Çok değerli arkadaşımız, İngiliz Okulu eski öğretmenlerinden Andonis Andoniu, İngiliz Okulu müdürünün EOKA dönemi hatıraları hakkında değerlendirmede bulunduğu bir yazıyı bize göndererek şöyle dedi:

“Sevgili Sevgül,

Umarım bu mesajım seni ve aileni sağlıklı bulur... Ekte İngilizce bir makalemi bulacaksın, makalenin başlığı, “EOKA döneminde İngiliz Okulu müdürünün hatıraları”dır.

1956 ile 1960 döneminde İngiliz Okulu’nun Müdürü olan kişinin hatıralarını içeren kitaptaki ana noktalar üzerinde durmaya çalıştım. Bunun tarihsel bakımdan çeşitli nedenlerle ilgi çekeceğini düşündüm:

***  Birincisi, İngiliz Okulu Müdürü’nün açıkçası Vali Harding’in talimatlarıyla hareket etmekte olduğunu görebilir okurlar... Bu aynı zamanda sömürge yönetiminin düşünce şeklini de yansıtmaktadır.

***  İkincisi, bu İngiliz Okulu’nun tarihinin bir parçasıdır fakat kendi çıkarına olduğu halde, hiçbir yerde görülmemektedir. Benim deneyimlerimden hareketle bunun ve 1935-55 dönemindeki başka tarihsel dönemlerin de milliyetçi söyleme ilişkin nedenlerden ötürü pratikte toprağa gömülmüş olduğunu söyleyebilirim.

***  Üçüncüsü, Okul’un kendi mezunu olan, asılarak öldürülen Mihalakis Karaolis hakkında net ifadeler vardır...

***  Ve dördüncüsü de Okul Müdürü’nün Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırum öğrenciler arasındaki ilişkilere nasıl baktığı da önemlidir...

Umarım makalemi beğenir ve yayınlanmaya değer bulursun. Sana üç tane de fotoğraf gönderiyorum ki bunlardan ikisinde 1957’de İngiliz Valisi Harding vardır.

Anlaşılmayan bir nokta varsa, seni aydınlatabilirim...

Selamlar, Andonis...”

İNGİLİZ OKULU MÜDÜRÜ’NÜN EOKA DÖNEMİNE İLİŞKİN HATIRALARI...

İngiliz Okulu Müdürü’nün EOKA dönemine ilişkin hatıralarıyla ilgili olarak çok değerli arkadaşımız Andonis Andoniu, şöyle yazıyor:

***  Paul Griffin, 2 Mart 1922 tarihinde İngiltere’nin Essex şehrinde dünyaya gelmişti ve 18 yaşındayken İkinci Dünya Savaşı esnasında Britanya Ordusu’na katılmıştı. Gurkalarla birlikte olmak üzere Hindistan’a gönderilmişti. 20 yaşındayken Yüzbaşılığa terfi ettirilmiş ve Burma’nın ormanlarında, savaşın sonuna kadar yani 23 yaşına kadar savaşmış, bu arada Binbaşı rütbesine yükselmişti.

***  1955 yılında Sömürge İdaresi, Lefkoşa İngiliz Okulu Müdürlüğü mevkii için bir ilan vermişti... Sömürge İdaresi, tüm müdürlerin ve “Eğitim Görevlileri” (“Education Officers”) olarak tanımlanan Britanyalı öğretmenlerin atanmasından sorumlu idi. Griffin, bu münhale başvurdu ve Britanya Hükümeti’nin Eğitim Görevlileri Şefi olan Sir Christopher Cox ile kısa bir mülakat ardından, bu göreve atandı. O günlerde okulun müdürü yoktu çünkü bir önceki müdür Eustace Jackson istifa ederek ayrılmıştı.

***  Griffin, gemiyle Şubat 1956’da Leymosun’a vardı. EOKA aylardır faaliyetteydi... Kitabının başında Griffin, EOKA’ya yönelik pozisyonunu netleştirir: Griffin’e göre EOKA, terörist bir örgüttü. “Teröristler her yerdedir” diye yazıyordu, “fiziksel olarak varolmaktan çok, kafalarımızdadırlar...” (sayfa 21). Kitabın tümünde tarihe yaklaşımı yüzeysel, tarih bilgisi ise sınırlıdır. Örneğin şöyle diyor: “.... Britanya’nın Yunanistan’ı Naziler’den kurtarmak için kullandığı teknikleri şimdilerde Yunanlılar bize karşı kullanıyor...” Ve hemen ardından bir şikayette bulunuyor: “...Politikada müteşekkir olmak diye bir şey yoktur. Grivas bizlerle birlikte Yunan komünistlere karşı savaştı ve şimdi de bize karşı terörist kampanyadan sorumludur... sinirlerimizi bozuyor...” (s.21). Griffin, kentten gelen seslerden yani patlamalardan, silah seslerinden ve polis sirenlerinden duyduğu rahatsızlığı gizlemiyor kitabında...

***  Griffin, önündeki görevin çok zor olduğunu hemen kavrıyor. Bu, hükümet tarafından finase edilen bir okul olsa dahi, okul çatışmalara karışmamalıydı. Sömürge hükümetinden aldığı talimatlara doğrudan atıfta bulunmaksızın, kendisinin görevinin kaliteli İngilizce eğitim sağlamak olduğunu ve Kıbrıs’ın da ihtiyacının bu olduğunu yazıyor (s.22).  Sürekli olarak okulu politikadan uzak tutmaya çalıştığını aktarıyor. “Politika”dan kastı da EOKA destekçilerinin eylemleridir. Kendisi ve açıktır ki sömürge yönetimi, böylesi etkinliklerin, okulun çalışmasını sabote edeceğini kavrıyorlar. Belirttiğine göre, hedeflerinden birisi de öğrencilere bir yandan bir hükümet okulundan yararlanıp öbür yandan EOKA destekçisi olmalarının mümkün olmadığını izah etmekti...

***  Griffin okula geldiği zaman öğrenciler arasında gerginlik vardı, bunun nedeni de 28 Ekim 1955 tarihinde okuldan 1953 yılında mezun olmuş olan Mihalakis Karaolis’e idam cezası verilmiş olmasıydı. Griffin’in adaya gelişinden bir ay önce, bir öğrenci duvarlara slogan yazmaktan ötürü tutuklanmıştı. Hapse gönderilmemiş fakat okuldan atılmıştı (s. 27). Bazı öğrenciler Karoalis'i hem’bir öğrenci, hem de bir Vergi Memuru olarak tanımaktaydılar. Griffin, kitabı boyunca Karaolis’e tekrar tekrar “terörist” diyor, bazan da “katil” diyor ve bunu hatıralarının yazıldığı dönemde geriye dönüp bakarak farklı bir perspektiften ele alabilecekken yapıyor.

***  Gelişinden birkaç hafta sonra ilk büyük zorlukla karşılaşıyor. 2 Mart 1956 Cuma sabahı saat 11’den sonra okulda bir bomba patlıyor (s. 37). Bombanın gündüz vakti patlatılması tesadüf değildir çünkü bu, tüm öğrencilerin ayrılıp da Müslüman öğrencilere camiye gitme olanağı tanındığı vakittir. İngiliz Valisi Sir John Harding ise her fırsatta ona okula ilişkin tam desteğini verdiğini ve okulun devam etmesi için her tür önlemin alınacağını söylüyor. Önceleri okuldaki polis sayısı arttırlıyor. Griffin hedeflerinin, binaların, öğrencilerin ve çalışanların güvenliği olduğunu belirtiyor. Ta başından hem kendisinin, hem Britanyalı çalışanların, hem de Kıbrıslırum öğretmenlerin potansiyel birer hedef olduğunu anladığını vurguluyor. Zaten bazı çalışanlar tehdit mektupları almış vaziyetteydi. Böylece kendisi de okulun dikenli tellerle çevrilmesini talep ediyor (sayfa 44).

***  9 Mart 1956 tarihinde Makarios, Seyşel adalarına sürgüne gönderiliyor. Müdür Griffin, hükümetin bu katı tutumunun kendisini rahatlattığını belirtiyor (sayfa 51). Ancak ertesi günü yani 10 Mart 1956’da öğrenciler sabah içtimasında dini ilahiler söylemeyi reddederek tepki gösterince, Müdür hazırlıksız yakalanıyor bu duruma... O gün teneffüste öğrenciler bağırıp çağırıyor (sayılarının 150 kadar olduğunu tahmin ediyor). Düzen empoze edildikten sonra kendisine söven bir öğrenciyi okuldan atıyor.

***  Ta başından 1956 senesi, karşı karşıya kaldığı ikilemi ve çatışmanın rolünü yanstıyor... Bir taraftan kendisi bir müdür-eğitimcidir, öbür taraftan ise bir müdür-polis görevlisi gibidir. Yavaş yavaş müdür-polis görevlisi rolü öne çıkacak ve sonradan okula Kıbrıslırum katılımının sonu demek olsa dahi, sert bir disiplin empoze etmeye kararlı olduğunu yazacaktır (sayfa 62). Bazı öğrenciler onu acımasız ve zalim olarak tanımlamaktadır.

***  Zaman içerisinde başetmesi gereken olaylar giderek zorlaşacaktır. 1956 yılının sonbaharında, bir EOKA broşürünü kopyaladığından kuşkulandığı bir öğrencinin el yazısını kontrol ettikten sonra onu okuldan atacaktı Griffin. Aynı zamanda Winston Churchill Caddesi’nin ismini Mihalakis Karaolis Caddesi diye yazıp değiştiren bir başka öğrenciyi de okuldan atacaktı. 1956 Yeni Yılı’nda geç saatlerde okulun holüne yönelik bir yakma girişimi gerçekleşecek ve itfaiyenin buna müdahalesi gerekecekti...

(İngiliz Okulu mezunu, İngiliz Okulu eski öğretmeni Andonis Andoniu’nun yazısını Türkçeleştiren: Sevgül Uludağ/YENİDÜZEN).

Harding, okuldaki bir spor müsabakasında...

(Devam edecek)