Bu söylem neredeyse kamuda maaşların daha doğrusu barem tablolarının yasa gereği belli periyotlarda revize edilmesinde veya kamu maliyesi mali açıdan her sıkıntıya girdiğinde dile getirilir...

Ancak kimse de bu %85'in alt kırılımlarını ciddi anlamda ne sorgular nasıl önlem alırız alınabilir mi? Bu duruma nasıl gelindi? Bu oran kalıcı olarak düşürülebilir mi? diye açıkçası kafa yormaz.

Herkes söylem birliği etmişçesine bütçenin %85'i maaşlara gider söylemine devam edilir...

Bilinmesi gereken bir şey var o da bu ülkede kamuda örgütlü devlet işçileri adına her yıl imzalanan TİS ki orada da yıllardır bir kısım özlük hakkı dışında maaşsal anlamda ilave bir artış alınmamıştır.

Aynı şekilde kamuda örgütlü MEMUR ve ÖĞRETMEN sendikalarının da ki imzaladıkları TİS değil protokoldür MAAŞSAL anlamda bir artış alınmamıştır. Sadece MAAŞSAL anlamda alınan artış 47/2010 sayılı yasa kapsamındaki çalışanlara EŞEL MOBİL'E ilaveten ek maaş artışıyla (Eski yasa kapsamındakilerle makas açılmasın korunsun babında) ilgili protokol yapıldı. Bunun dışında ek bir artış alınan mali protokol imzalanmayıp,

kamuda son imzalanan protokol 2006 yılında imzalandı.

Yazının başlığına ve tabii tablomuzu yorumlayıp %80-85 nedir neyin nesidir? Azaltmak mümkün mü? Mümkünse ne yapmak lazım? sorularına kısaca cevap verelim.

Öncelikle bilinmesi gereken bu yapı tabiri caizse GECEDEN SABAHA oluşmadı. Yıllar içerisinde ağırlıklı olarak siyasi popülizmle kamunun ihtiyacı olan alanlara yani İŞE GÖRE ADAM yerine ADAMA GÖRE İŞ…

Benim tabirimle arka kapı istihdamlarıyla ve yan kapı istihdamı tabirini kullanacağım özel yasalarla (Özelleştirme yasası) tasfiye edilen/kapatılan KTHY, ETİ, Batan bankalardaki çalışanların kamuya istihdamlarıyla kamunun çalışan kesimi olup maaş ödemesi yaptığı tablomuzdaki MEMUR ve İŞCİ sayısı artmaya başladı.

Kişisel olarak arka kapı istihdamlarını kabul etmediğim gibi asla en ufak sempati bile duymadığımı belirtirken şahsi tabirimle YAN KAPI istihdamlarına karşı katı bir bakış açım yoktur. Çünkü bu çalışanlar işlerini kaybetti ve toplumda sosyal bir yaraydı ve özel bir yasayla kamuya istihdam edildiler. Tabi eleştirilecek yanı yok mu? Var tabii. ''Devlet her batan işletmenin çalışanlarını kamuya mı alacak'' Alamaz tabii de tasfiye edilen bir kısım banka çalışanı dışındaki bu işletmelerin KİT ve kamu bankası sıfatı taşıdığını belirtmek zorundayım. Yani bizzat devlet tarafından zamanında yapılması gerekenler yapılmadığı, doğru yönetilmediği için bu işletmeler battı.

Tablomuzdaki sivil olmayan memur/işci olan memur kısmında 1.179 ve İŞCİ kısmındaki 705 yani toplamdaki 1.884 kişi merkezi bütçeden ödenmekle birlikte TC. tarafından finansmanı sağlanan direkt vatandaşa hizmet etmeyen kişilerdir.

Tablodan da görüldüğü üzere kişi sayısı olarak toplam sayının içinde 2,60+1,56 =%4,16,

Parasal tutar olarak ise toplam tutar içindeki payı 3,36+2,03 =%5,39 oranı kadar payı bulunmaktadır.

Bu durumda kişi sayısı olarak Memur ve İşci olarak ödenen kişi sayısı 14.916+2.324 = 17.240 çalışandır. Bu sayının da tablodan görüldüğü üzere 4.352 kişisi öğretmendir.

Aynı formatta tablomuzdaki verileri topladığımız zaman parasal % olarak Memur, İşçi başlıklarımızın toplamı 49,96+6,23 = %56,19 seviyesinde olduğu görülür.

Özetle kamuoyunda MAAŞLAR olarak bilinen bütçe tanımlamasına göre TRANSFER HARCAMALARI olarak tanımlanan ödemelerin tümünü 100 olarak kabul ettiğimizde bunun sadece %56,19'u yani yarıdan biraz fazlası bir oranın, KAMU ÇALIŞANLARINA ÖDENDİĞİ GÖRÜLÜR...

Tablomuzdaki memur başlığından sonraki en büyük kesim olan EMEKLİ kısmında ise ödenen kişi sayısı 15.699 olup toplam 45.291 kişinin %34,91 (Üçte birinden fazla) parasal toplamın ise %32,26 (Üçte birine çok yakın) olduğunu görülmektedir.

Bu bölümde görüldüğü üzere yasa ile yapılan bir düzenlemeyle 1976 öncesi yapılan askerlik hizmetleri emeklilik hakkı verilerek 866 kişi ve Belediyelerin maaş yükünü azaltma adına yine yasayla direkt kamuda hizmet etmemesine rağmen 405 belediye emeklisi de merkezi bütçeden ödenmektedir.

Topla kişi sayısı içinde bu kesimin oranı da 1,91+0,89 = %2,80 toplam maaş içindeki payı ise 0,76+0,81 = %1,57 gibi bir oran olduğu görülür.

Tablomuzdaki kişi sayısı olarak 3. büyük kesim olan DESTEK VERİLENLER adı altındaki kişiler olup sayı olarak toplamda 10.468 kişi olup toplam ödenen kişi içerisindeki oranı %23,11 (Neredeyse dörtte bir) olduğunu görürüz.

SONSÖZ: Kamuoyunda genel tanımlamayla MAAŞLAR denilen ödemelerin esasta dağılımını gerek tablomuzda gerekse detay verme adına yazının içinde olabildiğince kısaca yazmaya çalıştım.

Bir kere bilinmesi gerekir ki bu giderler MERKEZİ BÜTÇE içerisindeki en katı giderler olup doğal olarak enflasyon arttık sonra ister tabloda belirttiğimiz çalışanlar (Memur, işçi) olsun ister emekli olsun ister destek verilenler olsun bu rakamlar artar.

Artar derken maaş artışı değil kısmen de olsa satın alma gücü korunmaya çalışılır (eşel mobil ile) maaş artışı yapmayın demekle olmaz yani! çünkü ortada bir maaş artışı yoktur.

Bütçe içerisindeki maaş nitelikli bu katı giderlerin payı/oranı nasıl düşürülür? Kamu maliyesi olarak siz kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına alırsanız otomatik olarak kamu maliyesinin gelirleri artar yani bütçe büyür, büyüyen bütçede alt yapı yatırımlarına kaynak aktarılır kamunun birikmiş borç yükü azaltılır, KKTC'de enflasyonun ana nedeni olan tedavüldeki parayla ilgili gerekeni yaparsanız, para biriminin direkt ve dolaylı yarattığı olumsuzluktan korunmak için kur artışlarının çok üzerindeki fiyatlandırmaları denetim ve kontrol altına alırsanız enflasyon kendi doğallığında makul seviyelere hızla geriler. Gerilediği içinde bütçenin en katı ve en büyük kısmı olan transfer harcamalarının artış hızı yavaşlar bütçede %80-85 ifade edilen ama gerçekte bu rakamın içinde emeklilerin ve destek verilenlerin de olduğu oranların bütçe giderleri içindeki payı hızla geriler çünkü gelirleriniz artacağı için bütçe büyüklüğü içinde transfer giderleri de oransal olarak azalır.