. Halk da dışarı çıkmazsa iş dünyasını çok zor günler bekliyor demektir. Hükümet, İlk günden beri bu hastalıkla yaşamaya alışmalı, kurallara uyarak halka gerekli güveni vermeli ki normal sosyal hayatımız devam edebilsin diyoruz” ifadelerini kullandı.

Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acentecileri Birliği Başkanı Orhan Tolun:

“Ekonomimiz yavaş yavaş dibe doğru vuruyor”

Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acentecileri Birliği (KITSAB) Başkanı Orhan Tolun yaptığı değerlendirmede hükümetin aldığı kararları eleştirerek, turizm ve acente sektörünün ekonomi için önemli olduğunu söyledi. Tolun; “Ülkemizde ithalat devam ediyor ama ihracat yok. Bunun yanında turist yok, öğrenci yok, emlak satışları çok düşük seviyede. Biz Mart ayında kapandık ama açılırken doğru hamleler yapmadık. Temmuz ayında ülkeye girişlerin başlamasıyla şu ana kadar 20 bin kişi geldi. Bunların 18 bini Türkiye’den, 2 bini de diğer ülkelerden adamıza giriş yaptı. Bu kişilerin 10 bin tanesi otelde kalmadı. Kendi evlerinde izole edilemeye çalışıldı ama ne yazık ki başarılı olunamadı ve vakalar çoğaldı. Ne yazık ki, ülkemizdeki oteller turist oteli olmaktan çıkıp, karantina oteli oldular. Eğer bu yanlış kararlar alınmasa, bu zamanda ülkemize turistleri çekecektik. Acenteler yaklaşık 10 aydır kapalı. Bu gidişle 2021’de de böyle olacak. Ekonomimiz yavaş yavaş dibe doğru vuruyor. Bundan kurtulmak için herkes elini taşın altına koymalı. Dört bir elle ülke turizmini canlandırmanın yollarını aramalıyız” dedi.

Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk:

“Ekonomiye canlılık verecek acil kararlar üretilmelidir”

Virüsteki son dalgalanmaların ekonomiye etkilerini değerlendiren Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk; “Salgında yeni başlayan 2. dalga aslında ülkemiz için 1.dalgadır. Mart 13’te kapandığımızda sadece birkaç vakamız vardı. Biz ülke olarak 1.dalgayı yaşıyoruz. Elbette bu durumun ekonomi üzerinde etkileri var” şeklinde konuştu. Bu durumun aynı zamanda sağlık ve psikoloji üzerine etkilerine de değindi.

İnşaatı süren pandemi hastanesi hakkında görüşlerini bildiren Avunduk; “Halkımıza moral ve motivasyon olacaktır. Tedavi amaçlı kullanıldığında olumlu etkiler yaratacaktır. 2 ayda bitecek olması ise sevindiricidir” dedi.

Halk arasında ciddi bir panik havası yaşandığından bahseden Avunduk; “Kulaktan kulağa ve sosyal medya ile yayılan bir bilgi kirliliği var ve bu bilgi kirliliğinin kontrol altında tutulması gerekir” ifadelerini kullandı. Maske, mesafe ve el hijyeninin önemine vurgu yaptı. Bunun bizi virüsten koruyabilecek tek yöntem olduğunun altını çizdi.

Ekonominin iki ayağı olduğunu bildiren Avunduk; “Birincisi, dünyada insan dolaşımı yavaşladığında ya da durduğunda, ekonomileri buna bağlı olan ülkeler derinden etkilenir. Turizm, inşaat, küçük esnaf, eğitim ve sanayi sektörlerinde olumsuz yönde, değişen derinlik ve boyutta etkiler oluşturur. İkincisi, iç talebin kendi kendine daralmasıdır. Psikolojik etkilerin ve söylentilerin de bu talep daralmasına katkısı olmaktadır” dedi.

Söylentiler nedeni ile hemen kişisel kapanmalar uyguladığımızı dile getiren Avunduk; bu durumun dönen ekonominin şartlarının yavaşlamasına ve durmasına sebebiyet verdiğinin ifade etti.  Hızlı kapanma ve günlük hayattan kopmalar ile birlikte pazarda daralmaların ortaya çıkacağını ve bunun doğal bir sonucu olarak ekonominin yara alacağını söyledi.

Avunduk; panik havası geçmediği sürece, kendi kendimize kapanmanın bir sonucu olarak oluşacak olan ekonomik daralmanın, kamu maliyesi ve bütçesine de olumsuz yönde yansıyacağını ifade etti. Çarşıda alışveriş olmadığı takdirde; küçük esnaf, sanayici, zanaatkâr ve diğer iş insanlarının gelir kaybına uğrayacağını ve bu durumda kamu bütçesinin de eş zamanlı olarak kayba uğrayacağını dile getirdi.

Yerel kaynakların %85’inin maaş ve çeklerin ödenmesine gittiğini hatırlatarak; maliye bütçesinin daralmasının, memur maaşlarının ödenmesi noktasında da karşımıza zorluklar çıkartacağının altını çizdi.

Hükümetin bu konuda alması gereken önlemleri YENİDÜZEN ile paylaşan Avunduk; “Vatandaşı sakinleştirecek açıklamalarda bulunulmalıdır. Kişilerin kendi kendilerine aldıkları tedbirler konusunda uyarılar eksik edilmemelidir. Ekonomiye canlılık verecek acil kararlar üretilmelidir” şeklinde konuştu. Bu paketlerin ‘düşük faizli, ödemesi uzun ve ulaşması kolay’ olması gerektiğinin altını çizdi. İş adamlarının kamuya karşı yükümlülüklerinin yumuşatılması, üretimin, özellikle de tarım ve tarımsal sanayinin ön plana çıkartılması; ihracata yönetil faaliyetlerin arttırılması; üretim girdi maliyetinin düşürülmesi ile ilgili her türlü tedbirin alınması ve hayata geçirilmesi gerektiğini ifade etti.

Elektrik indirimlerinin devam etmesi, vb. maliyetlerin düşürülmesi gibi çalışmaların ivedilikle hayata geçirilmesinin önemini paylaştı.