Feminist Atölye
[email protected]

Yıllarca erkek egemen bakış açısının hâkim olduğu Birleşmiş Milletler’de 2000 yılında gerçekleştirilen bir oturumun içeriği, çatışma ve savaş ortamlarında kadınların koşullarına ve edindikleri deneyimlere ayrıldı. Kadınlar kendilerinden emin bir şekilde lobicilik faaliyetlerini yoğun bir şekilde yürüterek, Barış ve Özgürlük İçin Uluslararası Kadınlar Birliği’nin de katkılarıyla “Ulusaşırı Yandaşlık Ağbağları” ve “Kadınlar ve Silahlı Çatışma Kurultayı”nı oluşturdular. Kadınların dayanışması BMGK 1325’in üretilmesi ve kabul edilmesinde önemli bir yere sahiptir. Örneğin kararın hazırlanabilmesi için feminist akademisyenler Güvenlik Konseyi’nin bütün üyelerine, çatışmalarda kadınların konumu ve savaşın kadınlar üzerindeki etkisini anlatan kitaplar ve araştırmalar gönderdiler. Ayrıca kadınların “düşman öteki”yi rahatsız etmek amacı ile ne şekilde kullanıldığını, bedenlerinin adeta fethedilmeye müsait ”vatan toprağı” olarak kurgulandığını ve dolayısı ile nesneleştirildiklerini anlattılar.  Kararın verildiği 31 Ekim 2000 tarihinden bir kaç gün önce sivil toplum temsilcileri bir toplantı düzenlediler. Bu toplantıda Afrika, Asya ve Latin Amerika’dan gelen temsilciler savaş ve çatışma ortamlarında kadınların yaşadıkları deneyimler ve kadınların yaptıkları barış çalışmalarını korkusuzca anlattılar. Bir kaç gün süren müzakerelerin ardından karar nihayet açıklandı ve BM toplumsal cinsiyet eşitliği yolunda sevindirici bir adım atmış oldu . Bizler Feminist Atölye olarak Kıbrıs’taki toplumlararası görüşmelerin hız kazanacağının iddia edildiği bu dönemde, çözüm süreçlerine kadınların da dâhil edilmesinin önemini anlatmak amacıyla kararın ayrıntılarını yayımlamaya karar verdik. Unutulmaması gereken en önemli husus kadınların uluslararası insan hakları kapsamında barışın öznesi olarak kabul edildiğidir. Bu bağlamda Kıbrıslı Türk feministler olarak, yürütülecek çözüm sürecinin takipçisi olacağımızı da sizlerle paylaşmak istiyoruz.

1325 (2000) Sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararı: Kadınlar, Barış ve Güvenlik

Güvenlik Konseyi tarafından 31 Ekim 2000 tarihinde 4213. toplantıda kabul edilmiştir.

Güvenlik Konseyi,
25 Ağustos 1999 tarih ve 1261 (1999) sayılı, 17 Eylül 1999 tarih ve 1265 (1999) sayılı, 19 Nisan 2000 tarih ve 1296 (2000) sayılı ve 11 Ağustos 2000 tarih ve 1314 (2000) sayılı kararları ve aynı zamanda Konsey Başkanı tarafından yapılan ilgili açıklamaları ve de Başkan’ın Birleşmiş Milletler Kadın Hakları ve Uluslararası Barış Günü (Uluslararası Kadınlar Günü) dolayısıyla 8 Mart 2000 tarihinde basına yaptığı açıklamayı (SC/6816) hatırlatarak, Pekin Bildirgesi ve Eylem Platformu’nda (A/52/231) ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun “Kadınlar 2000: Yirmi birinci Yüzyılda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kalkınma ve Barış” konulu yirmi üçüncü özel oturumunun (A/S-23/10/Rev.1) sonuç bildirisinde,
özellikle kadınlar ve silahlı çatışmalar hakkında verilen sözleri hatırlatarak, Birleşmiş Milletler Şartı’nın amaç ve ilkelerini ve Güvenlik Konseyi’ne bu Şart’la verilen uluslararası barış ve güvenliğin korunmasındaki temel sorumluluğu akılda tutarak, Silahlı çatışmalardan, mülteci ya da yerinden edilmiş insanlar olarak, olumsuz etkilenenlerin büyük çoğunluğunu sivillerin, özellikle kadın ve çocukların oluşturmasına ve de savaşan güçler ve silahlı unsurlar tarafından giderek daha fazla hedef alınmalarına ilişkin endişesini belirterek ve bunun kalıcı barış ve uzlaşma sürecinde devam edecek olan etkisini kabul ederek,
Kadınların çatışmaların önlenmesi, çözümlenmesi ve barışın sağlanmasındaki nemli rollerini yeniden teyit ederek ve barış ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesine yönelik çabalara kadınların tam olarak dahil edilmelerinin ve eşit katılımlarının önemini, çatışmaların önlenmesi ve çözümlenmesiyle ilgili kararların alınmasında rollerinin artırılmasının gerekliliği üzerinde durarak, Kadınların ve kız çocukların çatışmalar süresince ve sonrasındaki haklarını koruyan uluslararası insancıl hukuk ve insan hakları hukukunun tamamen uygulanmasının gerekliliğini yeniden teyit ederek,
Bütün tarafların mayın temizleme ve mayın konusunda farkındalık artırma programlarında
kadınların ve kız çocukların özel gereksinimlerinin dikkate alındığından emin olmalarının gerekliliğine vurgu yaparak, Barış koruma operasyonlarında toplumsal cinsiyet bakış açısının hakim kılınmasına
ilişkin acil ihtiyacı kabul ederek ve bu bağlamda Çok Boyutlu Barış Destek Operasyonlarında
Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısının Hakim Kılınması için Namibya Eylem Planı ve Windhoek Bildirgesi’ni (S/2000/693) belirterek, Başkan’ın 8 Mart 2000 tarihinde yaptığı basın açıklamasında yer alan, kadınların ve kız çocukların çatışma durumlarında korunması, özel gereksinimleri ve kadınların
ve çocukların insan hakları hakkında, barış gücü personelinin özel eğitim almalarına dair tavsiyesinin önemini de kabul ederek,  Silahlı çatışmaların kadınlar ve kız çocuklar üzerindeki etkilerine ilişkin bir anlayış geliştirilmesinin ve onların korunması ve barış süreçlerine tamamen dahil edilmesi  için etkili kurumsal düzenlemeler yapılmasının uluslararası barış ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesinde önemli ölçüde yararlı olabileceğini kabul ederek, Silahlı çatışmaların kadınlar ve kız çocuklar üzerindeki etkilerine dair verilerin birleştirilmesi gerekliliğini belirterek,

1. Üye Devletlere, çatışmaların önlenmesi, yönetilmesi ve çözülmesiyle ilgili ulusal, bölgesel ve uluslararası kurum ve mekanizmalarda kadınların tüm karar alma düzeylerinde daha fazla temsil edilmelerini sağlama konusunda çağrıda bulunur;

2. Genel Sekreteri, çatışmaların çözümü ve barışın sağlanması süreçlerine kadınların karar alma düzeylerinde katılımlarının artırılmasını öngören stratejik planını  (A/49/587) uygulama konusunda teşvik eder;

3. Genel Sekretere, kendisini yüksek makamlarda temsil etmek üzere daha fazla kadın personeli elçi veya özel temsilci olarak ataması konusunda çağrıda bulunur ve bu bağlamda, Üye Devletlere düzenli olarak güncellenecek ortak bir liste için adaylarını Genel Sekretere bildirmeleri konusunda çağrıda bulunur;

(Devamı haftaya..)