YENİDÜZEN gazetesinde yazılarım çıkmaya başlamadan önce de yaklaşık olarak 3 yılı aşkın süredir sosyal medya hesabımdan aynı formatta benzer yani kamu maliyesiyle ilgili ham verileri tablo şeklinde mukayese edebilmek için aylar/yıllar ve nominal/reel mukayeseler yapıp kamuoyuna açık paylaşmaya başladım. Kamu maliyesiyle ilgili yazılarda çoğunlukla gelir bacağına odaklandım.

Bütçe denkliği açısından gelir kalemleri gibi gider kalemleri de önemlidir. Ancak KKTC. Bütçesi yılların birikiminin sonucu olarak giderlerinin %80'den fazlası transfer giderlerinden oluşmaktadır.

Bu yazı ve sosyal medyadaki paylaşımlardaki amacım ülkemizin kamu maliyesinin sorunlarına atıfta bulunmak ve özelde yürütmeye genelde ise bu ülkeyle ilgili gailesi olanlara kendi çapımda, arkadaşlar, dostlar, efendiler hal vaziyetimiz iyi değil bu gidişin sonu duvara toslamaktır mesajını vermektir.

Bazıları otur oturduğun yerde sana ne diyebilir, bazıları ukalalık etme senin gördüklerini bizde görüyoruz diyebilir, bazıları da kara haber vermekten başka bir şey değil diyebilir yazdıklarım için.

Israrla ve inatla bir yazı dizisi gibi bugüne kadar yazdığım, paylaştığım tabloları sürekli olarak resmi verilerle güncelleyip paylaşmaya devam edeceğim. Çünkü ülke maliyesi eğer güçlü olmazsa siz o ülkede doğru tespitler yapıp, vizyon sahibi olsanız, irade sahibi olsanız da hiçbir alanda gerekli adımları atamazsınız en azından toplumun beklentileri açısından yeterli olmaz.

KKTC gibi kullandığı para birimi stabil olmayan bazılarının sürekli kullandığı kelimeyle ifade edersek istikrarlı olmayan, tıbbi terimle ifade edersek benim tansiyon gibi bir aşağı bir yukarı oynarsa o ülkenin kamu maliyesinde göstereceği performans büyük önem arz eder. Çünkü gelir ve giderlerinizde ciddi çok kısa sürelerde ciddi değişimlerin olması kaçınılmazdır.

Bütçeler gelirler ve giderler olmak üzere iki ana başlıktan oluşması nedeniyle bütçe denkliği açısından gelirlerin artırılması, giderlerde ise tasarruf yapılması mutlak gerekliliktir. Ancak yılların birikimiyle ve özellikle siyasi popülizmin üstün performansıyla! KKTC'ye münhasır bütçenin en büyük gider kalemi transfer harcamaları %%80'ler seviyesinde) olursa ve bu giderlerde doğal olarak katı giderler olursa kamu maliyesi mutlak surette gelirleri artırma odaklı ekstra performans göstermesi gerekir.

Gelirleri artırmak derken nerden gelirse gelsin deyip en kolay çözüm olan dolaylı vergilere abanırsanız ki 3-4 yıldır KKTC'de bu yapılmaktadır. Kimse kusura bakmasın ama dolaylı vergiler üzerinden kamu gelirlerini bir taraftan artırırken diğer taraftan ise ayağınıza değil beyninize kurşun sıkmış olursunuz. Çünkü piyasadaki fiyat istikrarını bozan faktörlerden biri de devlet eliyle yaratılan bu dolaylı vergilerdir.

KKTC enflasyonunun ana faktörü olan kullandığınız para birimi de stabil olmayınca, her türlü mal ve hizmette maliyet unsuru olan elektrik üretimi için ithal edilen FUELOIL ve REEL sektörün 2. ağırlıklı maliyet unsuru olan akaryakıt fiyatları ithal emtialar olduğu için onların fiyatları da uçuşa geçer.

Çarpan etkisiyle de anında ülkedeki her türlü mal/hizmetin fiyatı artar, arkasından kamu maliyesinin en büyük gider kalemi olan transfer giderleri artar, ülkedeki her türlü mal/hizmette ücretlerin payı farklı oranlarda da olsa mecburen asgari ücret de artırılır.

Çünkü enflasyon uçuşa geçtiği için satın alma gücünü korumak zorundasınız.

Gelelim sadede yani tablomuza: Tablomuzda başlangıç yılı olarak 2019 yılını aldık. Çünkü mevcut hükümet başlangıçtaki kısa süreli UBP/HP koalisyonundan sonra istikrarlı(!) bir şekilde Mayıs 2019 tarihinden beri hükümet bir bütün olmakla birlikte ekonomi ve maliyeye icraatlarıyla direkt etken olan Başbakanlık, Maliye ve 10 aylık bir dönem dışında Ekonomi ve Enerji Bakanlıkları hep büyük ortak yani UBP'de oldu.

Sonuç olarak bu istikrarlı yapının karnesi aşağıda gözükmektedir. Ağustos 2024 tarihi itibariyle dibi gördük.

SONSÖZ: Mevcut istikrarsız TL ile bu ülkede yüksek enflasyonun üstesinden gelemezsiniz. Denetim ve kontrolleri artıracağız gibi büyük laflarda etmeyin çünkü sermaye kesimi her zaman sermayesini koruma içgüdüsüyle hareket edeceği için malını her zaman önden yüklemeli fiyatlandıracaktır. Kamu Maliyesi olarak gelirlerin artırılması içinde, kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına almak yerine, dolaylı vergilere yüklenirseniz sonuç aşağıdaki tablodaki gibi olur.