YENİDÜZEN ADVERTORIAL

Azospermi tanısı, gebelik elde etmeye çalışan çiftleri oldukça üzen bir tanıdır. Bu tanı ile karşı karşıya kalan çiftlerin öncelikle azospermi tanısının tam olarak ne anlama geldiğini ve azospermi’nin türlerini anlamaları oldukça önemlidir. Azospermi vakalarının bir kısmı kolayca çözümlenebilirken, bazı vakalarda çözüm üretebilmek mümkün olamayabilmektedir. Bu yüzden, azospermi tanısının ne anlama geldiğinden ve çeşitlerinin ne olduğundan kısaca bahsetmek gerekir. Konu ile ilgili olarak Doç. Dr. Savaş Özyiğit ve ekibinin aktarmış oldukları önemli noktaları sizlerle paylaşıyoruz:

Azospermi, erkek partnerin menisinde canlı sperm hücresi bulunmadığı anlamına gelir. Bu durum ‘aspermi’ ile karıştırılmamalıdır. Aspermi, boşalma esnasında erkeğin cinsel organından hiç sıvı gelmemesi durumudur. Azospermi, erkeğin cinsel organından çıkan sıvının içerisinde canlı ve olgun sperm hücresi olmaması durumudur. Yani, cinsel birleşme sonrasında cinsel organdan gelen sıvı, erkekte sperm üretimi olduğu anlamına gelmemektedir. Halk arasında bazen bu şekilde bir yanlış düşünce olduğu için, azospermi sorunu olan erkekler herhangi bir sorunları olmadığını düşünebilmektedirler.

Azospermi teşhisi sadece sperm analizi sonucunda konulabilecek bir teşhistir. Erkekten elde edilen sıvı örneği laboratuvar koşullarında analiz edildiği zaman canlı ve olgun sperm hücresi olup olmadığı anlaşılabilir. Eğer canlı sperm hücresi mevcut ise, spermle alakalı diğer parametrelerin de ölçümü yapılabilir. Şayet canlı ve olgun sperm hücresi mevcut değil ise, kişiye azospermi tanısı konulur. Azospermi, iki türde olabilir:

1- Obstrüktif Azospermi: Sperm üretimi olmasına rağmen, sperm hücrelerinin dışarıya çıkmasını engelleyen tıkanıklıklar olması durumudur. Bu kategori, tedavi yönünden daha olumlu bir tablo içerir. Obstüktif olan azospermi vakalarında genellikle ‘cerrahi yoldan sperm elde etme’ metodları sayesinde dışarıya çıkamayan sperm hücreleri basit bir cerrahi müdahale sayesinde elde ederek tüp bebek tedavisi dahilinde kullanıp hamilelik elde etme şansı vardır. Çıkacak olan sperm hücreleri menide bulunan hücrelerden bir seviye daha az olgunlaşmış olsalar da, tüp bebek tedavisi ile gebelik elde etmek mümkündür.

2- Non-Obstrüktif Azospermi: Sperm üretiminin hiç olmaması veya üretim sürecinin aşamalarında bazı sorunlar olmasından dolayı üretimi başlayan sperm hücrelerinin olgunlaşamaması durumudur. Bu kategori, tedavisi daha zor bir durumun habercisidir. Spermatogenez adı verilen süreç, ortalama olarak 65-70 gün süren ve tohum (germ hücresi) seviyesinde olan sperm hücresinin belli aşamalardan geçerek olgunlaşmasını içeren süreçtir. Sürecin nerede takıldığı, başarılı tedavi ihtimalinin ne olduğunun da belirteci olarak düşünülebilir.

Aşağıdaki görselde spermatogenez adı verilen ve sperm oluşum ve gelişim süreçlerini kapsayan prosedürler dizisi görülmektedir. Testislerde bulunan ‘tohum’ hücreleri, yani sperm hücresinin en ilkel hali, mitoz ve mayoz bölünmeler sonucunda bildiğimiz sperm hücresi haline gelmektedir. Bu süreç boyunca sperm hücresinin gelişiminde sorun yaratabilecek bazı aşamalar vardır. Bu aşamaların hangisinde sorun yaşanıyorsa, o doğrultuda kök hücre tedavisi ile nasıl bir başarı şansına sahip olunabileceği anlaşılılır.

Bazı durumlarda kök hücre tedavisi ile sperm üretimini desteklemek mümkün olabilmektedir. Non-obstrüktif azospermi türünü de iki kategoride inceleyebiliriz:

a) Sertoli Cell Only sendromu: Testislerden alınan biyopsi sonrasında testislerin sperm üretimi yönünden aktif olan kısımları incelenir. Eğer ki bu inceleme sonrasında herhangi bir sperm hücresine rastlanmazsa ve tohum (germ hücresi) de testpit edilemezse, testislerde sadece sertoli hücresi olduğu anlaşılır. Kısacası, sertoli hücresi dışında sperm üretimi için gerekli başka bir hücre mevcut değildir. Bu tür vakalar, doğuştan gelebilir veya sonradan çevresel faktörlerden dolayı oluşabilir. Eğer doğuştan geliyorsa, geri dönüşü olmayan bir durumdur ve mevcut tedavilere yanıt vermemektedir. Şayet çevresel faktörlerden dolayı (inmemiş testis öyküsü, radyasyona maruz kalma, kabakulak gibi) kaynaklanıyorsa, geriye dönüşü olabilmekte ve ‘kök hücre tedavisi’ uygulanabilmektedir.

b) Olgunlaşmamış sperm hücresinin mevcut olduğu diğer durumlar: Eğer yapılan testis biyopsisinde sertoli hücresi dışında tohum hücreler veya daha ileri seviyede olgunlaşmamış sperm hücreleri gözlemlenmişse, spermatogenez sürecinin bazı aşamalarının mevcut olduğu anlaşılır. Bu tür azospermi durumlarında kök hücre tedavisine olumlu yanıt verme ihtimali yüksektir.

Kısacası, azospermi tanısı her ne kadar da menide canlı sperm hücresi olmadığının habercisi olarak düşünülse de, azospermi’nin türü, gerek çiftlere sunulacak olan tedavi yöntemi, gerekse kişinin kendi sperm hücresini kullanarak hamilelik elde etme şansının ne boyutta olacağının bilinmesi için önemli bir ayrımdır.