Fayka Arseven Kişi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Zeki Çeler, özel sektörde çalışanlara ek maaş desteğinin hayat bulması için yılbaşından önceyi hedeflediklerini söyledi. Çeler, “öngörümüz ise ilk etapta 2 bin civarı yeni bir istihdam özel sektöre yerel iş gücü olarak girecektir” dedi.

Çeler,  İhtiyaç Destek Merkezi Fonu’ndaki paradan bunun karşılanacağını da ifade ederek, yasa ve tüzük gereği bu fondan sadece KKTC vatandaşlarının yararlanabileceğini vurguladı. Irkçılık yapmadığını dile getirdi.

Bu destekten yararlanacak çalışanın Toplu İş Sözleşmesi ile bir sendikaya üye olması gerektiğini de belirten Çeler, 1 çalışan dahi olsa bu kıstası yerine getirenlere desteğin verileceğini söyledi.

Bu hafta Zeki Çeler ile özel sektörde çalışanlara yapılması planlanan ‘ek maaş desteğini’ konuştuk.

• YENİDÜZEN: Özel sektörde çalışanlara ek maaş desteği açıklamanız bir anda hem sevindirdi,  hem de yanlış da anlaşıldı. Nedir yapılan çalışma?
• Zeki ÇELER: Yanlış anlaşılmalara sebep verecek açıklama yapmadık. Kendi açıklamamı da inceledim. Haberlerin içeriğini doğru anlayan birçok basın sektörü var, teşekkür ederim. En doğru manşeti de YENİDÜZEN attı, ‘Ek maaş desteği’ dedik, ‘Ek maaş desteği’ olarak çıktı. YENİDÜZEN’e hem doğru haberciliği yapmak adına, hem bu açıklamanın ardından gerek benimle gerek basın danışmanı arkadaşlarımla irtibata geçtikleri ve tecrübeli davrandıkları için teşekkür ederim.
  Bazı arkadaşları da kırmak istemiyorum ama daha fazla ilgi çeksin diye attıkları manşetler büyük kaoslar yaratıyor bilmelerini isterim.
  Bu konuyla ilgili yaptığım bütün açıklamalarda ‘yeni bir asgari ücret belirliyoruz’ demedik. Evet, asgari ücrette sektörel baza geçme adına bir çalışmamız vardır. Ama bu çalışma henüz tamamlandı. Hür-İş bize ‘yeniden asgari ücret masası toplansın çağrısı’ yaptı. Ancak maalesef hem maliyenin bütçesi kaldıramaz hem de özel sektörde işten durdurma gibi bir kaosun oluşmaması için başka bir sistem denedik. Bu anlattığım da göreve geldiğimiz ilk günden beri üzerinde çalıştığımız, kafa yorduğumuz bir teşvik prim sisteminin maaş desteği olarak özel sektör çalışanlarına hem maddi açıdan destek olunması, hem de tercih edilmeyen iş kollarına yerel işgücünün yani KKTC vatandaşlarının talep olması ve oraya teşvik edilmesi açısından bir çalışmaydı.

“Yerel İş Gücü İstihdamının Desteklenmesi Tüzüğü’nün altındaki fonda biriken bir para var. Fondaki para, tüzük gereği, yasa gereği bir tek KKTC vatandaşları için kullanılabilir.”

Ekonomik kriz de hemen olması için bize sebebiyet verdi. ‘Yerel İş Gücü İstihdamının Desteklenmesi Tüzüğü’nün altındaki fonda biriken bir para var. Bu fonda biriken para da sadece KKTC vatandaşları için kullanılabilir. İhtiyaç Destek Merkezi Fonu İhtiyat Sandığı Yasası’nın 8’nci maddesinin 6’ncı fıkrasının C bendi uyarınca oluşturuldu. Fondaki para, tüzük gereği, yasa gereği bir tek KKTC vatandaşları için kullanılabilir.

 “Irkçılık karşıtı veya üstün ırk gibi bir durum yoktur. Burası bizim kendi vatanımızdır. Bu ülkede özel sektörde yerel işgücünün kullanılmasını sağlamak adına devletler, hükümetler politika üretir. Bizim de politikamızda bu vardır.”

• YENİDÜZEN: ‘KKTC vatandaşlarına uygulanacak’ dediniz, ırkçılık yapmakla suçlandınız…
• Zeki ÇELER: Irkçılık karşıtı veya üstün ırk gibi bir durum yoktur. Burası bizim kendi vatanımızdır. Bu ülkede özel sektörde yerel işgücünün kullanılmasını sağlamak adına devletler, hükümetler politika üretir. Bizim de politikamızda bu vardır. Dünyanın başka yerlerinde de bu örnekler vardır. Kendi vatandaşını ön planda tutma… İlerleyen zamanda zaten sektörel baza geçtiğimizde de sektörler arasında farklılıklar oluşacak ama asgari ücretin miktarı belli oranda da yükselecektir.

 “Belirlediğimiz sektörler çerçevesinde sadece yeni işe başlayacak olanlar değil tüm KKTC vatandaşları yararlanacak. Süreç içerisinde bu pilot çalışmayı tamamladıktan sonra hem asgari ücretin belirlenme şekli daha da netleşecek, hem de sektörel baza nasıl geçeceğimiz daha da şekillenecek”

• YENİDÜZEN: Tam olarak kimler yararlanacak bu teşvikten?
• Zeki ÇELER: Bu fonda yararlanılacak nokta şu; bir kere KKTC vatandaşları bugüne kadar teşvik prim sistemlerinden yararlanmaz, sosyal güvenlik yatırımları da devlet tarafından karşılanmazdı. Sadece yeni işe alınacak olan, yeni iş yeri açan genç girişimciler, kadın istihdamına yönelik yapılan teşvikler vardı. Bu teşvikler sadece işverene, KKTC vatandaşı alsın diye yapılan teşviklerdi. Şimdi biz bunu birkaç adım daha ileriye taşıdık. Hem işverene veriyoruz bu desteği, hem de var olan çalışan ile yeni işe girecek çalışanlara vereceğiz. Belirlediğimiz sektörler çerçevesinde sadece yeni işe başlayacak olanlar değil tüm KKTC vatandaşları yararlanacak. Süreç içerisinde bu pilot çalışmayı tamamladıktan sonra hem asgari ücretin belirlenme şekli daha da netleşecek, hem sektörel baza nasıl geçeceğimiz daha da şekillenecek, hem de asgari ücretin miktarıyla bu teşviklerin daha da yayılması konusunu da ileriye götüreceğiz.

“Ana kıstas Toplu İş Sözleşmesi kıstasıdır. Toplu iş sözleşmesiyle bir sendikaya üyeliklerini sağlayan çalışanlar, işverenler bu primden, destekten yararlanabilecekler ve 2 yıl boyunca bunu sürdürebilecekler.”

 “2 bin yeni istihdam öngörüyoruz”

• YENİDÜZEN: Fondaki para ne kadardır? Ne kadar bir süre için bu fondaki paranın kullanımı öngörülüyor?
• Zeki ÇELER: Bizim hesaplamamıza göre 2 yıl boyunca her ay. Belli kıstaslar vardır. Ana kıstas Toplu İş Sözleşmesi kıstasıdır. Toplu İş Sözleşmesi olması hususunda kendilerini hazırlarlarsa toplu iş sözleşmesiyle bir sendikaya üyeliklerini sağlayan çalışanlar ve işverenler bu primden, destekten yararlanabilecekler ve 2 yıl boyunca bunu sürdürebilecekler.
  Bizim öngörümüzde ilk etapta 2 bin civarı yeni bir istihdamın özel sektöre yerel iş gücü olarak gireceğidir. Var olan emekçilerin de bundan yararlanması ekstra olarak devletin iç piyasaya ciddi bir miktarda para akıtması anlamına gelir ki herkes rahatlayacak. İnsanların rahatlaması açsından bir nebze katkıdır bu.
   
• YENİDÜZEN: 2 yıllık bir uygulamadan bahsettiniz, 2 yıl sonra ne olacak? Bu destek bitecek mi?
• Zeki ÇELER: 2 yıl sonunda şöyle bir durum var; eğer ki bu fonda biriken paranın miktarı, o fona ekstra aktarılması uygun görülen başka kalemler de çıkarsa, gerek dış yardımlar, gerek kendi içimizdeki fonlardan, devamı ihtiyaç duyulursa sağlanır.
  Ama şöyle bir öngörü vardır; 2 yıl, yeni işe başlamış birinin kalifiye eleman olması için ve hala hazırda işverenin kendisine bu artışı yaparak, o noktaya getirilmesi için yeterinden daha fazla bir süredir. Artık elinizde tecrübeli bir çalışanınız olacak, yerel bir işgücü olacak ve birçok giderinizden de kurtulmuş olacaksınız. Nedir bu? Bir yabancı işçi çalıştırdığınızda onun teminat mektubu vardır, lojman gideri, elektrik, su, yemek gideri vardır. Çalışana ödenen para da hakkıdır, yurt dışına yollar. Ama burada yapılacak bu sistem sayesinde 2 yıl boyunca, siz hem kalifiye eleman yetiştirmiş olacaksınız, hem yerli bir vatandaşınız olacak, hem lojman gibi giderlerden kurtulacaksınız. Bunu biz aslında tek başımıza yapmadık. Otelciler Birliği, Restorancılar Birliği, birçok iş insanı ile bunu görüştük.
  Çünkü işveren açısından giderlerde ciddi bir düşüş yaşanacak, kalifiye eleman yetiştirme ve kalifiye elemanı yanında tutma açısından Toplu İş Sözleşmesi olacak.  Çalışan istediği an kaçamayacak, transfer olamayacak. Biz bu nedenle çok destek gördük, tek başımıza oturup bu çalışmayı yapmadık. Bakanlar Kurulu’nun da bilgisinde, özellikle Başbakan’ın ciddi anlamda üzerimizde gözü vardı bu konuda, ‘nasıl yaparız, yapıldı mı’ diye. Çalışmayı yaptık, Başbakan’a anlattık, Başsavcılığa gönderdik, görüş geldikten sonra Bakanlar Kurulu’na götürüp, tüm arkadaşlarla yeniden değerlendirip, uygun görürlerse yürürlüğe koyacağız.
  Bu arada da biz hem sendikaları hem de diğer bakanlıkları gezeceğiz. Çünkü yararlanacak olanlar sadece turizmciler olmayacak. Bunun dışında market ve mağazalarda çalışanlar, perakende satış yapan yerler, sağlık sektöründe çalışanlar da yararlanacak.

“Herhangi bir çalışan sayısı kısıtlaması koymadık. Maaş kotası koyduk. Belli bir maaş üzerinde maaş alanlar bundan yararlanamayacak. Ama maaşlar da artık banka üzerinden ödenecek.”

• YENİDÜZEN: Çalışan sayısında belli bir kısıtlama var mı?
• Zeki ÇELER: Herhangi bir sayı kısıtlaması koymadık. Maaş kotası koyduk. Belli bir maaş üzerinde maaş alanlar bundan yararlanamayacak. Ama maaşlar da artık banka üzerinden ödenecek. Gerçek maaş olması kaydı olacak ki artık işverenlerin gerçek maaşı saklama gibi bir derdi de olmayacak. Çünkü otomatik olarak bu fondan onu biz karşılayacağız. Burada ciddi anlamda yatırımlar konusunda da yükselme olacak. Çünkü gerçek yatırımlar ortaya çıkacak. Reel anlamda bizim önümüz daha da açılacak. Sadece bununla da kalmıyoruz.  Bunu tamamlayıcı paydaşı da vardır. Bu paydaş da pek de gündemde olmayan, varlığı yokluğu belli olmayan İş Bulma Merkezi’nin daha güçlü ve daha teknolojik şekilde güncel yaşama uygun hizmete girmesidir. İş Bulma Merkezi’ni bakanlığa taşıyoruz. Sadece ‘gel form doldur, iş veya işçi ararım değil’, bunu bir aplikasyon haline getirerek, gerek internet gerek telefonlar üzerinden hem işverenin aradığı işçi listesini bize hazırlayacağı hem de bir iş arayanın hangi kriterlerde, hangi şartlarda nerede çalışmak istediğine dair bize göndereceği kıstaslarla hem onları buluşturacağız hem de ülkede ciddi bir işsizlik oranı verisi ortaya çıkacağız. Kimse de bize yerel işgücü varken, iş ararken ve o sektörde çalışmaya hazırken, ‘ben dışardan getireceğim’ diyemeyecek.
   
• YENİDÜZEN: 1 çalışanı olan bir işveren çalışanı için bundan nasıl yararlanacak?
• Zeki ÇELER: Herhangi bir sendikaya gidip üye olması halinde yararlanabilecek.

 “Geçmişten günümüze yaratılan sendikacılık algısı özel sektörü korkutuyor. Bu korkunun ortadan kalkması açısından da sendikaların daha ılımlı bir şekilde özel sektöre yanaşması daha uygun olacaktır.”

• YENİDÜZEN: Sektörel bazda sendikalaşma beklenmeyecek yani?
• Zeki ÇELER: O yüzden sendikalara ziyarette bulunacağız. Sendikalar da hazır ve dikkatli olsun. Çünkü maalesef geçmişten günümüze yaratılan sendikacılık algısı özel sektörü korkutuyor. Bu korkunun ortadan kalkması açısından da sendikaların daha ılımlı bir şekilde özel sektöre yanaşması daha uygun olacaktır. Ben kimseye akıl vermek adına söylemiyorum bunu. Sadece gözlemlediğimi ve bu çalışmayı yaparken duyulan endişeleri size aktarıyorum ki bu yayın okunduğu zaman bu şekil olduğu da konuşulsun. Çok tartışacağız bunu, tartışmamız da lazımdır. Çünkü tartıştık sonra avantajları, dezavantajları ortaya çıkacak ama şuan baktığımızda avantajı çok büyük bir projedir.
   
• YENİDÜZEN: Başsavcılık olumsuz bir görüş verirse, başka alternatif düşünüldü mü?
• Zeki ÇELER: Başsavcılıktan olumsuz bir görüş beklemiyoruz. Çünkü bu fon yasal ve tüzük olarak belirlenmiştir bir, ikincisi de bu fonda biriken para hani derler ya ‘yabancı işçilerin emeğinden çalınan bir paradır’. Aslında çalınan bir para değildir. ILO sözleşmelerinde olmayan bir fondur aslında bizim İhtiyat Sandığı… İhtiyat Sandığı neredeyse birçok ülkede yoktur. Bu bizim ülkemize has bir kurumdur. Çalışanın biriktirdiği bir yüzdeliktir ve bu kıstaslar çerçevesinde artık bunun 3’ncü ülkelerden gelenlerden alınmaması için Meclis’te de yasa önerisi vardır. O da görüşülecektir. O noktada da gerekeni yapacağız. Ama İhtiyat Sandığı sadece bize özgü bir şeydir. Bize özgü olduğu için de otomatik olarak bunun nasıl kullanılacağı ile ilgili alınacak karar hükümet edenlere kalmıştır. Bugüne kadar sadece KKTC vatandaşlarına teşvik yapılırken, KKTC vatandaşlarının sosyal güvenlik ödemelerine karşılık teşvik primi verilirken, ırkçılık yapılmadı, biz ‘çalışanlara hem primi hem de kendilerine ek maaş desteği vereceğiz’ diye söylediğimizde ırkçı mı olduk?  Yani bu bir ırkçılıksa ve şuan ırkçılık yapıyorsam, lütfen özel sektörde çalışan vatandaşlarımız bana söylesin, istemezlerse vazgeçeyim.
  Miktarlar ve rakamlar olay resmileştiğinde uzman arkadaşlar tarafından çalışılacak. Gün ve gün anlatmak zorunda da kalacağız. Tekrar ve tekrar bu haberleri hazırlarken usulünüze de ters ama sanırım birlikte hazırlamamız gerekecek. Biz buna hazırız.  Çünkü gerek işçiye gerek işverene doğru mesajı vermeliyiz. Aksi halde ülkede kaos yaratırız ki, geçen günden itibaren bu kaosu yaratmaya meyilli arkadaşların sayesinde ortam karışmaya başladı. İkincisi de istemeyerek buna sebebiyet veren arkadaşlar da oldu. Suçlama yapmak için söylemiyorum sadece dikkat edilmesinde fayda var.
   
• YENİDÜZEN: Şuan çalışma yaşamındaki KKTC vatandaşlarının sayısı nedir?
• Zeki ÇELER: Yaklaşık 56 bin kişi…

“Hedefimiz yılbaşından önce... Başsavcılıktan erken gelir ve Bakanlar Kurulu onaylarsa hemen geçmeyi planlıyoruz.”

• YENİDÜZEN: Başsavcılık’tan onay gelmesi ve Bakanlar Kurulu’na sunduktan sonra ne zamandan itibaren hayata geçirmeyi planlıyorsunuz?
• Zeki ÇELER: Yılsonundan öncedir hedefimiz. Başsavcılıktan erken gelir ve Bakanlar Kurulu onaylarsa hemen geçmeyi planlıyoruz. Bu fon tamamen İhtiyat Sandığı İstihdam Destek Merkezi altında oluşmuş ve orada birikmiş bir paradır. Maliye Bakanlığı’nın kendi bütçesinden herhangi bir katkı veya herhangi bir külfet getirmesi söz konusu değildir.
   
• YENİDÜZEN: Kaynak noktasında TC ile ilerleyen zamanlarda görüşülebilir mi?
• Zeki ÇELER: Şuan için yok. Ama hep TC Devleti ile yapılan protokollerde, ‘yerel işgücünü yerel sektöre teşvik edin’ deniliyordu. Hatta 2010’nda yapılan göç yasası dediğimiz yasanın da aslında yapılırken ki amacı insanlarımızı kamu sektöründe iş bulma algısı ve arzusundan uzaklaştırıp, özel sektöre kaymalarını sağlamaktı. O zaman proje yetersiz kalmıştı ve kamuda sıkıntı yarattı.