YDÜ Öğretim Üyesi Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay , önceki gün mecliste oylanarak yasallaşan Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasa'nı YENİDÜZEN’e yorumladı

Didem MENTEŞ

Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasa Tasarısı önceki gün mecliste oylanarak yasallaştı. Bankaların yükümlülüklerini geniş şekilde düzenleyen yasayı yorumlayan YDÜ Öğretim Üyesi Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay önemli noktalara değindi, eksi ve artıları ortaya koydu. YENİDÜZEN’e konuşan Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay, Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasası’nın finansal sistemin düzenli çalışması ve denetimi açısından önemli bir boşluğun giderildiğin vurguladı.

Güryay, yasada ciddi oranda siyasi otoriteye belirleyici bir güç verildiğini ve popülizm yapılmasına olanak tanındığını belirterek, bu tüzüklerin hazırlanması görevinin Merkez Bankası’na verilmesi gerektiğini savundu. Güryay, “KKTC Merkez Bankası’nın  finansal piyasalardaki tecrübesi ve siyasi otoriteden bağımsızlığının bu düzenlemelerin daha objektif ve sürdürülebilir olmasını sağlayacaktır. Yasada acil olarak bu konunun düzeltilmesi gerekmektedir” dedi.

Bu arada Meclis Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkanı, CTP-BG Milletvekili Birikim Özgür de yasanın güncel hayata olumlu şekilde yansıyacağını belirterek, YENİDÜZEN’e açıklamalarda bulundu. Özgür, Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasa’nın günlük yaşamda birçok sıkıntıyı giderecek önemli bir düzenleme olduğunu dile getirdi. Özgür, yasayla birlikte bir yandan faiz oranları düzenlenerek kredi kartı kullanımının teşvik edileceğin ve kayıt dışılıkla mücadele kapsamında olumlu bir adım atılmış olacağını belirterek, ayrıca kontrolsüz kredi kartı kullanımından doğacak mağduriyetlerin de önüne geçileceğini vurguladı.

-----------------------------------------------------

Denetim açısından boşluk giderildi

Yakın Doğu Üniversitesi (YDÜ) Öğretim Üyesi Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay, Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasası’nın finansal sistemin düzenli çalışması ve denetimi açısından önemli bir boşluğun giderildiğin vurguladı. Güryay, şöyle devam etti: “Yasa aşağıda sıralanmış 6 adet tüzüğün “Maliye İşleriyle görevli Bakanlık” tarafından hazırlanmasını öngörmektedir.

1.Kredi kartlarının asgari ödeme tutarları; Merkez Bankasının görüşü de alınarak Bakanlık tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanarak Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle düzenlenir

2.Kredi kartı ile yapılacak olan mal ve hizmet temini amaçlı alımlarda mal ve hizmet türüne göre uygulanacak taksit sayısı; Merkez Bankasının görüşü alınarak, Bakanlık tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanarak Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle düzenlenir.

3.Hesap özetinin şekli, içeriği, kart hamillerine nasıl ve ne şekilde ulaştırılacağına ilişkin usul ve esaslar; Bakanlık tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanarak Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle düzenlenir.

4.Nakit kullanımı kapsamında değerlendirilecek işlemler; Merkez Bankasının önerisi ile Bakanlık tarafından hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca onaylanarak Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle düzenlenir.

5.Kredi kartı limitinin nakit olarak kullanılabilecek oranı ve kredi kartından nakit kullanımına ilişkin usul ve esaslar; Merkez Bankasının da görüşü alınarak Bakanlık tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca  onaylanarak Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle düzenlenir

6.Harcama belgesinin şekli, içeriği ve kapsamına ilişkin usul ve esaslar; Bakanlık tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca  onaylanarak Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle düzenlenir.

“Merkez Bankası’ndan görüş alınmalıydı”

Güryay, yasanın büyük oranda Türkiye’nin “Banka kartları ve kredi kartları kanunundan” yararlanılarak hazırlandığının görüldüğünü belirtilerek, TC “Banka kartları ve kredi kartları kanununda” bahse konu tüzük ve düzenlemelerin, düzenleyici ve denetleyici  bağımsız bir kurum olan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK)’ya verildiğini söyledi. Güryay, BDDK’nın bu düzenlemeleri yapması siyasi otoritenin popülizmini önleyici bir önlem olarak görüldüğün ve birçok ülkede de bu tür düzenlemelerin bağımsız otoriteler tarafından yapıldığını aktardı.

Ancak KKTC’de  uygulanacak olan Banka ve Kredi kartları Yasası ile ilgili olarak bunu söylemenin mümkün olmadığını aktaran Erdal Güryay, “yasa tüzüklerin KKTC Merkez Bankası’ndan  görüş alınarak düzenleneceğini söylüyorsa da bunun siyasi popülizme açık olduğunun altının çizilmesi gerekir. Bu tüzüklerin hazırlanması görevinin Merkez Bankası’na verilmesi gerektiği görüşündeyim. KKTC Merkez Bankası’nın  finansal piyasalardaki tecrübesi ve siyasi otoriteden bağımsızlığı bu düzenlemelerin daha objektif ve sürdürülebilir olmasını sağlayacaktır. Yasada acil olarak bu konunun düzeltilmesi gerekmektedir” dedi.

---------------------------------------------------

“Yasada muğlâk maddeler var”

Ekonomist Erdal Güryay, ayrıca yasada muğlak maddeler de bulunduğunu belirtti. Güryay, maddeleri şöyle değerlendirdi: “Madde 5  (4)’te “Banka veya kredi kartının teslimi sırasında kart hamilini yeterli derecede bilgilendirmekle yükümlüdürler” ibaresinde yeterliliğin ne olduğu muğlaktır. Bunun yasada açıkça yazılması veya bir tüzükle belirlenmesi gerekmektedir.

Madde 5(8)’de “Tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil edilmeyecek bir kredi kartı türü sunmak zorundadırlar” ibaresi de muğlaktır. Şöyle ki bu madde ile Kredi kartı mı, Debit kart mı belli değil. Bankalar değişik olanaklar tanıyan ücretli kart çıkarabilirler mi bu da açık değil. Bu maddenin de içinin doldurulması gerekmektedir.

Madde 6(1) “Bankalar, kredi kartı hizmetinden faydalanacak gerçek kişilerin; ekonomik ve sosyal durumlarına, aylık veya yıllık ortalama gelirlerine ve diğer bankalardan alınmış olan kredi kart limitlerine göre kredi kartı limiti belirler”.  Bunun için bir sistem gereklidir. Şu anda böyle bir sistemin olmadığını biliyoruz. Eğer bu sistem kurulmayacaksa bu maddede yazılanların gerçekleştirilmesi mümkün görülmemektedir.

“Müşteri ile ilgili hiçbir cezalandırma söz konusu değil”

“Madde 8(1) “Kart hamilinin şikayet ve itirazlarını dilekçe, elektronik posta veya başka herhangi bir yöntem ile bankaya iletmesi halinde, banka en geç 20 iş günü içerisinde şikayet ve itirazın iletildiği yöntem ile gerekçeli yanıtını kart hamiline iletmek zorundadır”. Bahse konu diğer yöntem nedir bunu açıkça yazılması gerekmektedir.

Madde 11(3) “Temerrüt hali de dahil olmak üzere, kredi kartı kullanımından doğan borçlara bileşik faiz uygulanamaz”. Bu durumda ne olur? Müşteriye ne tür bir yaptırım uygulanacak. Hukuki süreç mi beklenecek? Muğlak bir durum ortaya çıkıyor.

Madde 11(4) “Banka, uygulanan akdi faiz ve gecikme faizi dışında her ne ad altında olursa olsun herhangi bir faiz talep edemez”. Nakit çekilişlerde hangi faiz uygulanacak?

Madde 11 (5) “Yukarıdaki (3)’üncü ve (4)’üncü fıkra kurallarına aykırı olarak alınan faiz miktarları, tahsil edildiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için kredi kartı hesabına uygulanan faiz üzerinden hesaplanan faiziyle birlikte kart hamiline geri ödenir. Banka ayrıca tahsil ettiği faiz tutarı kadar tazminat öder”. Yukarıdaki maddeler  beraber okunduğu zaman bankanın aykırı işlemden dolayı  tazminat ödemesini öngörüyor. Cezalar bölümünde olduğu gibi burada da yine sadece bankanın cezalandırılması söz konusu. Müşteri ile ilgili hiçbir cezalandırma söz konusu değil.”

“Madde 18’de suiistimale açıklık var”

Madde 18’e değinen Güryay, şunları belirtti: 18. Madde “Kart hamili, banka kartı veya kredi kartının kaybolması, çalınması veya iradesi dışında gerçekleşmiş herhangi bir işlemi öğrenmesi halinde, Bankaya  derhal bildirmek zorundadır. Yapacağı bildirimden önceki 24 saat içinde gerçekleşen hukuka aykırı kullanımdan doğan zararlardan aylık brüt asgari ücretin onda biri ile sınırlı olmak şartı ile kart hamili sorumludur”. Peki zararın diğer kısmından kim sorumludur. Bu zarar banka sineye mi çekecek? Böyle bir durum hile ve suiistimale açık bir hale getiriyor yasayı. Bu tür olaylarda bir tür sigortalama sisteminin geliştirilmesi önlem olarak düşünülebilir. Ancak zararın bankaların boynuna kalması doğru bir yöntem değildir.
Yukarıda konu edilen maddeler dışında muğlaklık içeren daha birçok madde mevcuttur.

-------------------------------------------------------------------

Cezaların çoğu hukuki süreci ön görmüyor

Cezalar bölümüyle ilgili de yorumda bulunan Erdal Güryay, müşteri ile ilgili hiçbir ceza maddesi olmadığını sadece bankalar açısından ceza uygulandığını ve cezaların çoğunun da hukuki hiçbir süreci öngörmediğini belirtti. Güryay, şunları aktardı: “Bu bölümde yasa sadece bankaları cezalandırma ile ilgi maddeler içermektedir. Müşteri ile ilgili hiçbir ceza maddesi yokken sadece bankalar açısından ceza müeyyidelerinin düzenlenmesi ki cezaların çoğu da hukuki hiçbir süreci öngörmüyor, yasayı taraflı ve popülist bir konuma getirmektedir. Müşteriye iyi görünmeye çalışan siyasi otorite suistimalin veya hukuka aykırılığın sadece banka tarafından gerçekleştirilebileceğini sanki de ön koşul olarak kabulleniyor. Yine cezalar bölümünde verilen idari cezaların kamuoyuna duyurulmasını zorunluluk haline getiriyor. Ancak bu cezalara karşı Yüksek İdare Mahkemesi yolu açıktır deniyor. İdari cezayı verip kamuoyuna duyurduktan sonra Yüksek İdare Mahkemesi’nden yürütmeyi durdurma kararı çıkarsa bankanın itibar kaybının  tazmini nasıl olacak, bu konu hiç düşünülmemiş.”

-------------------------------------------------------------

“Yasa ülkenin finansal sisteminde olumlu bir gelişmedir”

Erdal Güryay, yasanın bankaların yükümlülükleri, kart hamillerinin yükümlülükleri, üye işyerlerinin yükümlülüklerini belirleyen bölümlerin bazı muğlaklıklar içermesine rağmen konunun kapsamlı olarak ele alındığını vurguladı. KKTC Merkez Bankası’nın referansının faiz oranı belirlemesinde uygun bir yöntem olarak kullanıldığını aktaran Güryay, şunları aktardı: “Kredi kartı limitlerinin belirlenmesi yönteminde bazı sorunlar (veri tabanı olmaması) görülmektedir, ancak veri tabanı ve bankaların buna ulaşımı sağlanırsa yöntem doğrudur. Bu konuda bankaların bilgilendirilmesi gerekmektedir. Böyle bir veri tabanının ne zaman hazırlanacağı belirtilmelidir. Kartların verilme usul ve esasları gerektiği şekilde düzenlenmiştir. Kredi kartı sözleşmesinin içeriği iyi düzenlenmiştir.

“Yasa uluslararası bağlantılı ayağını da içermelidir”

Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay, sonuç olarak bahse konu yasanın ülkenin finansal sistemi açısından olumlu bir gelişme olduğunu belirterek, uzun yıllardır denetim ve gözetimden uzak bu alanın düzenlenmesi hem finansal piyasalar, hem müşteriler, hem de denetim otoriteri açısından önemli bir adım olarak değerlendirilebileceğini söyledi. Yasada bazı eksikliklerin ve muğlaklıkların olması yasanın ülkenin finansal piyasaları için önemini azaltmayacağını aktaran Güryay, “ancak hızlı bir şekilde eksiklik ve muğlaklıkların giderilmesi gerekmektedir. Yasa konunun uluslararası bağlantılı ayağını da içermelidir. Yasada bu bacak eksik görülmektedir. Bu konu ile ilgili Merkez Bankası ve Bankalar Birliğinden görüş alınıp yasaya eklenmelidir” şeklinde konuştu.

----------------------------------------------------------------------

Birikim Özgür: “Yasa birçok sıkıntıyı giderecek… Kredi kartı kullanımı teşvik edilecek”

Meclis Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkanı, CTP-BG Milletvekili Birikim Özgür, Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasa’nın günlük yaşamda birçok sıkıntıyı giderecek önemli bir düzenleme olduğunu dile getirdi. Özgür, yasayla birlikte bir yandan faiz oranları düzenlenerek kredi kartı kullanımının teşvik edileceğin ve kayıt dışılıkla mücadele kapsamında olumlu bir adım atılmış olacağını belirterek, ayrıca kontrolsüz kredi kartı kullanımından doğacak mağduriyetlerin de önüne geçileceğini vurguladı. YENİDÜZEN’e konuşan Birikim Özgür, şunları aktardı:  “Bu yasa günlük yaşantımızda karşılaştığımız birçok sıkıntıyı giderecek önemli bir düzenlemedir. Yaşamı kolaylaştırmanın yanı sıra kredi kartları sıkıntılara da neden olabilmektedir. Bu konuda ülkemizde bir yasa olmadığından kart hamillerine imzalatılan sözleşmeler daha çok bankaların yararına hükümler içermekteydi. Özellikle kart borcunun ödenmemesi halinde uygulanacak faiz ve kartın çalınması, kaybolması halinde ortaya çıkan sorunlar ciddi mağduriyetler yaratıyordu. Toplumun genelini ilgilendiren bu gibi ciddi sıkıntıların köklü çözümü olarak yasa hazırlandı ve komiteden oybirliğiyle genel kurula sevk edildi ve genel kurulda oybirliğiyle kabul edildi. Bu yasayla birlikte bir yandan faiz oranları düzenlenerek kredi kartı kullanımı teşvik edilecek ve kayıt dışılıkla mücadele kapsamında olumlu bir adım atılmış olacak, diğer yandan ise katı kart limiti uygulamalarıyla kontrolsüz kredi kartı kullanımından doğacak mağduriyetlerin de önüne geçilecek”