HABER | YORUM | Cenk Mutluyakalı

Hükümetin, Türk Lirası’nın olağanüstü değer kaybı karşısında açıkladığı “tasarruf tedbirleri” içerisinde “ek mesailerden kesinti” kararı gündeme damgasını vurdu.
22 maddeyle başlayan, yeni kararlarla birlikte 27 farklı başlığa ulaşan tasarruf tedbirlerinde “ek mesai” başlığı sendikaları ayağa kaldırdı.
Başbakan “20 milyon TL tasarruf” hedefini açıkladı. Sendikalar masaya “ek mesailerdeki oranlar değişmesin, tüm maaşlardan % 1 kesinti yapılsın” önerisini koydu. Maliye uzmanları, bu önerinin, en fazla 6.2 milyon TL gibi bir tasarruf yaratabileceğini belirtti. Hükümet ve sendikalar arasındaki “ek mesai mekik görüşmeleri”nde böyle uzlaşma sağlanamadı. Sendikalar “ek mesaiye katılmama” yönünde eylem yapacaklarını açıkladı. Bu eylemi ile sendikalar bir kez daha “hayatı kilitleyerek” seslerini duyurma mücadelesi başlattı, önce Ercan Havaalanı’nda uçuşlar durdu, ardından Devlet Hastanesi’nde “acil” dışındaki hizmetler yapılmadı.
Başbakan Erhürman başkanlığındaki CTP-HP-TDP-DP Koalisyonu’nun “Asgari ücretin saat başı tutarının 2 katı kadar ek mesai ödenmesi” kararına karşı kamuda örgütlü 5 sendika üyeleri ek mesaiye katılmadı.

Somut karşılığı nedir?

Kıbrıs Türk Amme Memurları Sendikası, Kamu-Sen, Tıp-İş, Kıbrıs Türk Hemşireler ve Ebeler Sendikası ile Güç-Sen’in örgütlü olduğu alanlarda eylemler sürerken, “ek mesai formülleri” üzerinden de farklı iddialar ortaya atıldı.
Peki, hükümetin “ek mesai tasarrufu” öncesi ve sonrasında rakamlar nelerdir? Pratikte ne oldu? Üç farklı maaş örneğini yetkilerle inceledik, herkesin anlayacağı somut rakamlarla tartışmaya bilgi temelli bir boyut getirmek istedik.
Bu hesaplar, üç farklı “gerçek” maaş bordrosu üzerinden yapıldı.

Maaşa göre değişiyor

Ek mesai; bir çalışanın aylık brüt ücretinin, o ayın fiili çalışma saatine bölünmesiyle ortaya çıkan rakam üzerinden hesaplanıyor.
Böylece, her çalışanın ek mesaisi, kendi maaşına göre ayarlanıyor ve bir çalışan, en fazla maaşı kadar ek mesai ücreti alabiliyor.
“4 aylık süreçte uygulanacağı” söylenen yeni formülde ise “ek mesai ücreti” tüm çalışanlar için eşitleniyor.
Buna göre, bir çalışanın yürürlükteki saat başı asgari ücretin iki katı “ek mesai” alması ön görülüyor.
1 Eylül’den itibaren asgari ücretin 2.620 TL olduğu düşünürse, bir çalışanın brüt 5.240 TL’ye kadar ek mesai alabileceği hesaplanıyor.
Peki iki uygulama arasında nasıl bir fark ortaya çıkıyor?
20 yıllık bir memurun “toplam çalışma saatinin yarısı kadar” ek mesai yaptığı zaman iki formül arasına 1.437 TL kaybı oluyor.
Ek mesaisi ile birlikte 10 bin 097 TL geliri olan çalışan, yeni formülle 8 bin 660 TL gelire sahip oluyor. 3 bin 217 TL olan ek mesai, yeni formülle 1.781 TL’ye iniyor.
Yeni istihdam bir memurda ise bu kayıp çok daha az seyrediyor. 47/2010 Yasası’na göre istihdam edilen 5 yıllık bir memurun iki formül arasındaki kaybı 139 TL.
Ek mesaisi ile birlikte toplam 5 bin 760 TL geliri olan 5 yıllık bir memur, yeni formülle 5 bin 621TL gelire sahip oluyor.

Hekimde ciddi fark

Yeni formül özellikle hekim maaşlarında, mesleğin risk ve sorumluluğu da dikkate alındığı zaman ciddi bir fark ortaya çıkarıyor. Bu fark, maaşı daha yükseksek özellikle deneyimli hekimlerde daha da artarken, yeni bir hekimin elde ettiği toplam gelirde dahi 3.600 TL gibi bir kayba neden oluyor.

BİLGİ

Ek mesai son 5 yıl

Ülkede son 5 yıl içinde 428 milyon 911 bin 278 TL ek mesai ödendi.

• 2013 yılında 57 milyon 457 bin 848 TL
• 2014 yılında 77 milyon 416 bin 899 TL
• 2015 yılında 84 milyon 868 bin 499 TL
• 2016 yılında 89 milyon 168 bin 32 TL
• 2017 yılında da 120 milyon TL
• 2018 yılı beklentisi 150 milyon TL üzerinde tahmin ediliyor.