Avrupa Konseyi’nin basın özgürlüğüne ilişkin raporunda Türkiye dahil sekiz ülkede basın özgürlüğüne ciddi zarar veren yasaların kabul edildiği vurgulandı. Türkiye, raporu hazırlayan birimin yaptığı 92 uyarının hiçbirine yanıt vermemiş.

Rapor, Avrupa Konseyi’nin kurduğu ‘Gazeteciliğin Korunması ve Gazetecilerin Güvenliği Platformu’na destek veren 12 uluslararası medya kuruluşu tarafından hazırlandı.

Raporda gazetecilerin kamu yararına yaptığı haber ve araştırmaların giderek daha fazla engel, düşmanlık ve şiddetle karşılaştığı belirtildi.

Platform 2018 yılında Avrupa Konseyi üyesi 32 ülkede 140 ciddi ihlal tespit etti. Bu yılki raporda Türkiye, Macaristan, İtalya ve Rusya’da gözlemlenen ihlaller ayrı başlıklar altında incelendi.

Nisan 2015’te kurulan platformun yıllık raporu gazetecileri ve yaptıkları işleri hedef alan şiddet içerikli suçların düzenli olarak cezasız kalarak korunduğunu ortaya koydu.

Raporda Türkiye ve diğer ülkelere ilişkin şu tespitler yapıldı:

*Türkiye hala en fazla tutuklu gazetecinin olduğu ülke.

*31 Aralık 2018 tarihi itibariyle Türkiye’ye ilişkin 92 uyarı yapıldı. Türkiye bu uyarıların hiçbirine yanıt vermedi.

*Temmuz 2018’de OHAL’in kalkmasına rağmen Türkiye’de gazeteciler hala sıradışı bir baskı altında.

*2018 yılında 200’den fazla gazeteci haberleri nedeniyle tutuklandı veya gözaltına alındı. Deniz Yücel ve Nedim Türfent dahil tutuklu gazetecilere hücre tecriti uygulanmaya devam etti.

Macaristan’da basın oligarklarların elinde

*Rusya Federasyonu’nda devletin attığı adımlar ve izlediği politikalar basın özgürlüğünü ciddi şekilde kısıtlıyor.

*İtalya 2018 yılında basın özgürlüğüyle ilgili uyarılarda ‘en hızlı artış’ yaşanan ülke oldu. 

*Macaristan’da giderek daha fazla basın kuruluşu hükümet yanlısı oligarkların eline geçiyor.

*Azerbaycan, Bosna Hersek, İtalya, Rusya ve Türkiye 2018 yılında konuya ilişkin kendilerine bildirilen olayların hiçbirine -bazı muhtelif davalar dışında- gerekli yanıtı vermedi.

Faili meçhul gazeteci cinayetleri artışta

*Hem AB’de hem de diğer ülkelerde gazeteci cinayetlerinin sorumluları bulunamıyor ve bu trendde bir artış gözlemleniyor. Serbest gazetecilere saldırılar artıyor, bağımsız gazetecilik çabaları ‘güvenli liman’ olarak görülen bazı ülkelerde bile engelleniyor. 

*Gazetecilerin fiziksel güvenliğine ve meslek onuruna yönelik saldırıların sayısı artıyor. 2018 yılında Slovakya’da Ján Kuciak ve Türkiye’de (Suudi Arabistan konsolosluğuna girdikten sonra) Cemal Kaşıkçı’nın da aralarında olduğu en az iki gazeteci öldürüldü. 

*Bulgaristan’da Viktoria Marinova’nın ve Rusya’da Maksim Borodin’in öldürülmesinde polis soruşturmalarının güvenilirliğine ilişkin sorular gündeme geldi.

*Platform 2018 yılında gazetecilerin fiziksel güvenliği ve meslek onuruna yönelik 35 saldırı tespit etti.

Gazetecilere yönelik tehditler iki katına çıktı

*Gazetecilere yönelik – ölüm tehditleri dahil – tehditlerin sayısı 2018’de iki katına çıktı. 

*Gazetecilere yönelik işlenen suçlarda yeterli polis takibi ve hukuki takip olmaması sonucu suçların cezasız kalmasının ‘yeni normal‘ olmasına izin veriliyor. 

*Gazeteciler rasgele ve haksız şekilde göz altına alınmaya ve tutuklanmaya devam ediyor. 

*31 Aralık 2018 itibariyle platform 130 gazetecinin gözaltında olduğunu tespit etti. Bu rakam Türkiye’de tutuklu bulunan 110, Azerbaycan’da 11, Rusya’da beş ve Ukrayna’da dört tutuklu gazeteciyi içeriyor. 

*2018 yılında Interpol’ün ‘Kırmızı Bülten’ sistemi bazı üye ülkeler tarafından yurtiçindeki baskıdan kaçınmak için yurt dışına çıkan gazetecilerin takibi için suistimal edildi.

*Türkiye, Ukrayna, Makedonya, Fransa, Rusya, Polonya, Birleşik Krallık ve Litvanya’da, basın özgürlüğüne ciddi şekilde zarar verecek baskıcı düzenlemelere onay verildi.

*Hükümetler internet sitelerini ve sosyal medya platformlarını yasaklamaya devam etti. 

*Kamusal yayın kuruluşlarının bağımsızlığı ve sürdürülebilirliği giderek daha fazla zarar gördü. 

*Gazetecilerin kaynağını koruma yetkinliği hukuki yollar dahil edilerek tehlikeye atıldı.

*Gazetecilerin mesleki faliyetlerini devlet başkanları ve hükümet yetkililerini ‘karalama’ ve ‘hakaret’ nedeniyle cezalaştıran kanunlar uygulanmaya devam ediyor. 

*2018 yılında aralarında ikisi (Ermeni gazeteci Hrant Dink cinayeti ve Suriyeli gazeteci Naji Jerf cinayeti) Türkiye’de gerçekleşen toplam 17 faili meçhul gazeteci cinayeti platforma bildirildi.