Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Milletvekili Dr. Filiz Besim, narenciye üreticisinin hükümet tarafından korunmadığını söyledi, “Geçen yıl ton başına 2 bin 500 Türk Lirası olan Valencia ürün fiyatı, dolar bazında hesaplanacak olsaydı, bu yılki rakam aslında 4 bin 300 TL olmalıydı ancak aynı kaldı” dedi.

“Cypruvex konsantre greyfurtu dış piyasada 3000 dolara satarken üreticiye greyfurt için verdiği rakam 1600 TL ton başınadır ki; hesaplandığı zaman satış fiyatının neredeyse yarısıdır” diyen Besim, bu yöndeki mağduriyete dikkat çekti.

Cypruvex’in greyfurtta yurt dışına sattığı fiyatın ancak yarısını üreticiye verdiğini anlatan Besim, limon suyu ithalatının serbest bırakılması ile üreticinin bir başka darbe daha aldığını belirtti.

Meclis konuşmasında narenciye üreticilerinin sorunlarına değinen milletvekili Filiz Besim, dünyadan örnekler vererek “gıda egemenliği”ne dikkat çekti.

“Pandemi dönemi de bize üretimin ve kendi kendine yetmenin ne kadar önemli bir konu olduğunu çok net bir şekilde gösterdi” diyen Besim, narenciye üretiminin ülkemiz ihracatının süt ürünlerinden sonra ikinci büyük kalemi oluşturduğunu anımsattı.

“Üretici zorda bırakıldı”

Cypruvex’in narenciye üretimi, pazarlama ve üreticiyi koruma anlamında piyasada denge unsuru olduğuna değinen Besim, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu yıl Cypruvex, greyfurt için 1600, Valencia için 2500, King mandalina için 2500, Limon için de 1200 Türk lirası ton başına fiyat belirledi. Özellikle limon suyunda ki; biz ihraç edemediğimiz limonu genellikle limon suyu olarak iç piyasada ve konsantre limon suyu olarak ihracatta değerlendiririz. Bu yıl her ne hikmetse limon suyu ithalatı serbest bırakıldı. Bu da ürününü zaten satamayan üreticiyi iç piyasada da çok zor durumda bıraktı.”

“Geçen yıl 2500 olan valencia 2700-2800 civarında alıcı bulmuştu. Bu ürün fiyatı dolar bazında hesaplanacak olsaydı, bu yılki rakam aslında 4300 TL olmalıydı ancak geçen yılki fiyatla aynı kaldı. KKTC’de 4000-5000 ton civarı greyfurtumuz var. Greyfurtun dünyada alıcı bulan konsantresi 3 bin 250 dolardır. Cypruvex konsantre greyfurtu dış piyasada 3 bin dolara satarken üreticiye greyfurt için verdiği rakam 1600 TL ton başınadır ki; hesaplandığı zaman satış fiyatının neredeyse yarısıdır. Yani Cypruvex greyfurtta yurt dışına sattığı fiyatın ancak yarısını üreticiye veriyor.”

“Bu yıl özellikle artan pahalılık ve pandemi nedeniyle yurt dışından gelen işçi sayısında ciddi azalma oldu. Olması gereken bu işi yapan kontraktörlerin  desteklenerek işçi bulmasına yardımcı olunmasıydı. Çünkü bu insanlar yıllardır ekmeğini bu sektör üzerinden kazanıyorlar. Halbuki Cypruvex, kendi yurt dışından işci getirerek ve işi hiç bilmeyen çalışma izni dahi olmayan öğrencileri bahçelere sürdü.”


“25 kiloluk bir torba gübreyi almak için 750 kilo limon satmak gerekiyor”

“Cypruvex’in özellikle Avrupa piyasalarında 74’ ten öncesine dayanan çok iyi bir prestij ve marka değeri vardır. İngiltere ve Hollanda irtibat ofisleri vardı. Bu ofisler kullanılıp özellikle İngiltere piyasası zorlanmalıydı ancak pazar anlamında şu anda Türkiye, Rusya ve Ukrayna’ya bağımlıyız. Peki, ama bu kadar ucuza satılan ürünle, mazota, elektriğe ve gübreye gelen zamlarla bu üretici seneye ne yapacak? Hükümetin bu konuda ciddi bir tarım politikası geliştirerek üreticiyi desteklemesi gerekir.”

“15 yıl önce narenciye üreticisine verilmeye başlayan çok cüzi destek yıllar içinde hiç artmadı, halbuki mazot, gübre ve elektrik gibi üretim maliyetleri çok arttı. Bugün üretici 25 kiloluk bir torba gübreyi almak için 750 kilo limon satması gerekmektedir. Güney Kıbrıs tarıma 50 milyon Euro destek kaynak ayırdı ve 58 bin üreticiyi bu destekten yararlandırdı. Yine Türkiye Cumhuriyeti tarım üreticisini girdi maliyetlerini %50 destekleyeceğini açıkladı.”

“Üretimde artık sözleşmeli üretime geçmek zorundayız. Yine sertifikalı Üretimi yani ürünlerde izlenebilirliği teşvik etmek zorundayız, Avrupa Birliğinin çoğu ülkesi sadece sertifikalı ürünleri ülkesine kabul ediyor. Özellikle narenciye yan ürünlerinin reçeller, macunlar ve ona benzer ürünlerin ev kadınları tarafından daha çok işlenmesi ve pazara sürülmesi teşvik edilmelidir. Raflardaki ürünlere bakın, ithal olan her şey pahalı oldu. Ancak yerli üretim olan zeytinyağı ve bal fiyatı aynı yerde durmaktadır.”