Dilara Topcan

7’den 70’e birçok kişinin severek tükettiği ve vazgeçemediği çikolata, ‘kilo’ kaygısı yaratan bir yiyecek olmanın yanısıra, sihirli özelliklere de sahip muhteşem bir besine dönüşebiliyor! Yalnız, sağlıklı beslenmede her zaman bahsettiğimiz ‘denge’ kavramını bu noktada hatırlatmalıyım. Yani çikolata tüketiminin de kararını bilmemiz gerek. Özellikle diyabet (şeker) hastalığına sahip kişiler gibi çikolatayı tüketmeleri sakıncalı olan bireylerin bu konuda bir nebze daha fazla dikkatli olmaları gerekiyor.
Evet, etrafımızda birbirinden lezzetli çikolatalar bulmamız mümkün. Hem de çeşit çeşit… Marketler, cafeler, restoranlar hatta evler bile çikolata ve çikolatalı yiyeceklerle dolu… Peki çikolatayı bu kadar sıklıkla görebiliyorken, tüketmeden durabiliyor muyuz? Ya da en doğrusu şöyle sormak olacak; kararında tüketmeyi biliyor muyuz?

Kakao
Çikolatanın ana maddesi olan kakao; başta orta Amerika olmak üzere birçok tropikal ülkede yetiştirilmekte olan kakao ağaçlarının meyvesinde bulunan çekirdeklerden elde edilmektedir.
Kakao içeriğinde; yağ, karbonhidrat ve proteinin yanısıra  birçok vitamin ve minerale de rastlamak mümkün. 
Özellikle doymuş yağ ve tekli doymamış yağ asitleri bakımından zengin bir içeriğe sahip olan kakao, yüksek miktarda potasyum, magnezyum ve fosfor minerallerini de içeriyor. Ayrıca E ve K vitaminlerinin yanısıra folat (folik asit) başta olmak üzere bazı B grubu vitaminlerini de bünyesinde barındırıyor.
Tüm bunlara ek olarak kakao bol miktarda kafein de içeriyor.
Çikolatayı oluşturan kakaodan ve besin içeriğinden genel olarak bahsettikten sonra dilerseniz çikolatanın sağlık açısından faydaları ve olası zararlarından bahsedelim.

Çikolata ve Kalbimiz
Bir dönem çok popüler olan sağlık konularından biri de çikolatanın kalp sağlığı açısından son derece faydalı etkilere sahip olduğuydu.  Evet bu doğru, çikolata kalp sağlığı açısından olumlu etkiler sağlıyor.
Yapılan çalışmalarda yeşil çayda olduğu gibi kakao içeriğinde de polifenol adı verilen bileşiklere rastlanmıştır. Polifenollerin kalp sağlığı açısından olumlu etkiler  gösteren bileşikler olduğu  günümüze değin yapılmış olan çeşitli çalışmalar tarafından da gösterilmiştir. Bunun sebebi kısaca polifenollerin kandaki LDL kolesterol düzeylerinde düşüşe sebebiyet vermesidir.  Bilindiği gibi LDL kolesterol kötü huylu olarak bildiğimiz kolesteroldür ve fazlası kalp-damar sağlığımız için son derece zararlıdır. Dolayısıyla kakaonun da polifenol bakımından zengin bir içeriğe sahip oluşu çikolatayı kalp sağlığı açısından olumlu etki sağlayabilecek bir besin haline dönüştürmektedir. 
Yalnız önceden de bahsettiğim gibi burada miktarlar önemlidir. Eğer siz çikolata faydalı diye tüketim miktarınızı aşarsanız, bu size en basit yaklaşımla ekstra yağ  olarak dönecektir. Ekstra yağlanma sonucunda da vücudunuzda kilo artışı gözlemlenecek ve özellikle bel çevresinde oluşan yağlanma sonucunda da kalp hastalıkları riskinizi artırmış olacaksınız. Yani çikolata yiyelim riski azaltalım derken, riski artırabilir ve neticede sağlıksız bir sonuçla baş başa kalabilirsiniz.
Kısaca çikolatanın öne çıkan fayda ve olası zararlarına bakacak olursak;

Çikolatanın  Faydaları
-Antioksidan yönü çok güçlü bir besindir. Bu yönüyle özellikle bağışıklık sistemini korumaya ve geliştirmeye yardımcıdır.
-Kansere karşı koruyucu etkiler sağlamaya yardımcıdır.
-Bahsetmiş olduğumuz gibi kalp sağlığı açısından olumlu etkiler sağlamaktadır.
-Kakaoda bulunan özellikle yüksek potasyum miktarı, tansiyonu dengelemeye yardımcıdır.
-Ayrıca bitter çikolatanın  insüline karşı duyarlılığı artırdığı ve böylelikle insülin direncine karşı olumlu etkiler sağladığı da bilinmektedir.
-En çok bilinen özelliği mutluluk veriyor olması!  Çikolata, bazı nörotransmiterlerin (nöronlar arası iletişimi sağlayan moleküller) salınımını tetiklediğinden, özellikle mod üzerinde olumlu etkileri olan, mutluluk verici olarak da tanımlanan ‘serotonin’ salınımını da artırmaktadır. Bu sayede çikolata, kişinin kendini daha mutlu hissetmesini sağlar!

Çikolatanın Olası Zararları
-Fazla tüketim sonucunda kilo artışına sebebiyet verebilir.
-Kafein içeriğinden ötürü fazla tüketiminde kalp çarpıntısı, uykusuzluk, sinirlilik gibi sorunlara yol açabilir.
-Bilindiği üzere kafeinin özellikle demir emilimi üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu yüzden özellikle ana yemeklerde alınan demirin emilimini engellememek adına çikolata da kahve ve çay gibi  ana yemeklerden 1-2 saat sonra tüketilmelidir.

Hangi Çikolata?
Kakao içeriği daha yüksek olan, bitter çikolata tercihi daha sağlıklıdır. Çünkü tüm marifet aslında kakaodadır. Kakaoyla sütün birleşiminde kakaonun bazı olumlu özelliklerinin minimize olduğu ya da devre dışı kalabileceği çeşitli çalışmalar tarafından belirtilmektedir. Daha fazla kakaonun yanısıra daha az şeker ve yağ içeren çikolata tercihi  cok daha sağlıklı bir alternatif olacaktır. Bu şekilde şekerin ve yağın yol açabileceği başta obezite olmak üzere daha birçok hastalıktan bir nebze olsun uzak durabilir, ayrıca belirttiğimiz gibi kakaonun faydalarından da daha fazla yararlanabilirsiniz.

Çikolatayı ‘Masumca’ Da Tüketebiliriz!
Çikolatada önemli olan etkenin içeriğinde bulunan kakao olduğundan bahsettik. Bu yüzden aslında kakao tüketimi bizler için daha sağlıklı bir seçim olabilir. Örneğin hazır satılan, yağ-şeker ve özellikle katkı maddesi içeriğinden emin olamadığınız çikolatalar yerine, kakao ile kendiniz el yapımı çikolatalı lezzetler de oluşturabilirsiniz (çikolatalı süt, bisküvi, dondurma vb.). Böylelikle içeriğine istediğiniz miktarda süt ve şeker ekleyebilir, katkı maddesi riskini  de en aza indirgersiniz. Böylelikle daha masum ve içeriğinden emin olduğunuz lezzetler yaratıp, sevdiklerinizle birlikte tüketebilirsiniz.

Abur Cubur Olarak Değil, Kararinda Çikolata!
Özellikle çocuklarınızı lütfen sürekli olarak çikolata tüketmeye teşvik etmeyin. Bahsettiğimiz gibi çikolata da kararında güzel. Özellikle neden olabileceği kilo problemiyle karşı karşıya kalmamak adına bu hususu lütfen dikkate alalım. Atıştırmalık olarak hazır paket çikolatalar yerine zaman zaman çocuklarınıza ev yapımı kakaolu puding veya kakaolu bisküviler de hazırlayabilirsiniz. Yalnız daha sıklıkla lütfen sizler de dahil olmak üzere çocuklarınızı meyve ve sebze tüketimine alıştırınız.
Diğer lezzetli ve sağlıklı atıştırmalıklar; mini sandviçler, peynirli kanepeler, ev yapımı zeytinliler, hellimliler, taze meyve suları, ayran, kefir, badem, ceviz, fındık vb. olarak sıralanabilir.

Not: Çikolata tüketimi ve miktarı konusunda lütfen diyetisyeninize danışınız.

Her zaman vurguladığımız gibi beslenmede ‘denge’ önemli. Herhangi bir rahatsızlık mani olmuyorsa, çikolata da dengeli bir şekilde beslenme programımızda bulundurabileceğimiz lezzetlerden.  Sadece daha bilinçli olmamız yeterli.
Hepimiz için güzellikler ve sağlıkla dolu bir gün ve hafta diliyorum. Mutlulukla kalın.