Feminist Atölye (FEMA)

Bir süredir ülkemizde peş peşe ortaya çıkan çocuk istismarı haberleri ile sarsılıyoruz. Bakım sorumluluğunu üstlenmiş bir yetişkin tarafından çocuğa yöneltilen, toplumsal kurallar ve profesyonel kişilerce uygunsuz ya da hasar verici olarak nitelendirilen, çocuğun gelişimini engelleyen ya da kısıtlayan eylem ve eylemsizlikleri ifade eden çocuk istismarı ve ihmali ile mücadele etmek amacıyla 4 Şubat 2017 tarihinde yaptığımız atölye çalışmamız tamamlandı.  Sadece aileleri değil, sosyal kuruluşları, yasal sistemleri, eğitim sistemini ve iş alanlarını da etkileyen toplumsal bir sorun olarak çocuk istismarı ve ihmalini önleyici yaklaşımlar yanında, istismarın tanınması, çocuğun olası risklere karşı korunması üzerine derinlemesine çalışma yaptık. Türkiye’de faaliyet gösteren Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’nin moderatörlüğünde gerçekleşen çalışmamıza sosyal hizmet görevlileri, öğretmenler ve ebeveynler yanında feminist aktivistler de katıldı.  Atölyemizden bazı notları sizlerle ileriki haftalardan itibaren paylaşacağız, bu hafta çocuk ihmalini ve istismarını tanıyalım.

Çocuğa Yönelik İhmali Tanımak: Çocuğa yönelik ihmal, çocuğa bakmakla yükümlülüğünü üstlenen yetişkinlerin çocuğun temel ihtiyaçlarını göz ardı etmesi, ona gerekli yiyecek, temizlik, barınma, tıbbi bakım gibi bakım yükümlülüklerini yerine getirmemesidir. Çocuğa yiyecek vermemek, onu hava şartlarına uygun giydirmemek, fiziksel sağlığı için gerekli olan sağlık bakımından mahrum bırakmak gibi ihmal örnekleri “Fiziksel İhmal” olarak tanımlanırken, çocuğun ihtiyaç duyduğu sevgiden yoksun bırakılması, görmezden gelinmesi, değersiz hissetmesi ve kendini güvende hissetmemesi gibi durumlar da “Psikolojik İhmal” örnekleri olarak ele alınabilir.

 Bir Çocuğun İhmal Edildiğini Nasıl Anlarız?

• Evinde ona bakan kimse bulunmadığını belirtiyorsa
• Kesintisiz bir şekilde sağlık sorunu yaşıyorsa (kronik hastalıklar dahil değildir)
• Gıda, para veya kıyafet için dilencilik yapıyorsa
• Bir işte çalıştırılıyorsa
• Sürekli olarak pis giyiniyor ve kötü kokuyorsa,
• Aşırı derecede kilo kaybı varsa,
• Kendi kendine zarar verici davranışlara yöneliyorsa,
• Alkol, tiner, bali ve benzeri uyuşturucuları kullanıyorsa çocuğun ihmale maruz kaldığını düşünebiliriz. 

İhmalin Çocuklar Üzerindeki Etkileri: İhmal edilen birçok çocuk güvensizlik ve yalnızlık hissi içinde olur. Bundan dolayıdır ki akranları ve çevresiyle iletişim problemleri yaşar, kendini ifade etmekte zorlanabildiği gibi çeşitli davranış problemleri sergileyebilir. Örneğin, şefkat görebilmek için kendine zarar verme veya sağlık problemi yaşama gibi fiziksel şikayetleri tekrarlayabilir. Okulda verilen eğitime adaptasyon zorlukları yanında konsantrasyon problemleri ve öğrenme güçlüğü yaşayabilir. Yeterince korunmadığını düşündüğü için özgüven sorunları yanında yemek ve eşya çalma, istifleme, madde bağımlılığı gibi davranışlara yönelebilir. İhmale maruz kalmış çocuklarda depresyon, şiddet eğilimi, intihar eğilimi ve sosyal fobi geliştirme potansiyeli, sevgi ve şefkat görmüş çocuklara oranla 9 kat fazladır.

Çocuk İhmali Olasılığını Artıran Nedenler Nelerdir? Şüphesiz ki çocuk ihmalini artıran nedenlerin başında ebeveynlerin çocuk hakları ve bakımı konusunda gerekli farkındalığa sahip olmaması gelir. Patriarkal sistem içerisinde “doğru” olarak kabul edilen birçok gelenek ve tabunun küçük yaşlardan itibaren belirleyici olması (ör: şiddet ve tahakküm davranışlarının onaylanması ve desteklenmesi) yetersiz sosyo-ekonomik koşullar ve devletin gerekli sosyal destek mekanizmalarını kurmaması da çocuk ihmalini artıran nedenlerdir. Ebeveynlerin çok genç yatla anne-baba olması, alkol veya uyuşturucu madde bağımlısı olmaları veya ev içi şiddet yaşıyor olmaları, ev içindeki yüksek gerilim düzeyi gibi unsurlar çocuk ihmalini doğuran nedenlerdendir. 

Çocuğa Yönelik İstismar: Özellikle aile ve yakın ilişkilerde ortaya çıkan bir şiddet türü olan çocuk istismarı çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin çocuğun fiziksel, duygusal ve cinsel gelişimini engelleyecek, beden ve ruh sağlığına zarar verecek şekilde davranmasıdır.  Çocuğun bedenine zarar verecek şekilde davranılmasını ifade eden “Fiziksel istismar” durumunda çocuğun bedeninde çeşitli ezik ve morluklar, yanık izleri, kırıklar, çıkıklar, yara, darbe izleri, saç ve diş kaybı gibi fiziksel hasarlar  gözlemlenebilir.

Çocuk istismarını tanımak: Çocuk düzenli olarak ürkek ve kaygılı davranıyorsa, kendini suçlu hisseden bir tutum içine girmişse, ebeveynlerinden veya yetişkinlerden aşırı derecede korku duyuyorsa, yetişkinler ile iletişim kurmaktan kaçınıyorsa, eve gitmeye korkuyor veya evden kaçma eğilimi gösteriyorsa, aşırı saldırgan davranışlara yöneliyorsa, fiziksel temastan rahatsız oluyorsa, ağrı şikayetleri veya fiziksel olarak rahatsız olduğunu belirten davranışlarında yoğunluk varsa, kendine zarar verici davranışlara yöneliyorsa,  Suç işleme de dâhil olmak üzere anti-sosyal ve yıkıcı davranışlar gösteriyorsa, uyku bozuklukları, oyun oynamada tutukluluk gibi nevrotik sıkıntılar yaşıyorsa,istismara maruz kalmış olma ihtimali vardır.  

Cinsel istismar: Ebeveynlerin veya çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, kendi cinsel isteklerini tatmin etmek için çocuğu kullanması, çocuk üzerinde güç kullanarak, çocuğu korkutarak, tehdit ederek, kandırarak veya ikna ederek çocukla cinsel yakınlık kurmaya  çaba göstermesi ve cinsel haz almasıdır. Fiziksel temas içermeyen cinsel içerikli konuşma, teşhircilik, röntgencilik, çocuğa cinsel içerikli film vb. gösterme/izletme, cinsel ilişkiye tanık olmaya zorlama, çocukla cinsel ilişki kurma, çocuğa zorla dokunma, çocuğun dokunması için zorlama, çocuğa sürtünme, çocuğu pornografik yayınlarda kullanma, çocuğu fuhuşa veya evlenmeye zorlama cinsel istismar örnekleridir.

Sosyal medya ve çeşitli teknolojik uygulamalar aracılığıyla çocuğu kontrol etme ya da  cinsel ve duygusal istismar etme amaçlı ilişki kurulması da oldukça yaygındır. İzinli veya izinsiz çocukla bu şekilde kurulan ilişki biçimleri istismardır. 

Çocuğa Yönelik Cinsel İstismarı Tanımak: Çocuk eğer yürüme ve oturmada zorluk çekiyorsa, lekeli veya kanlı iç çamaşırları varsa, genital bölgede acı, şişkinlik, kızarıklık, kanama ya da kaşıntı gibi göstergeler varsa, idrar yaparken acı çekiyorsa, uygun olmayan cinsel oyunlar oynamaya yöneliyorsa,   duygularını kontrol etme sıkıntısı yaşıyor veya Uzaklaşma ve depresyon belirtileri gösteriyorsa, akranları ile ilişkilerde zorluk ve onlarla ilişkiden çekinme yaşıyorsa, fiziksel temas veya yakınlıktan kaçınıyorsa, belli yerlerden ve kişilerden çok fazla korkuyor veya tanıdık bir yetişkinden kaçmaya meylediyorsa, utanç, öfke nöbeti, endişe krizi gibi şeyler yaşıyorsa cinsel istismara uğramış olma ihtimali vardır. 

(Kaynak: Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı, Child Welfare, Kidsfirst Inc

NOT: Haftaya “Bir Çocuk İstismar Edildiğini Açıklarsa Çocukla Nasıl İletişim Kurulmalıdır?”, “Çocuğa Yönelik İstismarın Farkına Varmak Neden Zordur?” ve “Cinsel İstismar ile İlgili Doğrular ve Yanlışlar” bölümleri ile devam edeceğiz)

Kadının İnsan Hakları Atölyelerimiz Devam Ediyor: Son kayıt tarihi 18 Mart 2017

Feminist Atölye olarak 2011 yılından beridir Kıbrıs’ın çeşitli şehir ve köylerinde yaptığımız Kadının İnsan Hakları çalışmaları için başvurularımız başladı. 22 Mart 2017 tarihinde başlayacak olan KİHEP atölyeleri 25 kişilik gruplarla yapılıyor. Başvurular için son tarih 18 Mart 2017’dir.

Lefkoşa’da açılacak gruba kayıt için: 0548 862 77 57

Mağusa ve İskele’de açılacak gruba kayıt için : 0533 862 50 69