Bir Fıkra ve Bıktıran Masal: “KKTC Serbest Bölge Olacak…”
Bir fıkra var… Akıl hastanesindeki hastalardan biri artık iyileştiği iddiası ile doktorlarının kendisini taburcu etmesini ister… Doktorlar aynı düşüncede değil ama hasta ısrar edince, hastadan iyileştiğine dair bir ispat isterler… Hasta da bir roman yazabileceğini söyler ve kalem kağıt ister; verirler… Başlar yazmaya… Birkaç gün sonra kalem kağıdı bitmiş ama romanı henüz bitmemiş diye daha kalem kağıt ister; hastane verir… Aradan birkaç gün geçer, hasta daha kalem kağıt ister, verirler… Bu böyle bir süre devam eder… Sonunda hasta kitabı bitirdiğini söyleyerek, baş doktora takdim etmek ister… Baş doktor kitabı okumak için açar; kitabın adı “Bir Atın Bitmeyen Maceraları”… Baş doktor birinci sayfayı açar, tüm sayfada “Dıgıdık, dıgıdık, dıgıdık…” yazar. Diğer sayfalara bakar, aynı kelimeler… Hasta taburcu edilmez…
Turgut Özal’ın TC Başbakanlığı döneminden beri KKTC’nin tümden serbest bölge olması dönem dönem konuşuluyor. UBP kurultay kampanyaları bağlamında da Başbakan Saner aynı masalı anlatmaya başladı, KKTC Singapur olabilirmiş… Gene bir UBP Hükümeti döneminde, Ekonomi Bakanlığı yapan Sunat Atun da bu masalı anlatmıştı. Belli ki UBP’nin ekonomi arşivinde baş köşede duran bir dosya bu konu… Herhalde, UBP hükümetlerinde ekonomi kötüye gidince hemen bu dosyaya başvurulur; başlık var, içerik yok… Bakmayın Başbakan Saner’in proje ürettiklerini söylediğine, projeyi kendisi dahil gören yok, okuyan da yok çünkü proje yok… Bir atın bitmeyen macerasının kitaplaşması gibi bir ‘Proje dosyası’ var herhalde…
Kuzey Kıbrıs’ın tamamı serbest bölge olabilir mi? Olamaz… Uluslararası hukukun geçerli olmadığı bir yerde serbest bölge demek, kaçakçılık merkezi olmak demektir… KKTC’nin benzeyeceği söylenen Singapur’un tümü, genel algıya karşın, serbest bölge değil; dördü deniz ticareti, biri de hava yolu ticareti ile iştigal eden toplam beş serbest ticaret bölgesi var… Deniz ticareti yapılan bölgelerde ithal edilen mallar gümrüklenmeden, yani ülke içinde tüketime sunulmak üzere gümrük işleminden geçmeden, gümrük vergisine tabi olmadan bölge ülkelerine ihraç ediliyor. Aslında başka ülkelerden Singapur’un olduğu bölge ülkelerine yapılacak ihracat için bir depolama alanı işlevini görüyor Singapur… Bunun bir benzeri de Dubai’de Jebel Ali Limanıdır. Tüm ticari faaliyet, serbest bölgelerde depolanmış stok malları, bölge ülkelerinden gelen taleplere sunulmak üzere ihraç etmek ve kısa sürede ulaştırmaktır. Havayolu ile yapılan ticaret de havayolu kargoları ile gelen ticari emtianın serbest bölgede muhafaza edilerek bilahare talep eden ülkelere kargo ile sevkiyatını gerçekleştirmek şeklindedir. Tüm bu faaliyetler, uzaklardaki üretici ülkelerin, Singapur çevresindeki ülkelere ihracat yapmasını kolaylaştırmak ve bu amaçla da limana girdi-çıktı maliyetlerinin düşük olmasından yararlanmaktır.
KKTC’ye bakıldığında ise, yıllarca önce Mağusa Serbest Liman ve Bölgesi kuruldu; amacına yönelik olarak işlevsel ve başarılı olamadı… KKTC çevre ülkelerle serbest ticaret anlaşması yapamıyor, limanları da uluslararası hukuka göre yasal değil… Dolayısıyla, KKTC’ye ithal edilen ve gümrüklemeye tabi tutulmadan serbest bölgede stoklanan ticari emtiayı çevre ülkelere doğrudan hava veya deniz yolu ile ihraç etmek mümkün olamıyor. Yani at “dıgıdık dıgıdık” gidemiyor…
Peki, ne olabilir?! Uluslararası kaçakçılık… Örneğin, çevre ülkelerde kaçak üretilmiş markası taklit sigara veya içkiler Mağusa Serbest Liman’a ithal edilip, Serbest Bölge ambarlarında stoklanabilir… Sonrasında da Türkiye’ye ihraç edilecek manifestosu ile bir gemiye yüklenebilir, uluslararası sularda ise başka bir kaçakçılık gemisine aktarılıp, örneğin Türkiye’ye kaçak yollardan sokulabilir…
Bunun bir benzeri, Dubai’nin Jebel Ali Serbest bölgesinden ihracat diye çıkış yapan bazı ticari emtianın Hürmüz Boğazı’ndaki küçük bir limandan hemen karşısındaki İran’ın küçük bir limanına küçük gemilerle mal aktarımı şekline yapılıyordu… Kendisine ambargolar uygulanan İran da operasyona gözünü-kulağını-ağzını kapatıyordu. Dubai de aynı rolü kesiyordu… Alan memnun, satan memnun…
Yani, KKTC’nin tümden serbest bölge olacağı bir masal, olsa olsa serbest ticaret bölgeleri oluşturulur, Mağusa’da oluşturulduğu gibi… Bunun da çalışacağı başka bir masal, çevre ülkelerle KKTC’nin serbest ticaret anlaşması yapma olanağı yok; Mağusa Serbest Bölge bu masalın hayattaki örneği. Bu arada şunu da hatırlatmakta yarar var, Türkiye ile bile KKTC’nin serbest ticaret anlaşması yok; Türkiye’nin AB ile gümrük birliğinde olması buna engel… Kaldı mı KKTC’nin serbest bölgesi kaçakçıların eline…
E o da zaten yapılıyormuş diye rivayetler var…
“KKTC Serbest Bölge Olacak”… UBP’nin yazdığı kitap… İçinde “Dıgıdık dıgıdık” bile yok…
