Basınımız, medyamız özgür mü?..

Çoğaldıkça çoğalan ve toplamını saymakta zorlandığımız gazete, radyo, televizyon, internet sitelerinin fazlalığı, medyada çoğulculuk ve çok seslilik anlamına geliyor mu?

Herkes istediğini yazıyor, çiziyor, yayınlıyor görüntüsü gerçek mi?

Basın özgürlüğü gazetecilerin hareket serbestisinin ötesinde, esas olarak halkın siyasal ve toplumsal davranışlarını, tercihlerini üzerine kuracağı bilgilere, gerçeklere ulaşabilmesi amacını taşıyorsa, KKTC medyası bu amaca ne derecede hizmet ediyor?

KKTC koşullarını da dikkate alarak bir anket hazırladık. Aşağıdaki anketimizi doldurarak, basın özgürlüğünün neresinde durduğumuzu anlayabiliriz.

Sorulara yüz üzerinden değer verin, sonra tüm sorulara verdiğiniz değerleri toplayıp 10’a bölün. Çıkacak rakam, basın özgürlüğümüzün yüz üzerinden kaç olduğunu gösterecek.

ANKET SORULARI

1. KKTC’de yasal düzenlemeler, “yargıçların iyi niyetine” ihtiyaç kalmadan basın özgürlüğününü güvenceye alan unsurların yüzde kaçını içeriyor? (%……)

2. Gazetecilerin, üzerlerinde sınırlama hissetmeden ve “güçlülerin” müdahalesi olmadan, başlarına birşey geleceğinden korkmadan, dokunulmaz konular, tabular, kırmızı çizgilerle manevra alanı daraltılmadan, haberlerini sadece mesleki değerlere göre yapabilme yüzdesi kaçtır? (%……)

3. KKTC yasalarına göre gazetecilerin “haber kaynağını açıklamama hakkı”nın olmadığı, yani bilgi kaynağını açıklamayan gazetecinin suçlu durumuna düşeceği koşullarda; bu önemli güvenceden yoksun medyamızda halktan gizlenmek istenen bilgi, belge ve süreçlerin açığa çıkma yüzdesi kaçtır? (%……)

4. Basınla ilgili yargı kararlarının yüzde kaçı basın özgürlüğünün ruhuna uygun alınmıştır? (%……)

5. Gazeteciler haber ve bilgiye ne kadar rahat ulaşabiliyor? Bu konuda özellikle kamu görevlilerinden ne oranda yardım görüyor? Bilgi Edinme Hakkı Yasası ne kadar işe yarıyor? (%……)

6. Basın İş Yasası’na rağmen gazetecilerin iş güvencesi ne düzeydedir? Medya sahipleri, gazetecilerin editoryal bağımsızlığına ne derecede uyuyor? (%……)

7. Haber ve düşünce açıklamaları yüzünden gazetecilere dava açılmaması ve “hapiste gazeteci bulunmaması” dünyada basın özgürlüğünün en önemli kriterlerindendir. Bu açıdan KKTC’nin olumluluk yüzdesi kaçtır? (%……)

8. “Bazıları, bazı şeylerin bazı yerlerde yayınlanmasını istemez. İşte o şeylere haber diyoruz.” (John KEANE, Siyaset Bilimi Profesörü); “Gazetecilik, birilerinin yayınlanmasını istemediği haberleri yazmaktır; gerisi halkla ilişkilerdir” (George ORWELL). Medyamızda yayınlanan haberlerin yüzde kaçı halkla ilişkiler olmayıp, Keane ve Orwell’ın tanımına uygundur? (%……)

9.  Siyaset ve siyasetçi camiasında yaygın geçerliliği olan, “Basın özgür olsun benim olsun” yaklaşımı ötesinde, basın özgürlüğünü karşıtları dahil herkes için de bir hak olarak ilkeli biçimde savunan ve uygulayanlar ile “benim ekranda görünmem ve örgütümün açıklamalarının yayınlanması basının özgür olduğunu gösteriyor” anlayışının ötesinde, basın özgürlüğünü toplumsal bir hak olarak algılayan, kendi sesi değil de çok sesliliği öne çıkaran, bunun için mücadele eden sendika ve sivil toplum yöneticilerinin oranı yüzde kaçtır? (%……)

10. Demokrasi, çoğunluğa değil azınlığa verilen haklarla ölçülüyorsa; basın çoğulcu demokrasinin vazgeçilmez unsuru ise; azınlık grup, siyasetçi veya toplumsal unsurların, farklı yaşam biçimlerine sahip olanların düşünce, açıklama ve eylemlerinin, çok izlenen, çok okunan medyamızda yer bulma yüzdesi kaçtır? (%……)

-------------------------------------------------------------------

Ne Kadar Basın Özgürlüğü O Kadar Ekmek

• Özgür basın sadece Donkişot gibi yeldeğirmenlerine karşı savaşan bir grup gazetecinin derdi değildir.

3 Mayıs Dünya basın özgürlüğü günü. Her 3 Mayıs’ta basın özgürlüğünün önemi biraz daha fazla vurgulanır, ancak gerçekte bu özgürlüğün “önemli” olduğunun ne dereceye kadar algılandığı hep soru işareti olarak kalır.

Evet, basın özgürlüğü ya da bilgiye habere ulaşma özgürlüğü yurttaşlar için temel haklardan birisidir. Ancak, ekmek hakkı, iş hakkı, yerleşim-dolaşım özgürlüğü, özel yaşam gibi somut olarak algılanabilen bir hak değil.  Basın özgürlüğü çok dolaylı bir şekilde günlük hayatımızı etkiliyor. Bu yüzden basın özgürlüğüne yönelik tehditler, kısıtlamalar maalesef yaygın olarak dert edilmiyor.

“Basın özgürlüğü, gazetecileri ve medya sahiplerini ilgilendirir, onlar düşünsün, ben cebime giren paraya, yediğim ekmeğe bakarım” diye düşünenlerin çoğunlukta  olması şaşırtıcı değil.

Halbuki basın özgürlüğü ile ekmek(yani ekonomik gelişmişlik) arasında son derece uyumlu bir paralellik var. Dünya basın özgürlüğü sıralamasının ortaya koyduğu tablo nettir;  basın özgürlüğü ne kadar ileriyse ekmek de o kadar büyüktür.

Sıralamada ilk ona giren ülkelerden dokuzunun, dünyada ekonomileri en iyi ülkelerden olması tesadüf değil. Sadece 9. sıradaki  Jamaika istisnayı bozuyor.
Yani basın özgürlüğü, sadece Donkişot gibi yeldeğirmenlerine karşı savaşan bir grup gazetecinin derdi değildir ve olmamalıdır .

Basın Özgürlüğü Sıralamasında İlk 10 Ülke (2015)

1 Finlandiya
2 Norveç
3 Danimarka
4 Hollanda
5 İsveç
6 Yeni Zelanda
7 Avusturya
8 Kanada
9 Jamaika
10 Estonya