ESKİŞEHİR NOTLARI 4

Eskişehir ile ilgili yaptığımız teknik gezide pek çok vizyonu yerinde inceledik. Bu incelemeleri sizlerle paylaştığım yazı dizisinin son bölümünde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi'nin bazı hizmetlerde tercih ettiği işletme modelini de ele almak istiyorum.

Gezi boyunca yerinde incelediğimiz pek çok belediye işletmesi vardı. ESTRAM, Sazova Kent Parkı, hayvanat bahçesi, restoranlar, butik oteller ve daha birçoğu. Her gittiğimiz yerde Eskişehir Belediyesi'nde çalışan arkadaşlardan bilgi almaya çalışıyorduk. O gezide öğrendiğimiz kadarıyla belediye bu işletmelerin pek çoğunu kendi işletmiyor, onun yerine ihalelere çıkıyordu.

Fakat bu ihaleler bizim kira ihalelerimiz gibi değildi. Belediye bazı kıstasları koyarak işletme ihalesine çıkıyor, ihalede sadece para teklifi değil, aynı zamanda kamu ve kurum yararına önerileri de değerlendiriyordu.

Bu konu bana Lefkoşa’daki minibüs sistemini nasıl yapılandırabileceğimiz konusunda bazı fikirler verdi. Bizler Lefkoşa’da tramvay sisteminin mutlaka hayata geçmesi gerektiğine inanıyoruz. Aynı zamanda bu sistemin ana ticaret aksları dışında bütünlüklü, temiz ve dakik bir kent minibüs sistemi ile desteklenmesi gerektiğini de biliyoruz. Birbirini destekleyecek, tamamlayacak ve Lefkoşalıları araba sahibi olma zorunluluğundan kurtaracak bu adım için bütünlüklü ve modern bir kent minibüs sistemine ihtiyacımız var.

Lefkoşa’daki durum ise vahim: Kutlay Erk’in belediye başkanlığından sonra T izinleri satılmış, belediye toplu taşımaya olan ilgisini çekmiş ve geride sadece çalışmayan bir Lettaş Sistemi  bırakılmış. Her ne kadar bizler LTB Teknik İşler ve Kentsel Tasarım Komitesi'nde kent minibüs güzergahlarını çalışarak tamamladıysak da LTB Belediye Başkanlığı 3 senedir bu konuda henüz bir adım atmadı.

Halbuki sadece Lefkoşa’nın çeperinde bulunan iki üniversitenin öğrenci nüfusu 38,000 sayısına ulaşmışken, şehrimizin ihtiyacı olan toplu taşıma sisteminin kârlı olacağı kuşkusuz ortadadır.

Bu noktada belediye mevcut sistemi adeta bir hamur gibi ele almalı ve Lettaş’ı dönüştürerek kamu özel ortaklığında yeni bir Lefkoşa Toplu Taşıma Şirketi tanımlamalıdır. Bu tanımlama yapıldıktan sonra ise, kamu yararını gözeten kıstaslar çerçevesinde işletme ihalesine çıkmalıdır. Bu süreçte atılacak adımlar şu şekilde sıralanabilir:

• Öncelikle belediyenin büyük hissedarı olacağı Lefkoşa Toplu Taşıma Şirketi kurulmalıdır.
• Halihazırda T izinlerine sahip olan kişilerle görüşülecek ve şirketten alacakları belli bir hisse karşılığında T izinleri şirkete aktarılacaktır. Bu izinler ve yeni alınacak T izinleri kamu/özel ortaklığındaki şirketin kullanımında olacaktır.
• Belediye kendi bütçesiyle veya başvuracağı fonlarla birlikte tüm kent minibüslerini dünya standartlarında yenileyecektir. Sistem yoluna yeni araçlar ve kent mobilyalarıyla devam edecektir.
• Duraklar, minibüsler ve ulaşım güzergahları belirlenecek ve işletme ihalesine çıkılacaktır.

Bu noktada çıkılacak olan işletme ihalesinin başından iyi tanımlanması bu sistemin çalışabilmesi için önemlidir. İşletme ihalesini kazanacak olan şirketin bazı kıstasları yerine getirmemesi durumunda sözleşmenin iptal olacağı ve işletmenin tekrar ihaleye çıkılacağı mutlaka keskin bir şekilde belirlenmelidir. Böylece Lefkoşa Türk Belediyesi sürekli olarak bu hizmeti denetleyebilecek ve kamu yararına düzenleyebilecektir.

İşletme ihalesinde belirlenecek kıstaslardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• İşletmeci şu anda T izni sahibi olan kişilere ciro üzerinden belli bir oranda aylık ödeme yapacak.
• İşletmeci Lefkoşa Türk Belediyesine kar üzerinden belli bir oranda aylık ödeme yapacak.
• İhale dosyasının içerisinde güzergahlar ve çalışma prensipleri belirlenecek. Belediye bu güzergahlar ile ilgili değişik talep etme hakkını elinde tutacak.
• Şoförlerin hizmet içi eğitim süreçleri ve halkla iletişim performansları için kıstaslar belirlenecek. Olası şikayetlerin görüşüleceği belediye altındaki bir komite tanımlanacak.
• Özellikle öğrenciler için gecenin ilerleyen saatlerine kadar, eğlence mekanlarına ulaşım mümkün kılınacak.
• Belediye hazırlayacağı bu kurallar sayesinde toplu taşımayı sürekli denetleyecek ve halktan gelen istekler doğrultusunda düzeltmeleri işletme ihalesi alan kurumdan talep edecek.

Belediye Eskişehir’de pek çok kamuya ait işletmede çalışan bu sistemi kullanarak atıl bıraktığı kent minibüs sistemini tekrar yapılandırabilir, mevcut T izni sahibi kişiler ile yaşadığı sorunu ortadan kaldırabilir, Lefkoşalıyı araba alma yükünden kurtarabilir ve başkentte trafik sorununu azaltabilir.

Özellikle tramvay, toplu taşıma ve diğer hizmetler için artık tabularımızı yıkmalı ve kamu/özel ortaklığının birlikte çalışacağı sistemleri de seçenekler arasına koymalıyız.

Pek çoğumuzun Amerika ile ilgili sarf ettiği söze benzer bir şekilde : Eskişehir’i tekrar keşfetmemize gerek yok.

Bu vizyonları başarmak ve belediyenin halka hizmet vermesini istiyorsak, uygulama projelerimizi yapacak, işletim kıstaslarını belirleyecek ve sistemi inşa etmeye bugünden başlayacağız.

Bunun için ihtiyacımız ise biraz istek, biraz irade ve bolca da VİZYON.