Kıbrıs Maden Şirketi’nin (CMC) Lefke bölgesindeki madencilik faaliyetleri ve atıklarının insan üzerindeki etkilerini araştırmak üzere Lefke Sivil Toplum Örgütleri Platformu ile Güney Kıbrıs’tan Laona Vakfı, iki toplumlu bir projeyi hayata geçiriyor.

Projenin tanıtıldığı basın toplantısı bugün Lefkoşa’da Tabipler Birliği’nde gerçekleştirildi.

Toplantıda Lefke Sivil Toplum Örgütleri Platformu adına Teoman Oktay, Laona Vakfı Genel Müdür Yardımcısı Kostas Horundiodis, Lefke Turizm Derneği’nden Hasan Karlıtaş, Denizli Gemikonağı Kalkındırma Derneği’nden Mehmet Türker Fotalı, Proje Başkanı ve Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği’nden Ahmet Hızlı, Bağlıköy Eko Turizm Derneği’nden Perihan Aziz, Proje Teknik Danışmanı Mehmet Necdet konuşma yaptı.

Proje kapsamında, CMC kaynaklı çevre sorununun öncelikle su kaynaklarında ve toprakta yarattığı ağır metal kaynaklı kirlilik değerleri ölçülecek, maddi olanaklar kapsamında özellikle kanser hastaları ve riskli alanlarda yaşayan vatandaşlardan kan ve tırnak örnekleri alınarak zehirleyici etkisi bulunan kadmiyum, arsenik ve kurşun düzeyleri araştırılacak. Projeye, Sağlık Bakanı Filiz Besim’in de destek vereceği kaydedildi.

Oktay “Lefke ve yöresi insanı kirli yatırıma asla izin vermeyecektir”
Lefke Sivil Toplum Örgütleri Platformu adına Teoman Oktay, projenin Lefke Sivil Toplum Örgütleri Platformu ile Güney Kıbrıs’tan Laona Vakfı, işbirliğinde gerçekleştirileceğini, 10 ayda projeyi tamamlamayı hedeflediklerini kaydetti.

Proje kapsamında CMC’nin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin inceleneceğini dile getiren Oktay, CMC’nin maden üretimi yaptığı dönemde de çevreye ve insana yönelik ihmallerde bulunduğunu, grevler yapıldığını ve davalar açıldığını anımsattı.

Oktay, 1975 yılında CMC’nin adayı terk ettiğini, ağır maden atığını da bölgede bıraktığını, çevre felaketi ile karşı kaşıya kalındığını söyledi.

CMC maden atıklarının çevreye etkileri konusunda raporlar hazırlandığını, sempozyumlar, seminerler yapıldığını, tezler yazıldığını dile getiren Oktay, bilimsel çalışmalarda çevreye olan zarar ve etkilerinin tespitlerin yapıldığını ancak insan sağlığı üzerinde etkilerinin araştırılmadığını belirtti.

Bu proje ile maden atıklarının insan sağlığı üzerindeki etkisinin inceleneceğini anlatan Oktay, bu projenin, geniş kapsamlı etkileri araştıracak daha büyük bir projenin ilk basamağı olacağını kaydetti.

Lefke bölgesi ve tüm KKTC’nin CMC atıklarının zararlarını yaşadığını buna rağmen yeniden madencilik yapma konusunda bazı teşvikler olduğu duyumunu aldıklarını, bir siyasi parti başkanının da bunun öncülüğünü yaptığını söyleyen Oktay, “Lefke ve yöresi insanı kirli yatırıma asla izin vermeyecektir” dedi.

Lefke’nin turizm, eğitim ve üretimle 150 milyon katma değer yaratmakta olduğunu, bu sektörlerin geliştirilmesi ile beş yılda 200 milyon dolarlık katma değere ulaşmayı hedeflediklerini söyleyen Oktay, bu yatırımların kirli yatırımla kirletilmesine izin vermeyeceklerini belirtti.

Oktay, platformda birlikte çalışma başarısı gösteren tüm sivil toplum örgütlerine, Laona Vakfı’na ve Sir Stelios Hadji Ioannou Vakfı’na ve Sağlık Bakanı Filiz Besim’e teşekkür etti.

Horundiodis “Hayırsever Sir Stelios Hadji Ioannou Vakfı”ndan 10 bin Euro hibe alındı”
Laona Vakfı Genel Müdür Yardımcısı Kostas Horundiodis, iki toplumlu proje doğrultusunda “Hayırsever Sir Stelios Hadji Ioannou Vakfı”ndan 10 bin Euro hibe alındığını söyledi.

Horundiodis, daha önce yapılmış araştırmaların ve toprak, su ve yeraltı sularından alınacak örneklerin inceleneceğini, ayrıca kanser hastaları ve riskli alanlarda yaşayanlardan kan ve tırnak örnekleri alınarak kansere yol açtığı bilinen maddelerin varlığının araştırılacağını ifade etti.

Raporda çözüm önerilerine de yer verileceğini dile getiren Horundiodis, bölgenin atıklardan tamamen temizlenmesi gerektiğini vurguladı.

Karlıtaş “Bu ciddi çevre sorununa çözüm bulunması hedeflenmektedir”
Lefke Turizm Derneği’nden Hasan Karlıtaş basın bildirisini okudu.
Karlıtaş, projenin CMC maden atıklarının çevre ve insan sağlığına zararlarının araştırılması ve Lefke İlçesi’nde epidemiyolojik inceleme çalışmasını içerdiğini söyledi.
Lefke kenti ile yakın çevresinde bulunan ve uzun yıllar sürdürülen madencilik faaliyetlerinin sonucunda geriye bırakılan maden atıklarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin uzun yıllardan beri toplumda tartışıldığını kaydeden Karlıtaş, 1975 yılında Kıbrıs Maden Şirketi’nin (CMC) tesislerini kapatarak faaliyetlerini durdurması ve adayı terk etmesinin geriye çok önemli bir çevre sorunu bıraktığını kaydetti.
Konuşmasında bugüne kadar bölgede yapılan çalışmalara değinen Karlıtaş, 2018’in Temmuz ayında Laona Vakfı ile Lefke Sivil Toplum Örgütlerinin proje hazırlamak amacıyla Lefke’de bir araya geldiğini, projeye başlangıç olmak üzere, finans temini için “Hayırsever Sir Stelios Hadji Ioannou Vakfı’na” yazılı bir proje teklifi ile başvurulduğunu ve Ekim 2018’de iki toplumlu ortak projenin kabul edildiğini ifade etti.

“Hayırsever Sir Stelios Hadji Ioannou Vakfı”nın projeye 10 bin Euro’luk bir finansman sağladığını söyleyen Karlıtaş, proje ile bölgede yaşanan çevre sorununun öncelikle su kaynaklarında ve toprakta yarattığı ağır metal kaynaklı kirlilik değerlerinin ölçülmesinin hedeflendiğini belirtti.
Projenin öngördüğü parasal olanaklar kapsamında özellikle kanser hastaları üzerinde ve riskli alanlarda yaşayan vatandaşlardan kan ve tırnak örnekleri alınarak zehirleyici etkisi bulunan kadmiyum, arsenik ve kurşun düzeylerinin araştırılacağını kaydeden Karlıtaş, araştırmaya Sağlık Bakanı Filiz Besim’in de destek vereceği belirtti.
Karlıtaş, “Son derece ayrıntılı incelemeleri gerektiren bu projenin ileri aşamalarında AB finansmanı ve KKTC hükümetinin katkı ve yardımlarından da faydalanılarak başta Gemikonağı ve Lefke çevresinde bulunan ağır metal içeren atıkların yarattığı çevre sorunlarının daha ayrıntılı incelenmesi ve sonuçta bu ciddi çevre sorununa çözüm bulunması hedeflenmektedir” dedi.
Projeye destek veren sivil toplum örgütleri:
“Laona Vakfı, Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği (Environmental Society of Lefka), Lefke Turizm Derneği (Lefke Tourism Association), Lefke Vakfı (Lefke Foundation), Denizli Gemikonağı Kalkındıra Derneği (Xero Karavostasi Development Association), Bağlıköy Eko Turizm Gönüllüleri Derneği (Bağlıköy Eco Tourism Volunteers Association), Kıbrıs Türk Emekliler Derneği Lefke Şubesi (Lefke Branch of Cyprus Turkish Pensioners Association), Lefke Toplum Merkezi (Lefke Community Center)”

Fotalı “Atıkların 44 yıldan beri temizlenmemesi, gelmiş geçmiş hükümetlerin ayıbıdır”
Denizli Gemikonağı Kalkındırma Derneği’nden Mehmet Türker Fotalı, bölgede kanser hastalığının yaygın olduğunu, bunun atıkların etkisi ile bağlantılı olduğunu düşündüklerini söyledi.
“CMC atıklarının 44 yıldan beri temizlenmemesi, gelmiş geçmiş hükümetlerin ayıbıdır” diyen Fotalı, bölgede yeniden maden çalışması yapılmak istendiğine yönelik duyum aldıklarını, buna izin vermeyeceklerini söyledi.

Hızlı “Bölgede yeni maden çalışmasına izin vermeyeceğiz”
Proje Başkanı ve Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği’nden Ahmet Hızlı, proje kapsamında 27 soruluk bir anket hazırlandığını, bölgede yaşayan insanlardan tırnak ve kan örneği alınıp tahliller yapılacağını, CMC alanından toprak ve su numunesi alınarak inceleneceğini ve hazırlanacak raporun ilgili kurumlarla paylaşılacağını belirtti.
Proje için 10 bin Euro’nun yeterli olmadığını söyleyerek, bu projenin, daha büyük projenin ilk basamağı olacağını kaydeden Hızlı, CMC maden atıklarının temizlenmesi için gereken desteği alacakları temennisinde bulundu.
Bölgede yeni maden çalışması yapmak isteyen şirket ve bunu destekleyen bazı siyasi parti başkanı bulunduğunu dile getiren Hızlı, böyle bir projeye izin vermeyeceklerini söyledi.

Aziz “Bu dünya ve çevre hepimizin”
Bağlıköy Eko Turizm Derneği’nden Perihan Aziz, “Bu dünya ve çevre hepimizin ve gelecek kuşakların da çevresidir. Bu çevreyi korumalıyız” dedi.
Lefke’nin Cittaslow üyesi ve Bağlıköy’ün de eko köy olması dolayısıyla çevre açısından öneminin daha da arttığını söyleyen Aziz, çevre konusunda yapılacak projeye destek vereceklerini belirtti.

Necdet “Toksik elementlerin insan vücudundaki varlığı ilk kez araştırılacak”
Projenin Teknik Danışması Mehmet Necdet, vahşi madencilik yapan CMC’nin bölgeye ciddi çevre sorunları bıraktığını kaydetti.
CMC atıklarının çevreye olan etkilerinin araştırıldığını ancak insan faktörünün tartışılmadığını, bugün bu adımın atılmakta olduğunu dile getiren Necdet, toksik elementlerin insan vücudundaki varlığının ilk kez araştırılacağını belirtti.