Bizim İçin, Bizsiz Olanlar

Şu anda, burada çarşamba gecesi ve okuduğunuz metnin Yunancasını yarın sabaha kadar yazıp göndermem gerekiyor.

Bu makale daha sonra Türkçe’ye çevriliyor, düzenleniyor ve yayınlanıyor. Elbette tüm bunlar için bir sürece ihtiyaç vardır.

Çarşamba gecesi itibarıyla Mont Pelerin’deki sürecin nasıl şekilleneceği ile ilgili bir fikrim yok! Şu an siz bu satırları okurken muhtemelen durumlar bir yöne veya başka bir yöne doğru evirilmiştir.
Şimdi basitçe bir umut, geride kalmış bir süreç ya da burada budalaca bir yorum olabilir.
İki gündür geceleri evde çalışıyorum, bir anne ve gazeteci için alışageldik bir hareket.

Evde bilgisayarın başında çakılı bir şekilde çalıştığım zamanlarda, çocuklarım çok ciddi bir şeyin olduğunu bilirler. Dün, sekiz yaşındaki oğlum bugünlerde neden bu kadar çalıştığımı sordu. Çocuklaştırabildiğim oranda ona durumu anlattım. Dünden beridir, bugün dâhil yaklaşık saatte bir geliyor ve şu soruyu soruyor: “Noldu be anne? Kıbrıs sorunu çözüldü?”. Ben soruyu duyduktan sonra gülerim ve sorular yağmur gibi yağmaya başlar: “Bu kadar zor mu?”, “neden?”, “o zamandan beridir kaç yıl geçti?”, “kaç zamandır çözüm bulmak için uğraşıyoruz?”… Her saatte bir farklı farklı sorular. Aldığı yanıtlar çocuğu ikna etmiyor! “Nedenleri” yanıtlayamıyorum. Yapamıyorum… Kaldı ki, yapabilsem de yapmam, o masum ruhunu kirletmek istemiyorum. Oğlum, bir süre sonra sıkılıyor ve yeniden topu tekmelemeye veya legoları ile eyaletler kurmaya dönüyor. 

*  *  *

Hristocuğum… Seni ne kadar iyi anlıyorum! Umarım senin yaşanmışlıkların en azından kin ve düşmanlıktan ırak olur. Yılın böyle günlerinde, bir Kasım ayında ben de sekiz yaşındaydım. 15 Kasım 1983. Okula gittiğimde kasvetli bir hava vardı. Öğretmenler kendi aralarında konuşuyor, tartışıyorlardı. Büyük bir endişe vardı. Derse girdik ve öğretmenimiz ilk saat ders yapmayacağımızı söyledi. Okulun avlusuna çıkacak ve “sessiz protesto” yapacaktık. Şimdi neydi yani bu? Öğretmenimiz, ne yapacağımızı anlattı.  Uslu uslu sandalyeciklerimizde oturarak ve hiç konuşmayarak protesto edecektik. Çünkü Kıbrıs’ın hiç görmediğimiz diğer yarısı başka, farklı bir isim alma, Türkiye’nin bayrağına benzeyen, ama aynı olmayan ve bizim asla tanımayacağımız farklı bir bayrak kullanma kararı almıştı.   

Hiçbir şey anlamamız şöyle dursun, dışarıya çıkıp aramızda konuşmaya başladık. Aklımıza gelen alakalı alakasız ne varsa konuşuyorduk. Sessiz protestoyu adeta adanmış şekilde sürdüren Hristalla Hanım çok kızmıştı.  Sanki bizi susturabilirmiş gibi, kâğıttan bir top fırlattı. Çok komik gelmişti. Günlerce bunu konuşmuştuk… Bizler o zaman Kıbrıs sorununun en belirleyici anlarından birini yaşadığımızı nereden bilecektik ki? Yaş sekiz. Tıpkı Hristoscuğum gibi….

*  *  *

Kısa bir süre önce bu tecrübemi Kıbrıslı Türk bir arkadaşla paylaştım. Bu arkadaş, 1983 yılında benden iki-üç yaş büyüktü. O da ne olduğunu ve neden ders yapmadıklarını tam olarak anlamamıştı. Bayram değildi, milli gün değildi… Her birine bir bayrak vermişler yollara çıkıp kutlama yapmışlardı. “Tabiatıyla bizim kutlama yapma sebebimiz dersin kaynayacak olmasıydı. Zira tam olarak ne olduğunu anlamamıştık” dedi.
Salı günü, o günden sonra tam 33 yıl geçmiş olacak! Bizim o dönemde bu olayı yorumlamak açısından tek perspektifimiz ders yapılmayacak olmasıydı… 

Yaşadıklarımızı anlamadıklarımızı birbirimize söylemeyene kadar kırk yaşına geldik. Başkaları bizi es geçerek bizim için kararlar alıyorlardı. İkimizin de suçunun olmadığı, ama kötü etkilerini bizim ve çocuklarımızın yaşadığı bir durumda kırk yaşına geldik…

Şimdi benim çocuğum sekiz yaşındadır. Aylardan Kasım. 40’lı yaşlarına geldiğinde, gazeteci annesi ile Kıbrıs sorununun çözümlenmesi çabalarını nasıl yaşadığını anlatabilecek…

Saat gece yarısı dolaylarında. Çarşamba. Birileri yeniden bizsiz bizim için karar almaya çağrılıyor. Sizin bu satırları okuyacağınız gün olan Cumartesine kadar, durumlar kesinlikle çok daha net olacak. Umut bile ifade edemiyorum…

---------------------------------------

YENİDÜZEN için hazırlanan özgün Yunanca metinden çeviri: Çağdaş Polili

---------------------------------------

Όσα γίνονται για εμάς, χωρίς εμάς

Είναι Τετάρτη βράδυ. Πρέπει να στείλω το κείμενό μου στα ελληνικά μέχρι αύριο το πρωί για να γίνει η απαραίτητη μετάφραση στα τούρκικα πριν δημοσιευτεί αυτό το άρθρο στην εφημερίδα. Δεν έχω ιδέα πώς θα εξελιχθεί η διαδικασία στο Μοντ Πελεράν.  Μέχρι τη στιγμή που εσείς θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές, το πιο πιθανόν είναι πως τα πράγματα θα έχουν πάρει το δρόμο τους προς τη μια κατεύθυνση ή προς την άλλη. Ακόμα και η έκφραση ελπίδας, θα μοιάζει παρωχημένη, ενδεχομένως και ηλίθια υπό κάποιες προϋποθέσεις.

Εδώ και δυο μέρες τα βράδια εργάζομαι από το σπίτι μου (συνηθισμένη πρακτική για μητέρα/δημοσιογράφο).  Κάθε φορά που καρφώνομαι μπροστά από τον υπολογιστή στο σπίτι, τα παιδιά μου ξέρουν πως κάτι πολύ σοβαρό συμβαίνει. Με ρώτησε χτες ο οκτάχρονος γιος μου γιατί δουλεύω αυτές τις μέρες; Του εξήγησα όσο παιδικά μπορούσα την κατάσταση. Από χτες μέχρι σήμερα κάθε περίπου μία ώρα έρχεται και με ρωτά «τι έγινε ρε μαμά; Λύθηκε το Κυπριακό;» . Εγώ γελώ και τότε αρχίζουν οι ερωτήσεις να πέφτουν βροχή: «Τόσο δύσκολο είναι;»,  «γιατί;», «πόσα χρόνια πέρασαν από τότε;», «από πότε προσπαθούμε να βρούμε λύση;»… κάθε μια ώρα και διαφορετικές ερωτήσεις. Και οι απαντήσεις δεν τον ικανοποιούν! Τα «γιατί» του δεν μπορώ να τα απαντήσω. Δεν μπορώ… ούτε θέλω να μολύνω την αθώα ψυχούλα  του. Εκείνος, σε κάποια στιγμή βαριέται και αρχίζει πάλι να κλωτσά την μπάλα ή να κτίζει πολιτείες με τα τουβλάκια του.

*  *  *

Χρίστο μου… πόσο σε καταλαβαίνω!  Ελπίζω τα δικά σου βιώματα να είναι τουλάχιστον απαλλαγμένα από μίσος και έχθρα. Οκτώ χρονών ήμουν κι εγώ τέτοια εποχή, Νοέμβριο. 15 Νοεμβρίου 1983. Πήγα στο σχολείο και επικρατούσε κατήφεια. Οι δάσκαλοι συζητούσαν μεταξύ τους. Υπήρχε μεγάλη ανησυχία. Μπήκαμε στην τάξη και η δασκάλα μας ανακοίνωσε πως δεν θα κάναμε μάθημα την πρώτη ώρα. Θα βγαίναμε έξω στην αυλή και θα κάναμε «σιωπηλή διαμαρτυρία». Τι είναι πάλι τούτο; Μας εξήγησε ότι θα καθόμαστε στην καρεκλίτσα μας φρόνιμα και δεν θα μιλάμε καθόλου για να διαμαρτυρηθούμε γιατί η άλλη μισή Κύπρος, αυτήν που εμείς δεν είχαμε δει ποτέ, αποφάσισε  να ονομαστεί κάτι άλλο, διαφορετικό, να έχει μια άλλη σημαία που μοιάζει με αυτήν της Τουρκίας, αλλά δεν είναι η ίδια και που εμείς δεν θα αναγνωρίσουμε ποτέ.

Σιγά μην καταλάβαμε τίποτα… βγήκαμε έξω και μιλούσαμε μεταξύ μας για ό,τι άλλο άσχετο μπορούσε να σκεφτεί το κεφάλι μας. Θύμωσε πολύ η κυρία Χρυστάλλα που τηρούσε ευλαβικά τη σιωπηλή διαμαρτυρία. Μας έριξε και μια μπάλα από χαρτιά μπας και σιωπήσουμε. Το βρήκαμε πολύ αστείο. Το συζητούσαμε για μέρες… Πού να ξέραμε κι εμείς τότε ότι βιώναμε μια από τις καθοριστικότερες στιγμές στο Κυπριακό; Οκτώ χρονών. Όπως κι ο Χρίστος μου.

*  *  *

Πριν λίγο καιρό μοιράστηκα αυτή την εμπειρία με έναν Τουρκοκύπριο φίλο. Εκείνος θα ήταν δυο-τρία χρόνια μεγαλύτερος από μένα το 1983. Ούτε κι εκείνος κατάλαβε καλά-καλά  γιατί δεν θα ‘καναν μάθημα εκείνη τη μέρα. Δεν ήταν γιορτή, δεν ήταν εθνική επέτειος. Τους έδωσαν όλους από μια σημαία και βγήκαν στους δρόμους πανηγυρίζοντας. «Βέβαια εμείς πανηγυρίζαμε γιατί θα χάναμε το μάθημα, αφού δεν αντιληφθήκαμε και τι ακριβώς είχε γίνει» μου είπε.

Την Τρίτη κλείνουν 33 χρόνια από τότε! Κι εμείς τη μόνη διάσταση των γεγονότων που μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε ήταν ότι χάναμε το μάθημα…

Και σαρανταρίσαμε να λέμε ο ένας στον άλλο πώς δεν καταλαβαίναμε όσα ζούσαμε. Κάποιοι άλλοι έπαιρναν αποφάσεις για εμάς, χωρίς εμάς. Και σαρανταρίσαμε σε μια κατάσταση για την οποία κανένας από τους δυο μας δεν έφταιξε, τις συνέπειες της οποίας όμως βιώνουμε κι εμείς και τα παιδιά μας…

*  *  *

Οκτώ χρονών τώρα το δικό μου παιδί. Μήνα Νοέμβριο. Θα ‘χει να συζητά στα 40 του το πώς βίωνε με τη μάνα του δημοσιογράφο τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού...

Είναι σχεδόν μεσάνυχτα. Τετάρτη. Κάποιοι πάλι καλούνται να πάρουν αποφάσεις για εμάς χωρίς εμάς. Μέχρι το Σάββατο που θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές, τα πράγματα θα είναι σίγουρα πιο ξεκάθαρα. Ούτε ελπίδα δεν μπορώ να εκφράσω…