BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide tarafından hazırlanması ve bugünlerde Kıbrıs’taki taraflara sunulması beklenen Cenevre konferansına ilişkin kılavuz belgeye dair haberler Rum basınında geniş yer bulurken, Politis gazetesi belgenin içeriğini ifşa ettiğini iddia etti.

Politis gazetesi, konuyla ilgili haberi, “Eide Belgesini İfşa Ediyoruz – Eide Belgesi Ne İçerecek?” başlıklarıyla manşet ve iç sayfalarından geniş yer verdi. Kıbrıs Türk tarafından yapılan açıklamalarda, Eide’nin Cenevre’deki konferans için hazırlayacağı ortak belgenin, tarafların 3’üncü Mont Pelerin toplantısında ortaya koydukları tezlerin özetini içereceğinin iddia edildiğini yazan gazete, belgenin sadece bu kadarla kalmadığını savundu.

Gazete, Kıbrıs Rum müzakere gurubundan edindiği bilgilere dayandırarak, Eide’nin belgesinin “tüm konuların eş zamanlı ve paralel görüşüleceğiyle, her şeyde uzlaşılmadığı sürece hiçbir şeyde uzlaşılmış sayılmayacağı ilkelerini göz önünde tutarak, bazı konuların görüşülme sırasını da belirleyeceği” iddiasında bulundu.

“Belgenin belirlenmiş bir yapıya sahip olacağı ve iki bölümden oluşacağını” öne süren gazete, belgenin ilk bölümünde tarafların 3’üncü Mont Pelerin zirvesinde ortaya koydukları tezlerin, ikinci bölümde ise Eide’nin hazırladığı belgenin yer alacağını yazdı.

Belge “iki bölümden” oluşuyor

Eide’nin hazırlayacağı belgenin taraflara bugün olmasa bile, Eide’nin adaya geleceği Salı gününe kadar verilmiş olacağını belirten gazete, iki bölümden oluşacak belgenin ilkinde, teknokratların Mont Pelerin’de sundukları tezlerin, ikinci ve daha önemli bölümde ise BM’nin kılavuz önerisinin yer alacağını öne sürdü.

Gazete, 3’üncü Mont Pelerin zirvesinde Kıbrıs Türk, Kıbrıs Rum tarafları ile Türkiye ve Yunanistan’ın güvenlik konusuna ilişkin kendilerine yöneltilen sorulara ayrıntılı yanıtlar verdiklerini, böylece tarafların bu konuya ilişkin görüşlerinin ilk kez yazılı elde edildiğini belirtti. Haberde, 3’üncü Mont Pelerin zirvesinde tarafların ortaya koyduğu iddia edilen tezlere de ayrıntılı yer verildi.

Eide’nin belgesinin ikinci kısmında yer alacak olan BM’nin “non paper” önerisinin taraflarca uzun zamandır bilindiğini ve Eide’nin Londra, Brüksel, Ankara ve Lefkoşa’da gerçekleştirdiği temaslar sonrasında hazırladığı mantıklı bir uzlaşıyı betimleyen bir belge olduğunu ileri süren gazete, benzer “bilgilendirici” bir belgenin Brüksel’de de hazırlanarak, müdahil taraflara gönderildiğini iddia etti.

Gazete, AB tarafından hazırlanan belgenin ana unsurunun, hiçbir AB ülkesinin topraklarına tek taraflı garantörlük haklarına müsaade edemeyeceği tezi olduğunu öne sürdü.

EİDE’NİN HAZIRLADIĞI BELGE

Eide’nin hazırladığı belgenin ise dört başlıktan oluştuğunu belirten gazete, bu dört başlığı şu şekilde sıraladı:

“1. Anayasal Güvenlik: Bu kısımda iki bölgeli federasyonun gerçekleştirilmesi fiilen izah ediliyor: Federal devletlerin siyasi eşitliği, dönüşümlü başkanlığın en önemli unsur olduğu yönetim, Kıbrıslı Türklerin devletin yapısına etkin katılımı, alt ve üst meclis arasındaki dengeler ve bağımsız yetkilerin paylaşımı. Kıbrıslı Türklerin “sözde KKTC’yi” terk etmelerini ve Kıbrıs Federasyonu’nda yer almalarını sağlayacak güvenlik hissini elde edebilmeleri için gerekli olan Anayasa’nın tam uygulanması.

2. İç Güvenlik: Bu unsur, yasaların, düzenin ve Anayasa temelinde federal mahkemelerin sonuca ulaşılacak şekilde doğru işlemesini ve çözümün ilk gününden itibaren 4 özgürlüğün, özellikle AB normlarının uygulamasına ilişkindir. Ayrıca, her iki taratan da yeni ırkçı olay ve gösterilerin olmasını engelleyecek etkin asayiş uygulamasını da içeriyor.

3. Dış Güvenlik: Dış güvenlik, Yunanistan-Türkiye-Kıbrıs arasında imzalanacak bir dostluk anlaşmasıyla garanti altına alınacak. Bu hedefe yönelik olarak, Türk ve Yunan alaylarından küçük kıtalar kalarak, federal Kıbrıs’ın güvenlik güçleriyle işbirliği yapmaları görüşülüyor. Bu kıtaların ne zaman ve hangi şartlar altında adadan ayrılacakları ise müzakerelerde görüşülecek.

4. Çözümün Uygulanması: Bu başlıkta önerilen şey aslıda, 1960 garanti anlaşmasının kaldırılması ve yerine Uygulama Anlaşması’nın (Implementation Treaty) konmasıdır. Bu anlaşmanın uygulanması, takvimlere uyulduğunun denetlenmesi amacıyla UNFICYP’in ve bir grup yabancı gözlemcinin gözetiminde olacak.”