(T.A.K/Tuğçe Ülkü Aydın)

31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) üye devletlerince 1987 yılından bu yana tüm dünyada kutlanan önemli gün. Bu günde, sigara kullanıcılarının 24 saat süreyle sigarayı bırakmaları teşvik ediliyor.

Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi Müdürü Emine Güllüelli, 31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü’nün KKTC’de de kutlandığına işaret ederek, tüm tütün ve tütün ürünü kullanıcılarını 24 saat süreyle bu kötü alışkanlıklarını bırakmaya çağırdı.

Sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarına dikkat çeken Güllüelli, sigaranın akciğer kanserine yüzde 90, ayrıca tüm organ kanserlerinin yüzde 30’na, kanserden ölümlerin de yüzde 50’sine neden olduğunun bilimsel olarak açıklandığını söyledi.

Sigaranın en başta akciğer hastalıkları koah, astım pnomoni gibi hastalıklara neden olduğuna işaret eden Güllüelli, sigaranın; ağız kokusu, diş ve dişeti hastalıkları, mide ile ilgili sorunlar, gastrit, ülser, reflü, mide ve yemek borusu kanseri, erken menopoz ve rahim kanseri, mesane (idrar torbası) kanseri olmak üzere bir dizi çok önemli hastalığa da neden olduğunu vurguladı.

Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi Müdürü Emine Güllüelli, 31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü dolayısıyla Türk Ajansı Kıbrıs’a mülakat verdi.

“Sağlıklı bir yaşam için tütün ve tütün ürünlerinden uzak durulmalı”

Tütün ve tütün ürünlerinin kullanımının başta kanser olmak üzere, kalp damar, böbrek hastalıkları ve birçok hastalığa davetiye çıkardığını söyleyen Güllüelli, sağlıklı bir yaşam için tütün ve tütün ürünlerinden uzak durulması gerektiğine dikkat çekti.

Tütün ve Tütün Ürünlerinden Korunma Yasası’nın, Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen bir yasa olduğuna dikkat çeken Güllüelli, bu yasanın, kapalı alanlarda sigara içme yasağını içerdiğini ve 2010 yılından bu yana aktif olarak uygulandığını anlattı.

Yasada; tüm kamu hizmet binaları, eğitim, sağlık, ticaret, kültürel, sosyal, eğlence mekanı, yani konut dışında, birden fazla kişinin girebileceği yerlerin kapalı alanlarında sigara içme yasağı olduğunu söyleyen Güllüelli, okul, dershane, özel eğitim, kültür ve sosyal hizmet kurumlarının binalarının ise hem açık hem de kapalı alanlarında sigara içme yasağı olduğuna dikkat çekti.

Yasak alanlarda sigara içene asgari ücretin yüzde 10’u, sigara içilmesine onay verene ise asgari ücretin yarısı kadar para cezası uygulandığını belirten Güllüelli, yasada bulunan bazı maddelere de değindi.

“18 yaşından küçüklere tütün ürünü satışı yasak”

Güllüelli, 18 yaşından küçüklere kendi kullanımları dışında dahi olsa, tütün ürünü satışının yasak olduğunu vurgulayarak, 18 yaşın altındaki kişilerin tütün ürünü üretimi ve pazarlamasında da istihdam edilemeyeceğini vurguladı.

Güllüelli, yine yasaya göre, BRT ve özel televizyon kuruluşlarında, ayda en az 90 dakika tütün ürünlerinin zararları konusunda yayın yapma zorunluluğu olduğunu belirterek, bu yayınların düzenli olarak yapıldığını ve Yayın Yüksek Kurulu tarafından denetlendiğini anlattı.

Bu anlamda kendilerinin de spot yayınlar hazırladıklarını ve bunların belli aralıklarla yenilendiğini belirten Güllüelli, yasaya göre, sigara paketlerinin üzerinde “sağlığa zararlı” olduğunu belirten ifadelerin yer almak zorunda olduğunu kaydetti.

Tütün ve tütün ürünleriyle ilgili Bakanlar Kurulu’na önerge olarak götürülen bir değişiklik çalışması bulunduğunu anlatan Güllüelli, sözkonusu önergede, yasada eksik olan “kapalı alan” tarifinin yeniden yapıldığını söyledi.

“Kapalı alan” tanımı konusunda sıkıntı yaşadıklarını ifade eden Güllüelli, kendilerinin “kapalı alandır” dediğine vatandaşların bazen itiraz edebildiğini, “mekanın yanları, pencereleri açıktır” diyebildiğini, bu sebeple sözkonusu önergede bunun tanımının yapıldığını belirtti.

Kesilen cezaların takibi ve tahsili yönünde de sıkıntılar yaşadıklarını aktaran Emine Güllüelli, bunların daha düzenli yapılabilmesi için yasaya yeni maddeler eklendiğini kaydetti.

Tütün ve tütün ürünlerinin kullanımı konusunda yasanın ihlali söz konusuysa, bir kurumun önce ikaz edilip ceza yazıldığını belirten Güllüelli, cezanın ise 30 gün içinde ödenme zorunluluğu olduğunu, eğer ödenmezse bunun iki katına katlandığını ve eğer ceza yine ödenmemişse yasada yapılacak değişiklikle iş yerine 15 gün kapatma cezası getirileceğini anlattı.

Var olan yasada kapatma cezası bulunmadığına dikkat çeken Güllüelli, yeni uygulamanın hayata geçmesiyle daha başarılı sonuçlar getireceğine inanç belirtti.

Ada genelinde 16 sıhhiye müfettişi

Ada genelinde denetimleri yapan 16 sıhhiye müfettişi olduğunu aktaran Güllüelli, müfettişlerin denetimleri mesai saatleri içinde, bazen eş zamanlı, bazen de dönüşümlü olarak yaptıklarını kaydetti.

Bir yılda 2 binin üzerinde denetim, 100’ü aşkın ceza…

Bir yıl içinde 2 binin üzerinde denetim yapılarak, 100’ün üzerinde ceza yazıldığını anlatan Güllüelli, Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi Müdürlüğü olarak, halka önerilerinin; sigara içilmemesi ve sigara içilen mekanlardan uzak durulması olduğunu söyledi.

Kapalı alanlarda sigara içilmemesi konusunda tam anlamıyla başarıya ulaşılabilmesi için, kapalı alanlarda sigara içilmesine vatandaşların da onay vermemesi gerektiğini ifade eden Emine Güllüelli, tam etkili denetim ve başarının ancak o zaman sağlanabileceğini kaydetti.

ALO 184 ihbar hattı devrede

Bu yıl Şubat ayında “ALO 184” hattını devreye koyduklarını anımsatan Güllüelli, “ALO 184” ihbar hattının 24 saat çalıştığını belirtti. Güllüelli şöyle devam etti:
“Mesai saatleri içerisinde arayanlara mutlaka cevap veriliyor. Mesai saatleri haricinde ise telesekreter devreye giriyor. Şikayet edilen her yerin denetimine çıkılıyor. Şubat ayında başlanan uygulama için 71 ihbar alındı, 1 tanesi haricinde ise hepsi değerlendirildi.”

Sigara bırakma polikliniği kuruldu…

Aynı zamanda “ALO 184” ihbar hattı dışında bu yıl yapılan bir diğer çalışmanın ise, Sigara Bırakma Polikliniği’nin kurulması olduğunu anlatan Güllüelli, polikliniğin, Lefkoşa Kentsel Sağlık Merkezi’nde hizmet verdiğini söyledi.

Sigarayı bırakmaya karar verip de başaramayan vatandaşların buraya müracaat ederek, tıbbi yardım alabileceklerine dikkat çeken Güllüelli, “Poliklinikte vatandaşları doktor karşılıyor. Bu görevi göğüs hastalıkları uzmanları üstlenmiş durumda. Hastalar için gerektiği zaman psikologlardan da yardım alınıyor” dedi.

Vatandaşların, Sigara Bırakma Polikliniği’ne 22 80 711 numaralı telefondan ulaşıp randevu alabileceğini söyleyen Emine Güllüelli, Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, günde düzenli olarak bir tane sigara içen kişiye sigara tiryakisi denilebildiğini kaydetti.

Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi Müdürü Emine Güllüelli, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, sigara içmenin, ya da dumanın solunmasının zamanla kişide kuvvetli psikolojik veya zayıf fiziksel bağımlılık oluşturduğuna dikkat çekerek, yine araştırmalara göre sigarayı bırakmaya karar veren bir kişinin, kararını hemen uygulamaya koyması gerektiğini vurguladı.

“Sigarayı aniden bırakmadaki başarı ise yüzde 80”

Araştırmaların, sigarayı azaltarak bırakmadaki başarının yüzde 6, aniden bırakmadaki başarının ise yüzde 80 olduğunu ortaya koyduğunu anlatan Güllüelli, tütün ürünlerini bırakmak isteyenlere de önerilerde bulundu.
Emine Güllüelli şöyle devam etti: “Sigara içenler kısa süre içinde bir gün belirlesinler ve o gün bıraksınlar. Azaltmayı denemesinler. Arkadaşlarından kendilerine sigara sunmamalarını istesinler. Eğer içkiyle sigara içmek gibi bir alışkanlıkları varsa bir süre içkiyi de kessinler. Tütün tüketen arkadaş ortamlarından uzak dursunlar. Tekrar başlama, 4-6 hafta arasında oluyor. 6 ay irade güçlü tutulursa, bu iş başarılabilir. Spor yapın, bol su için, sakız çiğneyin, sigara için harcadığınız parayı bir kenara koyarak kendinizi ödüllendirin.”

Sigarayı bıraktıktan sonra vücuttaki olumlu değişikliklere de dikkat çeken Emine Güllüelli, ilk önce kalp atışlarında düşme yaşandığını, ellere ve ayaklara daha fazla kan pompalandığını, sigarayı bıraktıktan 8 saat sonra kırmızı kan hücreleri karbondioksitten temizlenip oksijenle dolduğunu ve iki gün sonra da tat ve koku alma duyusunun yeniden işlev kazandığını kaydetti.

Güllüelli, akciğer kapasitesinin ise, üç ay sonra arttığını belirterek, 9 ay sonra bağışıklık sisteminin güçlendiğini, 2 yıl sonra koroner kalp hastalığı geçirme olasılığının azaldığını, 10 yıl sonra akciğer kanserine yakalanma riskinin azaldığını, 15 yıl sonra ise kalp krizi yaşama riskinin, sigara içmeyen bir kişinin riskiyle eşit seviyeye geldiğini anlattı.

Tütün ve tütün kullanımının önüne geçilmesi konusunda yapılan diğer çalışmalara da değinen Emine Güllüelli, okullarda düzenli olarak, sigaranın zararlarıyla ilgili konferanslar verildiğini belirtti.

Konferansların ortaokul ve lise seviyesinde gerçekleştirildiğini ifade eden Güllüelli, “Konferanslar bir doktor arkadaş tarafından planlı olarak veriliyor. Diğer yerlerden farklı olarak, okullarda, öğrencilere kötü örnek olmaması için tütün ve tütün ürünlerinin sadece kapalı alanlarda değil, bahçede içilmesi de yasak” dedi.

“Sigara yasağında amaç…”

Sigara yasakları ve cezaları konusunda amaçlarının; herkesin cebine ellerini sokmak, para toplamak olmadığını vurgulayan Emine Güllüelli, şöyle devam etti:
“Bizim amacımız; sigaranın zararlarından dolayı vatandaşımızın sigara içmesini zorlaştırmak, engellemek ve bunun yanında pasif içicileri korumak. Çünkü sigara içen biri, zararını bilir, zararına, kanser olmaya razıyım der. Ama çevredeki insanları düşünmek onlara bunu yaşatmamak lazım.”

Sigara içilen yerlerde etraftaki insanlar ve çocukların pasif içici olduklarını belirten Güllüelli, çocukların bundan korunmasının önemli olduğunu vurguladı.

Bu konuda sadece KKTC’de değil, bütün dünyada çalışmalar olduğunu ifade eden Güllüelli, kendilerinin de bu konuda Avrupa Birliği Koordinasyon Ofisi’yle çok düzenli çalışmalar yaptıklarını, yasanın AB yasalarına uyumlaştırılmaya çalışıldığını söyledi.

Sigara konusunda Türkiye’de çok önemli başarılar sağlandığına dikkat çeken Güllüelli, KKTC’de ise sigara yasağı konusunda yasaları uygulatmanın zor olduğunu, kural koymaya çalışıldığında dirençle karşılandığını sözlerine ekledi.
(tak)