Ülkedeki atık su arıtma tesislerinin deşarjlarının çevrimiçi (online) izlenebilmesi için Turizm ve Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Dairesi bünyesinde “Sürekli Atık Su İzleme Sistemi (SAİS)” kuruldu. Proje için pilot bölge olarak Bafra seçildi ve Aralık ayı başında sistem uygulanmaya başladı.

Bafra Atık Su Arıtma Tesisine pilot kabin ve ekipmanlar, Çevre Koruma Dairesi’ne de sistemin verilerinin toplanacağı ekipmanlar kuruldu. Bu çerçevede Bafra Atık Su Arıtma Tesisi deşarjı sürekli olarak daire tarafından izlenmeye başladı.

Çevre Koruma Dairesi Müdürü Emir Akyıllar ve Çevre Mühendisi İbrahim Alkan, sistemle ilgili Türk Ajansı Kıbrıs’a (TAK) bilgi verdi.

Akyıllar: “Amaç kıyı tesislerinin denize atık su vermesini önlemek”

Çevre Koruma Dairesi Müdürü Emir Akyıllar, sistem ile büyük kıyı tesislerinin denize atık su vermesinin engellenmesinin amaçlandığını belirtti.

Akyıllar, atık su deşarjlarının, pilot uygulama aşamasında olan ve ilk kez bu dönemde devreye giren Sürekli Atık Su İzleme Sistemi’ne bağlanarak, online izlenmesinin sağlandığını kaydetti.

Alkan: “Sistem otomatik olarak numune alacak”

Çevre Mühendisi İbrahim Alkan da, Sürekli Atık Su İzleme Sistemi’nin, atık su deşarjlarının online olarak anında izlenmesi olduğunu ifade ederek, deşarjda kirlilik varsa, standartların üzerinde deşarj yapılmaya başlanırsa sistemin otomatik olarak numune almaya başlayacağını kaydetti.

“Cezai yaptırım uygulanabilir”

Daha sonra personelin, numuneyi alarak, Devlet Laboratuvarı’na götüreceğini dile getiren Alkan, analiz sonrasında sonucun standartların üzerinde çıkması halinde cezai yaptırım uygulanabileceğini söyledi.

Mevcut Çevre Yasası’na göre evsel atık suyun bir asgari ücret, endüstriyel atık suyun ise iki asgari ücret cezası olduğunu belirten İbrahim Alkan, bu çerçevede dairenin ceza işlemine gidebileceğini bildirdi.

“Yasada sürekli tekrarlanan suçtan faaliyetten men hakkı var”

Alkan, “ceza miktarının caydırıcı olup olmadığı” sorusuna verdiği yanıtta ise, “Yasada, sürekli tekrarlanan suçtan faaliyetten men etme hakkı vardır dairenin, oteli kapatma hakkı vardır” ifadelerini kullandı.

Kirliliğin, parametrenin, tüzük standartlarının üstünde ise kendilerine mail ve sms de geleceğini belirten Alkan, sistemin cep telefonu aplikasyonu olduğunu da söyledi. İbrahim Alkan, otomatik numune alımının yanı sıra bilgisayardan komut verilmesiyle istedikleri zaman sistem aracılığıyla numune alabileceklerine de dikkat çekti.

Hiçbir tesise atık suların arıtılmış veya arıtılmamış deşarj iznini bugüne kadar vermediklerini ifade eden Alkan, şöyle devam etti:

“Şu anda bazı oteller veya kıyı tesisleri, bizim ters ozmoz dediğimiz denizden suyu alıyorlar, tuzlu suyu arıtıyorlar ve içme suyu olarak kullanıyorlar. Onların normalde tuzlu suyu denize geri vermesi lazım… Bundan yaklaşık 3 sene önce bize bazı ihbarlar geldi. Bazı tesislerin bu hatlara evsel atık su da verdiklerine dair… Bu projenin başlangıcı buradan çıktı aslında…”

Bu ihbarlar üzerine hizmet satın alarak, tesislerden habersiz dalgıç aracılığıyla video görüntüler ve çıkış noktalarından numune alındığını anlatan İbrahim Alkan, numunelerin Devlet Laboratuvarı’nda analiz ettirildiğini belirtti. Çoğu tesisin kurallara uyduğunu, birkaç tesiste sıkıntı gözlemlediklerini ifade eden Alkan, bunun üzerine araştırma yaptıklarını ve Türkiye’de “Sürekli Atık Su İzleme Sistemi” olduğunu gördüklerini kaydetti.

Türkiye’deki bakanlıktan teknik yardım da alınmasının ardından ihaleye çıkıldığını aktaran İbrahim Alkan, ileride tüm ters ozmoz hatlarına sistemi kurarak, evsel atık verildiği anda bunun görülmesinin hedeflendiğini kaydetti.

“Sadece kıyı tesislerini değil, büyük arıtma tesislerini de izlemek istiyoruz”

Türkiye’de 5 bin metreküpten büyük tüm tesislerin bu sistemi kurmakla yükümlü olduğuna dikkat çeken İbrahim Alkan, belli kriterlere giren, sadece kıyı tesislerini değil büyük arıtma tesislerini de izlemek istediklerini söyledi.

“Önceliğimiz denizler olacak” diyen Çevre Mühendisi Alkan, Bafra Arıtma Tesisinin bakanlığın kontrolünde olduğu için ilk tesisi oraya kurduklarını belirtti. Aralık başı itibarıyla sistemin çalıştığını dile getiren Alkan, Bafra’dan gelen tüm verileri gördüklerini kaydetti.

Bafra’daki tesislerin tek bir arıtma tesisine bağlı olduğunu dile getiren İbrahim Alkan, oranın hali hazırda kontrollerinde olduğunu ifade etti.

Gazimağusa ve Girne’de bireysel arıtması bulunan tesisler de olduğunu kaydeden Alkan, birçok tesisin düzgün şekilde arıtma yaparak, suyu bahçe sulamada kullandığını anlattı.

Türkiye’den farklı olarak sistem ile ekstra parametreler de ölçtüklerini ifade eden Alkan, bunların azot ve fosfor olduğunu söyledi. Türkiye’nin de KKTC’deki sonuçlara göre kendi tesislerinde ileride bu parametreleri ölçmeyi düşündüğünü belirten İbrahim Alkan, “Biz aslında biraz da onların pilotu olduk” dedi. İbrahim Alkan, denize verilecek kaçağın en kolay azot ve fosfor parametresinden tespit edilebileceğini kaydetti.

Türkiye’den farklı olarak bir başka yeniliğe işaret eden İbrahim Alkan, “Türkiye’de sürekli deşarj eden tesislere kurulur SAİS… Biz de birçok tesis kapasitesinden dolayı 24 saat deşarj vermez, Bafra dahil, kesikli çalışır. Biz kesikli sisteme göre dizayn ettik sistemi” şeklinde konuştu.

Bafra’nın atık su deşarj standartlarını sağlayan bir tesis olduğunu ifade eden Alkan, şu anda sistemin çalışmasından memnun olduklarını belirtti.

Sistemle ilgili çalışmayı Çevre Koruma Dairesi Atık Su Şubesi çalışanları olarak yürüttüklerini dile getiren Alkan, pilot bölge Bafra olduğu için İskele ve Gazimağusa birimindeki çalışanların da kendilerine yardımcı olduğunu söyledi. İbrahim Alkan, Sürekli Atık Su İzleme Sistemi ile ilgili eğitim aldıklarını da ifade etti.

Haber: Afet İlban (TAK)