Uzm. Klinik Psikolog Güncel Masaroğulları

Çocuğum hiç söz dinlemiyor, çok yaramazlık yapıyor, hiç yerinde durmuyor, dikkati dağınık gibi ifadeler tüm ebeveynlere tanıdık geliyordur. Fakat, çocuğunuzun hareketli olması, yaramazlık yapması ve dikkatsiz olması onu dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip bir çocuk yapmaz. Dikkat eksikliği ve/veya hiperaktivite bozukluğundan söz edebilmek için kişinin hem bulunduğu ortam hem de gelişimsel düzeyi göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin çocuk ailesi tarafından sınırlar konulmayan bir ortamda yetişiyorsa aşırı yaramazlık yapabilir. Böyle bir çocuğa yaramazlık yapıyor olmasından ötürü hipieraktif diyemeyiz. DEHB tanısı konulabilmesi için, çocuğun gelişimsel düzeyinden beklenilen davranışları sergilemiyor olması, yani beklenilenden aşırı düzeyde hareketlilik ve/veya dikkatsizlik sergiliyor olması gerekmektedir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu sadece dikkatsizlik veya hiperaktivite-impulsivite olarak ortaya çıkabilmekte ya da her iki durum birlikte görülebilmektedir. Kız çocuklarda dikkatsizlik problemi daha sık görülürken erkek çocuklarda hiperaktivite bozukluğü daha yaygın olarak görülmektedir.

Çocuğunuzda bu tür dikkatsizlik problemleri gözünüze çarptı mı?

*Ödevlerini baştan savma hazırlıyor ve ayrıntıları önemsemediği için yanlışlar yapıyor. *Dikkatini uzun süre bir konu üzerine odaklayamıyor; örneğin uzun süre bir kitabı okuyamıyor.
*Kendisiyle konuşanları dinlemiyor gibi görünüyor
* Dikkati kolay dağıldığı için yapması gereken işleri zamanında bitirmekte güçlük çekiyor
* İşlerini organize etmekte sorun yaşıyor
* Görevlerini unutuyor
*Sürekli cüzdanını, telefonunu vb. eşyalarını kaybediyor
Çocuğunuzda bu tür aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gözünüze çarptı mı?
*Sürekli kıpır kıpır, oturduğu yerde kıvranıyor
*Aşırı düzeyde ve de uygun olmayan yerlerde koşturuyor veya tırmanıyor
*Sessiz oyun oynayamıyor
*Abartılı düzeyde konuşuyor
*Karşılıklı konuşmalarda problem yaşıyor, söz hakkı gelmeden araya girip konuşuyor

DEHB olan çocuğa sahip anne babalar neler yaşıyor?

Bu rahatsızlığı olan çocuklar diğer çocuklara göre ebeveynlerinden özellikle de annelerinden daha fazla yardım istemekte, bunun sonucu olarak da bu ebeveynler diğerlerine göre çocuklarına daha çok müdahale etme gereksinimi duymaktadırlar. Bu çocuklar annelerinin dikkatlerini kendi üzerlerine yoğunlaştırmasını istiyorlar ve annelerinin isteklerine, uyarılarına karşı çıkıyorlar. Bu yüzden bu ebeveynler çocuklarına daha fazla dur, yapma gibi uyaranlar vermek zorunda kalıyorlar. Bütün bu durumlar ebeveynlerin yaşam kalitelerinin düşmesine, kendilerine daha az zaman ayırmalarına neden olmakta, mutluluklarını ve sosyal hayatlarını da  olumsuz yönde etkilemektedir.

DEHB olan çocuğa sahip ebeveynler çocuklarına nasıl yaklaşmalıdırlar?

Etkili bir şekilde çocuğunuza yönergeler veriniz. Uygun bir ses tonu kullanarak çocuğunuzla göz teması kurmaya özen gösteriniz. Tüm bunları yaparken yönergelerinizin net olmasında fayda vardır. Örneğin; ‘Haydi artık televizyon vakti doldu, ödevinin başına geç’ gibi net komutlar verebilirsiniz. Bunlara ek olarak, en fazla üç tane olmak üzere çocuklarınıza kurallar koyabilirsiniz, örneğin, yatmadan önce dişler fırçalanacak gibi bir kural koyabilirsiniz. İstenilen davranışları sergiledikleri zaman davranışların sürekliliğini sağlamak adına onları ödüllendirebilirken, aksi durumda da sevdikleri bir şeyden mahrum bırakabilirsiniz.