Filiz Uzun

Her insanın mutluluk kaynakları farklıdır elbette. Kimileri gezerek mutlu olur, kimileri hediye alınca, kimileri dans edince ve kimileri de bisiklet sürünce. Ben işte böyle birini tanıyorum. Onun en büyük mutluluk kaynağı sevdiği bir arkadaşıyla bisiklet sürmektir.

NAZAN BIYIKLI VE BİSİKLET

Bu hafta çok ilginç bir kadınla bisiklet sürdük. Ben onu yıllardır tanıyorum ve yıllardır da sürüyoruz. Tanıyorum derken gerçekten tanıyorum. Tanımaktan kastım; tanışık olmak değildir. Yaşadıklarını biliyorum, bizzat tanık oluyorum. Acılarına da, yaşadığı hayattaki zorluklara da, çaresizliklere de. Ama en çok da bisiklet sürerken ne kadar mutlu olduğunu görüyorum. Bazen bir insanı mutlu etmenin ne kadar basit şeylerle olabileceğini unutuyoruz. Hep söylüyoruz ama yapmıyoruz. Bir insana yapılabilecek en büyük güzellik, onu iyi tanıyıp nelerle mutlu olacağını keşfetmektir bence.

SÜRÜŞE ÇIKMADAN ÖNCE YAPILANLAR

İşte bu hafta bir süredir ihmal ettiğim arkadaşımın en çok mutlu olduğu şeyi yaptım. Ona telefon açıp “Nazan Bıyıklı hade, gey taytını, tak kaskını da saat 6’da sürüşe çıkıyoruz” dedim. Ben telefonu kapadıktan sonra onun, saat 6’da sürüşe çıkabilmek için verdiği çabayı orada olmasam bile biliyordum. Önce zaman zaman annesine bakımında yardım eden bakıcıyı arayarak birkaç saat gelmesini rica etti. Muhtemelen ilk aradığı bakıcı müsait olmayarak ikinciyi aradı. Saatte ve parada anlaştılar. Sonra yatağa bağımlı annesinin bezini değişti. Kan şekerini ölçtü. Çıkan sonuca göre insülinini ayarladı. Midesindeki hortumla beslendiği için mamaları ve beslenme torbasını hazırladı. Bir yandan da bisikletini kaldırdığı ambardan çıkartıp lastiklerini, frenlerini kontrol etti. Dolapta bir kenara attığı taytını, kaskını ve eldivenlerini bulup çıkarttı. Yatakta yatan annesini sol tarafından sağ tarafına çevirdi ve onun anlayıp anlamadığından emin olamadığı halde “Anne ben birkaç saatliğine bisiklet sürmeye gideceğim ve bu sürede sana Behiye bakacak. Çok gecikmeyeceğim” dedi.

YATAĞA BAĞLI HASTAYA BAKIM

Ben Nazan’ın evine gittiğimde hala annesinin mamasını torbasına yerleştiriyordu ve kaç dakikada gitmesi gerekiyorsa ona göre damla sayısını ayarlıyordu. Hala giyinmemişti. Tam da tahmin ettiğim gibi taytı, bisikletçi forması, eldivenleri ve kaskı yatağının üzerindeydi. Bisiklet ise salonun orta yerinde. O kıyafetleri giymesi bakıcıya bağlıydı, söz verdiği gibi saat 6’da gelirse giyip çıkacaktık sürüşe, gelmezse gidemezdi. Beni beklettiği için telaşlanınca “Sorun değil bekleriz biraz” dedim. Bakıcı kadının arabası evin önünde durduğunda yüzündeki gülümseme ve mutluluk ifadesi neredeyse beni ağlatacaktı. Hemen giyinmeye başladı, bir yandan da kadına annesi hakkında bilgiler veriyordu. “İnsülinini yaptım. Ensure’unu taktım (besleyici mama) bir hortum aracılığı ile mideye açılan delikten beslenenler kullanıyor. Mamayı lütfen ara ara kontrol et. Ağzında köpük biriktiğinde yatağın başını yukarı kaldır. Ben gittikten sonra eğer bir şey olursa hemen beni ara”.

BAZI KADINLARIN SORUMLULUKLARI AĞIRDIR

Bazı kadınların hayatları o kadar kolay değildir. Sorumlulukları ağır ve zordur. Bu yüzden onları mutlu eden şeyleri yapmayı erteliyorlar. Mecburen.

Nazan Bıyıklı benim bisiklet arkadaşımdır. Yıllardır birlikte sürüyoruz. Yıllardır annesiyle yaşıyor. Doğduğundan beri. Kardeşleri birer birer evlenip gittiler evden, onun kısa süreli bir yurt dışı macerası oldu ama geri döndükten sonra hep annesiyle birlikte yaşadı.

BİSİKLET ONUN HER ŞEYİ

Nazan, sanırım yürümeye başladığı yaşlarda bisiklet sürmeye de başlamış. O günden beridir de sürüyor. Onunla birlikte ondan küçük kardeşi de bisiklet sürmeye başlamış. Hatta arkadaşı olan Hüseyin Akcan ile eski bir bisikleti tamir edip yarışlara girmişler, birincilikleri bile olmuş. Nazan yarışlara girmedi fakat iyi bir sürücü. Bisiklet onun için sadece spor aracı değil taşıma aracı da aynı zamanda. Hiç arabası olmadı, ehliyeti de. Her işini bisikletle hallediyor. Çarşıya pazara bisikletle gidiyor. Ama keyif aldığı anlar bisiklet turları ve dostlarla sürüşlere çıkmaktır. Hem Kıbrıs’ın her yerinde hem de Türkiye’de birçok tura katıldı. Bisiklet onun vazgeçilmezi, tutkusu ve mutluluk kaynağıdır. Nazan benden yaşça büyük, sigortadan emekli olmuş bir kadın. Yaşıtlarının yürümekte zorlandığı yaşlarında O, 60-70 km bisiklet sürüyor, ‘bana mısın’ demeden. Yaklaşık 8-9 yıldır birlikte sürüyoruz. Benim zorlandığım parkurlarda o zorlanmadan sürebiliyor.

EVDE HASTA BAKMAK VE ZORLUKLARI

Annesi daha önceleri yaşlı fakat sağlıklı iken her Pazar sürüşlere çıkardık Nazan Bıyıklı, Sami Saygun ve ben. Kıbrıs’ın her bölgesinde, her parkuru, her parkı defa defa sürdük. Annesi yaşlandıktan sonra önce Alzheimer tanısı kondu. İlk başlarda birkaç saat onu yalnız bırakabiliyordu fakat sonradan kötüleşme hızlanınca yalnız bırakamaz oldu. Bu nedenle onu en mutlu eden bisiklet sürmeyi de bırakmak zorunda kaldı. Ve maalesef son bir yıldır da annesi yatağa bağımlı hale geldi. Ara ara hastaneye yatıyorlar ve sonra eve dönüyorlar. Her zaman annesiyle. Evin bir odasını küçük çapta bir hastane odasına çevirdi. Hastanede kullanılan hasta yataklarından aldı. Etejerlerin üzerinde ilaçlar, mamalar, torbalar, idrar torbası, sürgü. Yatağa bağımlı bir hasta için gerekli olan her şey odada mevcut. Bir kenarda ise kendi yatağı. Annesini geceleri bile yalnız bırakamıyor.

Bizim gibi ülkelerde yaşlı bakımı, evde bakım gibi sistemlerin olmayışı nedeniyle yaşlı bakımını da ne yazık ki kadınlar üstlenmek zorunda kalıyorlar. Hele ki evli değilseniz ve ayrı eviniz yoksa yaşlı anne ya da babanızın bakımı size kalabiliyor. Her ne kadar kardeşler yardım etseler de esas zorluğu ve sorumluluğu evde onunla yaşayan kadınlar üstlenmek zorunda kalıyor.

Yaşlı bakımı bu ülkenin kanayan yaralardan biridir. Sağlık sorunları, bakıcı sorunları hatta ekonomik sorunlarla boğuşmak zorunda kalıyorsunuz. Devlete ait yaşlı bakım merkezi çok sınırlı. Bu nedenle kadının üstlendiği birçok sorumluluk yanında yaşlı bakımı da ekleniyor.

ALZHEİMER

Bu süreç zarfında birebir yanında olduğumdan Nazan’ın ne kadar zorlandığına, çaresiz kaldığına tanıklık ettim. Biz sağlıkçıların bile Alzheimer hastalarının bakımında zorlandığımız olurken, hiçbir bilgi ve deneyimi olmayan sıradan insanların ne kadar zorlandığına şahit oldum. Demans (halk arasında bunama olarak bilinen) bu hastalık zorlu bir bakım gerektirir. Profesyonel olmayanların anlamakta zorlandığı durumlar oluyor. Hastalar bazen sağlıklı gibi davranırken bazen en basit günlük ihtiyaçlarını bile karşılayamazlar. Bu yüzden bakım verenler onları anlamakta zorlanıyorlar.

Bunca sorumluluğunun arasında biraz nefes almak, biraz rahatlamak ve evden biraz uzaklaşması kendi sağlığı için de şart. Bu nedenle onu zaman zaman bisiklet sürmemiz için evden kaçırıyorum. Çok mutlu oluyor. Bisiklet molalarında bir kahve içmek ona çok iyi geliyor. Yaşlıya bakım verenlere destek sağlamak bir devletin sorumluluğundadır. Birkaç saatliğine bile olsa bakıcı ayarlamak bazen çok güç olabiliyor.

Bir yıldır arkadaşım Nazan’ın çöküşünü üzülerek izliyorum. Yıllardır bisiklet süren bir kadın olan Nazan, bir yıldır süremediği için annesi ile birlikte ne yazık ki o da yıpranarak yaşlanıyor.

HAYDİ BİSİKLET SÜRELİM

Geçtiğimiz gün onu arayarak sürelim dedim. Çok mutlu oldu. Birkaç saatlik Lefkoşa turu yaptık. İlk dakikalarda bana annesinin sorunlarını anlattı. Ona önerilerde bulundum,  bisiklete bindikten sonra ona; “artık keyif yap ve birkaç saatliğine anneni unut” dedim. Öyle yaptık. 2 saate yakın sürdük. Küçük Kaymaklı’dan başladığımız turumuza surları içinde mola vererek her seferinde yaptığımız gibi Büyükhan’da kahve içtik. Güzel şeylerden konuştuk. Kahkahalarla güldük. Ve turumuza devam ettik, toplamda 2-2.5 saat birlikte zaman geçirdik. Onu evine bırakıp yoluma devam ettim. Ben biliyorum, bisiklet sürmek ona iyi geliyor. Ve eminim ki bu moralle annesine daha iyi bakım verecek. Bunu zaman zaman tekrarlamaya devam edeceğiz.

KADIN OLMAK ZOR BURALARDA

Kadın olmak zor bizim gibi ülkelerde. Evet bunun bilincindeyiz ancak yaşlı hatta hasta yaşlı bakımı tek başına kadınların üzerine bırakılmamalı. Bu kadar yüklenilmemeli. Her kadın kendine ait, mutlu olduğu şeyleri yapacak kadar zamanı hak eder. Nazan bisiklet sürmekten inanılmaz zevk alan bir kadın.

Bisiklet bazıları için sadece bir sürüşten çok ötedir. Nefestir. Hayattır. Yaşadığının farkına varmaktır. Nazan Bıyıklı böyle biri. Ben zaman buldukça onunla sürmeye gayret ediyorum ve onu anlayıp seviyorum. Kim bilir bilmediğimiz, tanımadığımız yüzlerce sorumluluğu omuzlarında yüklenen nice kadınlar var. Onlara uzanan bir el olmalı…