Öne çıkan babutsa tiplerinin belirlenmesi için başlatılan Babutsa Seleksiyon Projesi’nde öne çıkan ikisi dikensiz 14 tiple tescile başvurulacak.

Tarımsal Araştırma Enstitüsü altında başlatılan Babutsa Seleksiyon Projesi’nin yürütücüsü Ziraat Yüksek Mühendisi Konce Baydar, konu hakkında TAK’a yaptığı açıklamada, Çukurova Üniversitesi ile birlikte yürütülen projenin 2016’da başladığını kaydetti.

Baydar, 194 köyde 485 noktada incelemeler yapıldığını, babutsanın morfolojik özelliklerinin, yani genel yapısının incelendiğini, dikenli mi dikensiz mi olduğuna, meyvenin rengi ve şekli gibi özelliklere bakıldığını ifade etti.  

Babutsaların analizlerinin uluslararası (UPOV) kriterlerine göre yapıldığını kaydeden Baydar, bu analizlerde meyve ağırlığı, meyvenin iç ağırlığı, meyve kabuğunun soyulma durumu, meyve ebadı ve çekirdek sertliğine bakıldığını kaydetti.

Baydar, “Bu çalışmada, ‘belirlenen tipler birbirinden farklı mı, yoksa yetiştiği koşullardan dolayı farklılık gösteriyorlar; bunlar sadece Kıbrıs’ta yetişen tipler mi’ sorularına cevap arıyoruz” dedi.

Öne çıkan 14 tipten Güzelyurt’ta parsel oluşturduklarını da kaydeden Baydar, parsel oluşturmalarının nedeninin de bu tipleri aynı koşullarda yetiştirerek farklı olup olmadıklarını görmek olduğunu kaydetti.

 Baydar, öne çıkan 14 tipin 14’ünün de farklı olması halinde 14’üyle de tescile başvurmayı amaçladıklarını kaydederek 14 tipin dışında 95 tipten de koruma maksadıyla parsel oluşturduklarını ifade etti.

Koşnil hastalığı yüzünden bazı tipler yok oldu ancak parsellerle bu engelleniyor

 Kaktüs koşnili hastalığının pek çok ağacı yok ettiğini, bu süreçte belki bazı tiplerin de yok olduğunu kaydeden Baydar, ancak çalışma kapsamında kurulan parsellerle pek çok tipin yok olmasını engellediklerini kaydetti.

 Tarımsal Araştırma Enstitüsü Babutsa Seleksiyon Projesi’nin yürütücüsü Ziraat Yüksek Mühendisi Konce Baydar, tescil süreci tamamlandıktan sonra tescilli tiplerin üretimine de geçebileceklerini ifade etti.

Parsellerin geçtiğimiz haziran ayında kurulduğunu, 2024’te meyveye yatmalarını beklediklerini, tescile ancak meyve verdikten sonra başvurabileceklerini kaydeden Baydar, tescil sürecinin de 2-3 yıl alabileceğini de kaydetti.

İki tip dikensiz

Çalışmada dikensiz babutsa olarak iki tip tespit ettiklerini da belirten Baydar, bir tanesinin yaygın olduğunu, az rastlanan bir tipin de daha yuvarlak bir tip olduğunu kaydetti. Baydar, iki tipin de tescil için başvuru yapılacak tiplerin arasında olduğunu bildirdi.

 Kıbrıs’ta babutsanın büyük ölçüde sofralık olarak tüketildiğini, dondurmasının da yapılmaya başlandığını hatırlatan Baydar, ancak şarabı, likörü ve marmeladının da yapılabileceğini kaydetti.

Kaktüs koşnili 

Kaktüs koşnilinin ancak ilaçlama ile yayılmasının engellenebileceğini kaydeden Baydar, ilaçlamanın münferit değil kitlesel yapılması gerektiğini, çünkü hastalığın ilaçlanmayan ağaçlardan yayıldığını kaydetti. Baydar, ilaçlamada genellikle mineral yağlar kullanıldığını söyledi.

Koşnilin doğal düşmanlarının belirlenmesi için çalışma başlatılacak

 TAE Müdürü Cem Karaca ise üstün özelliklere sahip çeşitlerin belirlenmesinin, 5-6 yıllık bir araştırmanın ürünü olduğunu ifade etti. Karaca, bazı babutsa çeşitlerinin koşnil zararlısından dolayı yok olduğunu ancak bazı çeşitlerin de bu çalışma sayesinde yok olmaktan kurtarıldığını vurguladı.

 Güzelyurt’taki parselin koşnile karşı korunması gerektiğini belirten Karaca, babutsadaki koşnile karşı dünyada ruhsatlandırılmış bir ilaç bulunmadığını, bazı ilaçların bitkiyi koşnile karşı koruduğunu ancak, babutsada kullanılması için ruhsatlandırılmış olmamasının bir engel olduğunu kaydetti.

 Karaca, bu nedenle Enstitü olarak başka ülkelerdeki gibi koşnilin doğal düşmanlarının tespiti ve performansı üzerine bir çalışma başlatacaklarını açıkladı. Karaca, başarılı olmaları halinde bu koşnilin doğal düşmanlarının çoğaltılarak doğaya salınabileceğini belirtti.

Tescil 

Ürün tescilinde bir ürüne çeşit adı verildiğini ve o ürünün özelliklerinin belirtildiğini; coğrafik tescilde de söz konusu ürünün yöreye göre tescil edildiğini anlatan Karaca, üreticilerin tecilli ürünlere hem daha kolay pazar bulabileceğini hem de ürünlerini daha uygun fiyattan satabileceklerini kaydetti.

Karaca, bu amaçla TAE olarak Türkiye nezdine bazı babutsa çeşitleri için tescile başvuracaklarını söyledi.

Haber: İbrahim Diran (TAK)