KITSAB Başkanı Orhan Tolun, dövizdeki artışın “iyi” kullanılması halinde turizmde fırsat olduğunu belirtti 

Ayşe GÜLER

Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acenteleri Birliği (KITSAB) Başkanı Orhan Tolun, dövizde yaşanan artışın turizm sektörünü olumsuz etkilemeyeceğini söyledi.

Devalüasyonlar turizmi olumlu yönde etkilediğini savunan Tolun, “Türkiye bu durumdan çok büyük faydalar sağlamıştır. Eğer TL bazındaki artışlar, dövizin üzerinde olursa sektör olumsuz etkilenir” şeklinde konuştu.

Tolun, bununla birlikte İngiltere ve Avrupa piyasasındaki en büyük dezavantajın ise ülkenin pahalılaşması olduğunu vurguladı.

YENİDÜZEN’e 2014 turizm sezonu öncesi değerlendirme bulunan Tolun, bu yıl turizm adına “umutlu” olduğunu söyledi.

Tolun, 2014’te turizm adına iyileşmeler olacağını ifade ederek,  bununla birlikte yatak kapasitesinin yeterli olmadığını,  küçük otellerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini kaydetti.

Ülkeye gelen İngiliz turistlerin “gücendiğini” de söyleyen Tolun, “Kuzey Kıbrıs’ın geçmişte bozulmamış doğası vardı ve sakindi. İngiliz’i çekebilen bir yerdi. Ancak şu anda biz bu durumu kaybettik” dedi.

Tolun, 2013 yılı turizmde yüzde 10 oranında başarı elde edildiğini açıklayarak, buna rağmen İngiltere’deki “gerilemenin” devam ettiğini belirtti.
Başbakan Yardımcısı Ekonomi Turizm Kültür v e Spor Bakanı Serdar Denktaş ile geçtiğimiz hafta görüşme yaptıklarını dile getiren Tolun,  2014 yılında İngiltere’de imaj reklamlarına çıkılacağına dair söz aldıklarını açıkladı.

“Özel ilgi turizmi teşvikleri artırıldı”

• Yapılan görüşmede neler konuşuldu?
• Turizm Bakanlığı müsteşarı ile bugüne kadar yapılan görüşmelerde uygun görmediğimiz, turizmin önünü tıkadığını düşündüğümüz konuları ele alındı. Geçtiğimiz gün de Turizm Bakanı Serdar Denktaş ile görüştük. Başarılı bir görüşme gerçekleştirdik. Teşviklerde kısıtlama yapıldı. Ancak eşit bir şekilde dağılım yapıldı. Geçmişte charter seferlerin teşvikleri 10 Euro yada 20 Euro azaltılırken, İngiltere’ye hiç teşvik verilmezdi. Özel ilgi turizmine herhangi bir teşvik verilmiyordu. Özel ilgi turizmi geçmişe göre 20 Euro arttı. Charterlerde 150 Euro’dan 120 Euro’ya düştü. Par charterlerde ise 105 Euro’dan 85 Euro’ya düşürüldü. Özel ilgiye olan teşviklerin artırılması bizi mutlu etti. Master Planı çerçevesindeki öngörülerimizi Turizm Bakanlığı kabul etti. Daha önceden belirlenmiş olması nedeniyle İngiltere’ye teşviklerin devam etmesini sağladık. Yerel acentelerin aldığı miktarlarda azalmalar yaşandı. Ancak teşviklerde geçen yıla göre yüzde 10 oranında kısıtlamaya gidildi.

“İngiliz turisti gücendirdik”

Kuzey Kıbrıs’ın geçmişte bozulmamış doğası vardı ve sakindi. İngiliz’i çekebilen bir yerdi. Ancak şu anda biz bu durumu kaybettik. İngilizler buraya geldi, ev satın aldı. Tapularını alamadılar. İngilizler, ne yazık ki iflas eden müteahhitlerin kurbanı oldular. KTHY battıktan sonra mağdur olanlar bir daha Kıbrıs’a gelmeyeceklerini söylediler. Yaşananlar nedeniyle İngiliz turisti gücendirdik. Sahiller, yarım kalan inşaatlarla dolu. Bu durumlar İngilizlerin en fazla şikayet ettiği konulardır. Ülkeyi pahalılaştırdık. İngiltere’den daha pahalı duruma geldik. İngiliz’in buraya gelmesi için neden kalmadı. Onlar daha ucuz ülkeler arayacaktık.

“En büyük dezavantaj, ülkenin pahalılaşması”

• Dövizde ciddi artış yaşanıyor. Bu artış turizm sektörünü nasıl etkiler?
• Dövizdeki artış, sektörü kısa dönem içerisinde iyi yönde etkileyecektir. Çünkü biz tur operatöründen döviz alırız, döviz veririz. Bu dönem içerisinde artış bizi etkilemeyecektir. Oteller ise döviz aldıkları ve TL verdikleri için kısa dönemde karlıdırlar. Değerlendirildiği takdirde, devalüasyonlar turizmi olumlu yönde etkiler. Türkiye bu durumdan çok büyük faydalar sağlamıştır. Eğer TL bazındaki artışlar, dövizin üzerinde olursa sektör olumsuz etkilenir. Bizim İngiltere ve Avrupa piyasasındaki en büyük dezavantaj ülkenin pahalılaşmasıdır.

“Sektör, devletin önünde”

• Turizm bütçesi yeterli midir? Ülkede turizm adına en birincil sorun nedir?
• Bütçe yeterli değildir. Bir önce turizmin önünün açılması gerekiyor. Bu halde turizm ülkeye fayda sağlayabilir. Bütçe doğru yönde kullanılır ve tanıtımlar yapılırsa 760 milyon dolarlık turizm gelirleri 1 milyar dolara çıkabilir. Bununla birlikte birkaç sene içerisinde sektördeki 4 bin istihdam 10 bine çıkabilir. Eko ve agro turizmdeki gelişmeler konusunda da ciddi adımlar atılabilir. Öte yandan turizm örgütünün de bir an önce oluşturulması gerekmektedir. Geçmişte devlet turizmde yol göstericiydi. Ancak son yıllarda sektör devletin önünde gitmektedir.

• Teşviklerle azaltılmaya gidileceği açıklanmıştı. Bu konuya tepki göstermiştiniz. Herhangi bir gelişme var mı?
• Teşviklerle ilgili protokolün 6 ay öncesinden tespit edilmesi ve imzalanması gerekiyordu. Genel Bütçe ve Fon Bütçesi’nin tespit edilmeden önce anlaşmanın tamamlanması şarttı. Böylelikle anlaşmaya göre bütçeye para konacaktı. Geçiş hükümetinin bu durumu belirleyememiş olması ve Kasım ayında yeni hükümetin oluşumundan sonra genel kurullarının gündeme gelmesi, teşvik protokolünün gecikmesine neden oldu. Bütçe görüşmelerinde fon gelirleri 50-60 milyon TL’dir. Lefkoşa TC Elçiliği’nde teşviklerin yüzde 70’ini veriyor. Bu nedenle elçilikte 35 milyon TL aktardı. Bu yılki teşviklerin 50 milyon TL civarında olması gerekiyordu. Döviz yükselişi nedeniyle teşviklerde 60 milyon TL’ye ihtiyaç vardır. Yaşanan sıkıntı buydu. Turizmde pazarlama 6 ay öncesinden başlıyor. Otelden ve uçaktan fiyatları önceden alınması gerekiyor. Teşvikler ile ilgili TC Lefkoşa Büyükelçiliği charter seferlerde 20 Euro’luk düşüş yapacağının sinyalini daha önceden vermişti. Bu durum nedeniyle sıkıntı yaşamıştık. Otellerle ve uçaklarla gerekli anlaşmalar yapıldı, yerler ayrıldı.

Maliye Bakanlığı ile konuyu görüştük. Turizm gelirlerini bakana izah ettik. Gelirlerin 400 milyon dolardan, 760 milyon dolara çıktığını açıkladık. Teşvikler sayesinde turizmin her yıl yüzde 15 oranında arttığını izah ettik. Son 3 yılda ülkedeki istihdam artışının sadece turizm sektöründe yaşandığını açıkladık.  Turizmin önü açılırsa, başka sektördeki iflasların bu sektörün istihdam yeri olarak kurtuluş olacağını savunuyoruz. Sektörden 4 bine yakın kişi ekmek yiyor.

• Turizmciler, teşvik sisteminin yanlış olduğunu ve amaca hizmet etmediğini savundu. Bu konudaki görüşleriniz nelerdir?
• Turizm teşvik sistemindeki amaç master planın öngördüğü sistemin geliştirilmesiydi. Kitle turizmin yanında özel ilgi turizminin desteklenmesini hedeflemiştik. Bu dönem içerisinde özel ilgi turizmi, organik turizmi değil kitle turizmi gelişti. Tepkilerde haklıdırlar. Bazı havayolu şirketleri teşvik sistemini turizmi satın alma olarak değerlendirdi. Bu doğru değildir. Onların amacı teşvik sisteminin kalkarak, fiyatları istedikleri şekilde şekillendirmekti. Charter fiyatların düşmesine neden olur. Ancak küçük acentelerin tekelleşme yönündeki feryatları doğruydu.

Teşvik sorunu ne olacak?

• Teşviklerde yaşanan kısıtlama, turizmi nasıl etkileyecek?
• Bu durumun turizmi olumsuz etkileyeceğini düşünmüyorum. İlk başta konulan ve yapılmak istenen taslakta turizm olumsuz yönden etkilenecekti. Ancak bunları düzelttik. Özellikle İngiltere’de hayat standartları düzeliyor. Krizi atlatmak yönünde adım atılıyor. Bu yüzden İngiltere’de yurt dışına çıkacak turist sayısında artış bekleniyor. İspanya, İtalya, Yunanistan ve Mısır gibi bize rakip olan ülkeler şu anda İngiltere’de yoğun bir reklam kampanyasına başladı. Kampanyalar nedeniyle bu ülkeler beklenen payı alacak.

• 2013 yılı nasıl bir yıldı? 2014 turizm sezonundaki beklentileriniz nelerdir?
• 2013 yılı turizmde yüzde 10 gibi başarı elde ettik. Ancak İngiltere’de gerileme devam etti. Çünkü biz gerekli güveni sağlayamadık. Ne İngiliz turistlerinde ne de tur operatörlerinde başarıyı sağlayamadık. Turizm Bakanı Serdar Denktaş, 2014 yılında İngiltere’de imaj reklamlarına çıkacağımızı açıkladı. Özellikle İngiltere’den dolayı 2014’ten umutluyum.  Genelde de turizm adına iyileşme olacağına inanıyorum. Ancak ülkedeki yatak kapasitesi bize yetmiyor. Küçük otellerin iyileştirilmesi gerekiyor. Bu konunun bir an önce hayata geçmesi gerekiyor. Atıl vaziyetteki yatak kapasitesinin hayata geçirilmesi gerekiyor. Küçük acentelerin işletme kredisi ile tur operatörü bulması yönünde teşviklendirilmesi şarttır. Taşımacılıkta Güney’den daha iyi durumdayız. Restoranlarımızda ciddi gelişmeler vardır. Esas ihtiyaç olan yatak kapasitesinin artırılmasıdır. Gerek Güney Kıbrıs gerek Antalya otelleriyle rekabet edebilmemiz için bu konu önemlidir.