Kıbrıs’ta federal çözüm tezi yeni değil. İlk kez CTP tarafından 1974 öncesi müzakereler için önerilen bu tez 1974 harekatından sonra dönemin TC Başbakanı Bülent Ecevit tarafından gündeme getirildi.

Rum tarafı bunu ilk kez 1977 Denktaş-Makarios üst düzey anlaşması ile kabul etti. Bu tarihten sonra yapılan bütün müzakereler federal çözüm hedefiyle gerçekleşti.

Ancak federal çözümden Türk tarafının anladığı ile Rum tarafının anladığı hiçbir zaman aynı olmadı.

 Rum tarafı federasyon derken Kıbrıslı Türklere daha fazla özerklik verilecek üniter bir yapı düşledi.

Türk tarafı da federasyon derken tüm yetkilerin kurucu devletlerde olacağı bir konfederasyon düşledi.

Bu şartlarda çözüme ulaşmak mümkün olmadı.

2004 referandumunda ise artık tanınmış ve BM üyesi bir devlet olan Kıbrıs Cumhuriyeti cebinde olan Rum tarafı, AB üyeliğini de 2003’de cebine koyduğu için %76 Hayır oyu ile federal çözümü reddetti.

Aslında bu ciddi bir kırılma idi. Bundan sonra bizim tarafımızdan atılması gereken bazı adımlar KKTC’de suni olarak yaratılan hükümet krizi gölgesinde kaldı. Bu da bize olumsuzluk olarak yansıdı.

1977’den bu yana 42 yıl geçti. Ama biz 42 yıl Rum tarafı ile Kıbrıs’a bir federal çözüm bulmak için müzakere etmedik. Aslında 2004’e kadar iki taraf da hep statükonun devamı için karşılıklı suçlama oyunu oynadık.

2004 referandumundan sonra da bu kez sadece Rum tarafı müzakere eder görünerek kendi yolunu yürümeye devam etti.

Yakın zamanda somut biçimde gündeme gelen Kıbrıs çevresindeki denizlerde bulunan doğal gaz yatakları Rum tarafının iştahını fazlaca kabarttı. Bu sayede “biz neden bu kaynağı Kıbrıslı Türklerle beraber yönetelim, zaten onlar Türkiyesiz adım atmazlar. Bu durumda bizim olan bu kaynağı Türkiye ile de paylaşmak zorunda kalacağız” yaklaşımına girdiler. Böylece bugünkü statükonun devamını her şeyden daha değerli görerek hiçbir uzlaşıya yanaşmadı.

Bu arada Türk tarafından, özellikle hükümet çevrelerinden ve Türkiye’deki hükümet çevrelerinden “federal çözüm artık mümkün değil, başka alternatifler konuşalım” yönünde açıklamaları sıkça duymaya başladık.

Ne gibi alternatif çözüm sorularına da “AB üyesi, iki devletli çözüm” cevabını veriyorlar. Ama federal çözümü bile hazmedemeyen Rum tarafının iki devletli hem de AB üyesi çözümü nasıl kabul edeceklerini söylemiyorlar.

Federal çözüm Mümkün mü?

Bana göre Kıbrıs’ta federal çözümden başka hiçbir çözüm mümkün değildir. O nedenle yapılması gereken Federal çözümün ne olduğunu Kıbrıs’ın her iki tarafında yaşayan insanlara etraflıca anlatarak onları ikna etmeye çalışmaktır.

İki taraftan da ne kadar çok Kıbrıslı federal çözüm konusunda bilgilenir ve benimserse böyle bir çözümü gerçekleştirmek o kadar kolay olur.

İkincisi dış ülkelerde ve özellikle dünyanın önde gelen ülkelerinde lobi faaliyetleri yürütmemiz gerekir. Çünkü bu ülkelerin katkısı olmadan Rum tarafını hizaya getiremezsiniz.

Federal çözümün, mümkün olan tek çözüm olduğunu söylemek acizlik değil, aksine gerçekçiliktir.

Bunun tersi statükonun devamını istemektir. Çünkü siz mümkün olan tek çözümü reddederek çok daha zor bir çözümde ısrar ederseniz bunun adı statükoculuk olur.

O nedenle federal çözümü ısrarla ve inatla tekrarlamaktan hiçbir zaman vazgeçmemeliyiz.

Dünya’nın anladığı dilden konuşmak tam da budur ve bunda ısrar edilmelidir.