DÖRT ÖZGÜRLÜK YOKSA TARİH YOK: Kıbrıs Konferansı’nda bir sonraki siyasi toplantının tarihi, iki liderin, Türk vatandaşlarına AB vatandaşları ile eşit muamele yapılması konusunda uzlaşmasına bağlı.

GARANTİLERDE ESNEME SİNYALİ: Türkiye’nin, AB’nin dört özgürlüklerinin Türk vatandaşları için de geçerli olmasının ve Kıbrıslı Türklerin siyasi eşitliğinin sağlanması durumunda garantiler konusunda daha esnek davranabileceği sinyalini verdiği anlaşılıyor.

SINIRSIZ ÖZGÜRLÜK OLMAZ: Siyasi gözlemcilere göre, dört özgürlüklerin Türk vatandaşlarına sınırsız uygulanması talebi gerçekçi değil. Ancak özgürlüklerin belli parametreleri geçerli kılınarak Türkiye’nin Gümrük Birliği ve Ankara Anlaşması’ndan doğan hak ve ayrıcalıkları geliştirilebilir. Sınırsız uygulama talebi sürecinin çökmesine neden olabilir.

Esra Aygın

Kıbrıs Konferansı’nın siyasi düzeyde tekrar ne zaman toplanacağı, Türk vatandaşlarına çözüm dumurunda ne ölçüde AB vatandaşları ile eşit muamele yapılabileceği üzerinde iki liderin uzlaşmasına bağlı.

Müzakerelere yakın bir kaynaktan alınan bilgiye göre, bir sonraki siyasi toplantının tarihi, ancak bu konu bir açıklığa kavuştuktan sonra belli olacak. “Top yine Kıbrıslıların kalesinde” diye konuşan kaynak, Türkiye’nin yeni bir beşli toplantı öncesinde Kıbrıslı Türklerin siyasi eşitliklerinde, ve özellikle eşit temsiliyette de ilerleme görmek istediğini belirtti.

AB’nin dört özgürlüklerinin Türk vatandaşları için de geçerli olmasının ve Kıbrıslı Türklerin kurumlardaki eşit temsiliyetinin kabul edilmesi durumunda, Türkiye’nin güvenlik ve garantiler konusunda daha esnek davranabileceği sinyalini verdiği anlaşılıyor.

Türk ve Yunan vatandaşlarına eşit muameleyi amaçlıyor

Türkiye’nin dört özgürlükler talebi, federal Kıbrıs’ta Türk ve Yunan vatandaşlarına eşit muameleyi amaçlıyor, ve ilk olarak 1960 Kıbrıs Anayasası’nda yer alan Türkiye-Yunanistan arasındaki ‘güçler dengesi’ ilkesine dayanıyor.

Annan Planı da, AB üyesi Yunanistan ve AB üyesi olmayan Türkiye arasında mümkün olan en büyük dengeyi korumak için belli bazı hükümler içeriyordu. Çözüm durumunda Türk ve Yunan vatandaşlarına eşit muamele, önceki liderler Mehmet Ali Talat ve Dimitris Hristofyas tarafından, adanın demografik yapısının bozulmaması kaydıyla üzerinde mutabakata varılmış bir ilke idi.  

Kıbrıslı Türk lider Mustafa Akıncı ve Kıbrıslı Rum lider Nicos Anastasiadis, görüşme sürecinin başında bu anlaşmayı teyit etmişlerdi. Ancak taraflar, şu anda bu ilkenin pratikte nasıl uygulanacağı konusunu müzakere etmekte zorluk yaşıyor, çünkü Ankara’nın ‘Yunanistan ile eşit muamele’ talebi, AB’nin dört özgürlüklerinin sınırsız bir şekilde Türk vatandaşları için geçerli olması anlamına gelebiliyor.

Malların, kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımı

AB’nin dört özgürlükleri, malların, kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımını kapsıyor.

Müzakerelere yakın kaynağın verdiği bilgiye göre, bu konunun müzakeresinde Avrupa Komisyonu’nun iki lidere yardımcı olması kritik önem taşıyor.

Siyasi gözlemcilere göre, dört özgürlüklerin Türk vatandaşlarına sınırsız bir şekilde uygulanması talebi gerçekçi değil, ancak özgürlüklerin belli parametreleri uygulanarak, Türkiye’nin Gümrük Birliği ve Ankara Anlaşması’ndan doğan hak ve ayrıcalıkları geliştirilebilir. Ancak, yine gözlemcilere göre, Türkiye’nin dört özgürlüklerin sınırsız uygulanmasını talep etmesi sürecinin çökmesine neden olabilir.

12 Ocak’ta Cenevre’de başlayan Kıbrıs Konferansı, geçtiğimiz hafta Mont Pelerin’de teknik düzeyde güvenlik ve garantilerin ele alınması ile devam etmişti.