Ertuğrul SENOVA

Güneydeki ana muhalefet AKEL, Kıbrıslı Türklerin,  Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki haklarının “daha uygulanabilir” olabilmesi ve gündelik sorunların daha kolay çözülebilmesi adına, kuzeydeki siyasi partiler ve sivil toplum örgütleri ile gerçekleştirdiği görüşmeler sonucu bir dizi “öneri” üreterek, Kıbrıslı Rum lider Nikos Hristodulidis’e sundu.

Öneriler arasında; Kıbrıs Türk İşleri Bürosu kurulması, acil ihtiyaç hizmetlerinde Türkçe konuşanlar için özel telefon hattı oluşturulması, kamu evraklarında, başvurularında ve belgelerinde Türkçe kullanımının yaygınlaştırılması, gerekli görülen alanlarda Kıbrıslı Türklerin kamu sektörüne daha fazla katılımı, hızlı geçişi için düzenlemeler, Genel Sağlık Sistemi-GESY’ye kayıtlı olmayan Kıbrıslı Türklerin de kapsam dahilinde olabilmesi gibi maddeler yer alıyor.

Haziran ayı başında sunulan öneriler üzerine Hristodulidis, iktidardaki 100’üncü gününe ilişkin düzenlediği basın toplantısında, “bir grup Kıbrıslı Türk ile ofisinde görüştüğünü, Eylül ayında bir dizi karar açıklayacağını” duyurdu.

Hristodulidis, aynı açıklamasında bu kararların, kuzeydeki yönetimle bir bağ taşımadığını defalarca vurguladı.

Kıbrıslı Rum liderin bu açıklamasının, AKEL tarafından sunulan öneriler üzerine şekillendiği, söz konusu önerilerin, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kıbrıslı Türkler ve Kıbrıs sorununa yönelik yeni politikası olabileceği ifade ediliyor…

İlias Dimitriu detayları açıkladı

AKEL Merkez Komitesi Üyesi ve Yeniden Yakınlaşma Bürosu Sorumlusu İlias Dimitriu, bahsi geçen önerilerin detaylarını, oluşum sürecini ve “amacı” YENİDÜZEN’e anlattı, soruları yanıtladı.

Önerilerin, Kıbrıs Türk toplumundan siyasi partiler, örgütler ve kişilerle sürdürülen görüşmeler sonucunda oluşturulduğunu belirten Dimitriu, “Öneriler esas olarak Cumhurbaşkanına sunuldu. Ayrıca Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum siyasi partilere, yabancı büyükelçiliklere, BM'ye ve konu ile ilgili olan diğer kurum ve kuruluşlara da gönderildi” dedi.

AKEL’in bu önerileri neden ortaya koyduğunu anlatan Dimitriu, “Bu öneriler bir yandan Kıbrıslı Türk yurttaşların Kıbrıs Cumhuriyeti ile ilişkilerine ilişkin ve mevcut siyasi koşullarda çözüm bulunabilecek günlük sorunlara çözümler üretilmesini amaçlıyor. Aynı zamanda, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Kıbrıslı Türklere hepimizin yaşadığı kabul edilemez ikili statükonun yol açtığı açmazlardan bir çıkış yolu sunması özellikle önemlidir” şeklinde konuştu.

Kıbrıslı Rum lider Nikos Hristodulidis’in “Bir grup Kıbrıslı Türk ile ofisimde görüştük” diyerek bahsettiği görüşmeye ilişkin soru üzerine Dimitriu, “Görüşme hakkında bir bilgimiz yok. AKEL ile ilişkili bir görüşme olmadığı kesin” dedi.

“Cumhurbaşkanı Hristodulidis'in yaptığı açıklamalara göre bu öneriler incelenecek ve bu konuda alınacak kararlar Eylül ayından sonra açıklanacak” diyen Dimitriu, “AKEL muhalefette de olsa, bu konuda olumlu katkılarda bulunmaya hazır” ifadelerini kullandı.

AKEL’in Kıbrıslı Türklere yönelik önerileri

► YENİDÜZEN: AKEL’in Kıbrıslı Türkler için ortaya koyduğu öneriler neler?

➣ İlias Dimitriu: Öncelikle AKEL'in önerilerinin gerek Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Kıbrıslı Türk yurttaşları karşısındaki rolüyle gerekse daha geniş bir sosyal düzeyde iki toplumlu ilişkilerle ilgili olduğunu belirtelim. Bu öneriler şöyle:

Kamu hizmetleri ve Türkçe dili

Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kıbrıs Türk toplumu ile ilişkilerine ilişkin konuları ele almak üzere bir Kıbrıs Türk İşleri Bürosu kurulması.

Acil ihtiyaç hizmetlerinde (polis, itfaiye, hastane vb.) Türkçe konuşanlar için özel telefon hattı.

Kamu evraklarında, başvurularında ve belgelerinde Türkçe kullanımının yaygınlaştırılması. Birçok başvuru formunun Türkçe olarak var olmadığı tespit edilmiştir.

Kıbrıs Türk toplumunu ilgilendiren meselelerin çözümü açısından gerekli görülen alanlarda Kıbrıslı Türklerin kamu sektörüne daha fazla katılımı (örneğin okullarda, Devlet Eğitim Enstitüleri’nde Türkçe öğretimi vb.)

Yeşil Hat Tüzüğü

Yeşil Hat Yönetmeliği kapsamında izin verilen ürünlerin ve hizmetlerin listesinin genişletilmesi.

Kıbrıs Cumhuriyeti’nin (örneğin Devlet Genel Kimya Laboratuvarı, Tarım Bakanlığı vb.) ilgili kurumlarının katılımıyla Avrupa müktesebatına uyum hakkında Kıbrıslı Türk üreticilere/tüccarlara yönelik eğitim kursları.

Barikatlar

Yeni barikatların açılması: Lefkoşa’da yayalar ve araçlar için (Baf Kapısı, Mağusa Kapısı, Mia Milia), Piroi ve Kokkina barikatlarının açılması için yetkili İki Toplumlu Teknik Komite düzeyindeki görüşmelerin hızlandırılması.

Araç sigortası: Vurgunculuk[1] olgusuna karşı koyulabilmesi için işgal altındaki bölgede hareket eden Kıbrıslı Rum araçların sigortalanma şeklinin yetkili Teknik Komite aracılığıyla düzenlenmesi.

Özgür bölgede çalışan, okuyan veya çocuklarını okullara götüren Kıbrıslı Türklerin barikatlardan daha hızlı geçişi için düzenlemeler (fast track işlemler)

Çalışma yaşamı

Kıbrıslı Türklerin Sosyal Sigortalar Fonu’ndaki haklarından yararlanmaları sırasında çeşitli belgelerle ilgili olarak yaşanan sorunların çözülmesi (örneğin evlilik cüzdanı vb.)

İnsan kaynağı ihtiyacı olan mesleklerde Kıbrıslı Türkleri eğitim almaya teşvik edilmesi.

Kıbrıslı Türkler için tıbbi bakım

Genel Sağlık Sistemi-GESY’ye kayıtlı olmayan Kıbrıslı Türklerin de kapsam dahilinde olabilmesi için kronik ve ciddi hastalıklardan başlanılarak hastalık kategorilerinin genişletilmesi.

İki toplumlu inisiyatiflerin desteklenmesi

Toplumlar arası işbirliği inisiyatiflerini ekonomik olarak destekleyecek bir Fon kurulması.

Kültür: İki toplumlu kültürel yaratıcılığı ekonomik olarak destekleyecek programların oluşturulması. Kültür Bakanlığı Müsteşarlığı özel fonlar kurabilir.

Spor: Kıbrıslı Türk sporcuların yer aldığı takımların/federasyonların ekonomik olarak desteklenmesi. Özgür bölgede faaliyet gösteren federasyonlara/takımlara katılmaları için Kıbrıslı Türk sporculara yönelik teşviklerin oluşturulması (örneğin ulaşım maliyetlerinin karşılanması vb.).

Medya – İletişim: Her iki toplumu da ilgilendiren/içeren televizyon, radyo ve çevrimiçi programların ekonomik olarak desteklenmesi. RİK’in iki toplumlu programlarının geliştirilmesi.

Diğer inisiyatifler: Temel özelliği toplumlar arası işbirliği (örneğin çevre, eğitim, girişimcilik faaliyetleri vb.) olan toplum düzeyindeki çeşitli inisiyatiflerin ekonomik olarak desteklenmesine yönelik programlar.

İki Toplumlu Teknik Komiteler

Çalışmaları zayıflamış olan Teknik Komitelerin etkinleştirilmesi.

Çalışmalarının değerlendirilmesinin ardından gerekiyorsa komitelerin yapısının yenilenmesi.

Uzlaşı ve karşılıklı anlayış ortamı

İki toplumun sıkça bir araya geldiği yerlerde hoşgörüsüzlüğü içeren mesajların kaldırılması. Kıbrıs sorununun barışçıl ve diplomatik bir şekilde çözülmesine yönelik Kıbrıs Rum tarafının niyetinin gösterilmesi özellikle önem taşımaktadır.

Eğitim

Kıbrıs’ın tüm toplumlarını/dini gruplarını kapsayacak eğitim programlarının ve yeniden yakınlaşma hedefinin öne çıkarılması.

Devlet Üniversitelerinde ve Lise Sonrası Eğitim Merkezlerinde Kıbrıslı Türklerin eğitim ve öğretimi için kolaylıklar sağlanması.

IDEP aracılığıyla Kıbrıslı Türk orta ve yüksek öğrenim öğrencilerinin Avrupa Erasmus programına katılım imkanının incelenmesi.

Kıbrıs Cumhuriyeti Vatandaşlığı

Yerleşiklerle veya başka kökenli bireylerle yapılmış olan karma evliliklerin çocukları gibi, kendilerine Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşlığı verilmeyen bazı Kıbrıslı Türklerin kategorileri meselesini -aynı zamanda nüfusun demografik değişim tehlikesinin yol açtığı siyasi güçlüğü de dikkate alarak- derinlemesine incelemeliyiz.

“Kıbrıs Türk toplumundan siyasi partiler, örgütler ve kişilerle sürdürdüğümüz görüşmeler sonucunda oluşturuldu”

► YENİDÜZEN: AKEL, söz konusu önerileri oluştururken Kıbrıs’ın kuzeyindeki herhangi bir siyasi parti veya sivil toplum örgütüne danıştı mı? Sorunun yanıtı ‘evet’ ise hangi örgüt ile görüşüldü?

➣ İlias Dimitriu: “AKEL, federal çözüm ortak vizyonuyla aynı yolu yürüdüğümüz Kıbrıs Türk toplumundan siyasi partiler, örgütler ve kişilerle sürekli olarak temas halindedir ve bu öneriler uzun zamandır sürdürdüğümüz çeşitli temas ve görüşmelerin sonucunda oluşturulmuştur. Bu görüşmeyi diğer örgütlerin yanı sıra yakın temas içerisinde olduğumuz Cumhuriyetçi Türk Partisi ile de yaptık.”

“Öneriler esas olarak Cumhurbaşkanına sunuldu”

► YENİDÜZEN: AKEL bu önerileri güneyde hangi kurum veya örgütlerle paylaştı?

➣ İlias Dimitriu: “Bu önerilerin devlet düzeyinde uygulanmasından sorumlu olan kişi Cumhurbaşkanı Hristodulidis olduğu için bu öneriler onunla paylaşıldı. Öneriler esas olarak Cumhurbaşkanına sunuldu. Ayrıca bu öneriler Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum siyasi partilere, yabancı büyükelçiliklere, BM'ye ve konu ile ilgili olan diğer kurum ve kuruluşlara da gönderildi.”

“İkili statükonun yol açtığı açmazlardan bir çıkış yolu”

► YENİDÜZEN: AKEL, bu önerileri neden ortaya koyuyor?

İlias Dimitriu: “Bu öneriler bir yandan Kıbrıslı Türk yurttaşların Kıbrıs Cumhuriyeti ile ilişkilerine ilişkin ve mevcut siyasi koşullarda çözüm bulunabilecek günlük sorunlara çözümler üretilmesini amaçlıyor. Öte yandan, Kıbrıs sorununda çıkmazın hâkim olduğu ve müzakerelerde rekor seviyede boşluğun yaşandığı bir dönemde bu önerilerin hayata geçirilmesinin, yıpranan çözüm umutlarını yeniden canlandırma açısından ayrı bir siyasi önem arz edeceğine inanıyoruz. Aynı zamanda, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Kıbrıslı Türklere hepimizin yaşadığı kabul edilemez ikili statükonun yol açtığı açmazlardan bir çıkış yolu sunması özellikle önemlidir.”

“Görüşme hakkında bir bilgimiz yok”

► YENİDÜZEN: Kıbrıslı Rum lider Nikos Hristodulidis’in “Bir grup Kıbrıslı Türk ile ofisimde görüştük” diyerek bahsettiği görüşme, AKEL’in önerileri üzerine yapılan bir görüşme miydi?

➣ İlias Dimitriu: “Bu görüşme hakkında bir bilgimiz yok. AKEL ile ilişkili bir görüşme olmadığı kesin.”

“Kararlar Eylül ayından sonra açıklanacak”

► YENİDÜZEN: AKEL’in önerileri, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kıbrıslı Türklere yönelik yeni politikası haline gelir mi?

➣ İlias Dimitriu: “Cumhurbaşkanı Hristodulidis'in yaptığı açıklamalara göre bu öneriler incelenecek ve bu konuda alınacak kararlar Eylül ayından sonra açıklanacak. Umarız ki gerçekten böyle olur. AKEL muhalefette de olsa, bu konuda olumlu katkılarda bulunmaya hazır.”