Yakın coğrafya olarak kabul edilen gerek Balkan ülkeleri gerekse Ortadoğu ülkeleri karşılaştırıldığında Türkiye’nin Covid-19 açısından sonuçlarının çok da parlak olmadığını görüyoruz.
Gerek hastalığın yaygınlığı gerekse hastalığa bağlı ölüm oranları nüfus temel alındığında Türkiye Covid-19 mücadelesinde bütün avantajlarına rağmen nerede ise en şansız ülkesi konumundadır.
 

Dr. Mehmet İnan

Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanı Fahrettin Koca her gün Covid-19 hastalığı konusunda halkı ayrıntılı bilgilendirmesi ile birçok kişinin takdirini topladı.
Önemli isimlerden oluşan Bilim Kurulu’nu arkasına alarak Türkiye’deki Covid-19 krizini yönetmeye çalışıyor. Birçok kişi Türkiye’nin bu krizi hastane alt yapısı, yoğun bakım olanakları ve güçlü bir sağlık çalışanı ordusu ile iyi yönettiğini düşünüyor.
Türkiye’nin bu çalışmaları “ulusal gurumuzu” kabartıyor.
Türkiye’de Batı Avrupa ile kıyaslanacak kadar kişi bu hastalığa yakalandı. Ne mutlu ki hastalığa bağlı mortalite (ölüm) diğer ülkelerle kıyaslanamayacak kadar düşük. İşte asıl başarı burada saklı duruyor. Sağlık Bakanının açıklamalarına göre şehir hastaneleri, yoğun bakım olanakları, tedaviye erken başlama, zor koşulda çalışmaya alışmış deneyimli doktorlar, filyasyon (hastalığın hangi sebeplerden ötürü kaynaklandığının tespit edilmesi)  ve yaygın testler bunun sebepleri arasında geliyor.    

Tedavi var mı?

Gerçekten bu hastalığın bir tedavisi var mıdır? Bu hastalıkla uğraşan birçok doktorun açıklaması, hastalık konusunda henüz kanıtlanmış bir tedavinin olmadığı yönünde ortaya çıkıyor. Her ülkenin farklı bir tedavi modeli var. Favipiravir ilacı Çin’de yoğun bakım hastalarına uygulanarak fayda elde edilmiş ancak Türkiye’de yoğun bakım hastalarında aynı sonuca ulaşılamamış. Türkiye’de ise hastalar yoğun bakım aşamasına gelmeden aynı ilaç uygulanarak, daha olumlu sonuçlar elde edildiği gözlemlenmiş.
Klorokin ilacı ise tam bir muamma! Koruyucu amaçlı dahi önerenler olmasına rağmen tedavide işe yaramadığını söyleyenler mevcut.
Kısacası hastalık sizi yoğun bakıma düşürmüş, bir de entube edilmişseniz şansınız çok azalıyor.

Türkiye’de ölüm oranı neden düşük?

O zaman Türkiye’de ölüm oranı neden düşük?
Bazıları bunu Türkiye’nin Covid-19 bağlı ölüm raporlamasına bağlı bir aldatmaca olduğunu savunuyor.  PCR ile gösterilmemiş vakaları bildirmediği ve aslında klinik ya da tomografik olarak Covid-19 ile uyumlu vakalar PCR ile teyit edilmediği için ölüm sebepleri farklı gösterildiği iddiası var.
Eğer iddialar doğruysa bu durum ölüm istatistiklerinin daha düşük olmasına yol açıyormuş.
Bu kısmen gerçek olabilir. Basından şunu öğreniyoruz; klinik olarak Covid-19 olup tedavi alan ve kaybedilen bazı hastaların PCR sonucu ilk birkaç testte negatif çıkmış. Daha sonra aile yakınlarının da pozitif olması nedeni ile bu hastalar da Covid-19 olarak yorumlanmış.
Bununla birlikte İstanbul’da % 10 ve Trabzon’da % 25 oranında, geçen yıllara göre ölüm oranlarının arttığı gösterilmiş.
Asıl iddia bu artışın sebebinin Covid-19 bağlı kayıtlara geçmeyen hastalar ile ilişkili olduğu yönündedir. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca bu değerlendirmenin doğru olmadığını, Türkiye genelinde ölüm oranın bu yıl olması gerekenin bile altında olduğunu, 22 Nisanda bir gazetecinin sorusunu yanıtlarken cevapladı.

Karşılaştırmalı tablolara bir bakalım

Bütün bunların yanında Türkiye’nin başarısını değerlendirirken neyi kıstas almalıyız?
Karşılaştırma Batı Avrupa ile mi olmalı yoksa bulunduğu coğrafyadaki komşu ülkelerle mi?
Bu hastalık coğrafi özellikler veya başka faktörlerle ilişkili yayılma ve mortalite gösterebilir mi?
Türkiye bir Balkan ülkesi ise Balkan ülkeleri arasında durumu nedir? Orta doğu ülkesi ise o zaman Ortadoğu ülkeleri arasında ne durumdadır? Bu sorulara yanıt verirken karşılaştırmalı tablolara bir bakalım.
İlk önce Türkiye bir Balkan ülkesi olarak düşünüp Balkan ülkeleri ile karşılaştıralım.
Türkiye nüfusu en fazla olan Balkan üyesidir. Şu ana kadar 100 bini aşkın Covid-19 hastası mevcuttur. Hasta ve ölüm sayılarını nüfusa oranla ele alırsak görülüyor ki en yüksek değerler Türkiye’de gerçekleşmiştir. Kısacası Balkan ülkeleri arasında hastalığın yaygınlığı ve buna bağlı ölümler hem sayıca hem de nüfus oranına göre Türkiye’de daha fazla görülmektedir.
Ortadoğu ile karşılaştırdığımız zaman ise Ortadoğu ülkelerinden bir tek İran’da nüfusa oranla ölümler Türkiye’den daha fazladır, Vaka sayısı açısından değerlendirecek olursak nüfusa oranla vaka sayısı Türkiye’den fazla olan tek Ortadoğu Ülkesi ise İsrail’dir.
Yakın coğrafya olarak kabul edilen gerek Balkan ülkeleri gerekse Ortadoğu ülkeleri karşılaştırıldığında Türkiye’nin Covid-19 açısından sonuçlarının çok da parlak olmadığını görüyoruz.
Gerek hastalığın yaygınlığı gerekse hastalığa bağlı ölüm oranları nüfus temel alındığında Türkiye Covid-19 mücadelesinde bütün avantajlarına rağmen nerede ise en şansız ülkesi konumundadır.

* (Veriler 23 Nisan 2020, Worldmeter-coronavirus web sayfasından alınmıştır.)