Gecikmiş Bir “Teşekkür”…

İki Toplumlu Koro ile ayrı bir bağım vardır. O zaman gencecik bir gazeteciyken, gazetecilik mesleğindeki ilk adımlarımda bir televizyon kanalında yaptığım ilk haber dostlarından biriydi. O zaman henüz iki toplumun Pile dışında bir arada bulunacak bir yeri yoktu. Diğer toplumdan bir yurttaşı ile temasa geçmek isteyen herhangi bir kişi bunu (hatta çok) istemeliydi.

İki toplumlu faaliyetler açısından da zor zamanlardı o zamanlar. Bu zorluk yalnızca barikatların kapalı ve geçilmez olmasından ötürü pratik boyutta da değildi. Adanın her iki tarafındaki siyasi durumdan ve her iki toplumun büyük bir çoğunluğunun katı zihniyetinden ortaya çıkan zorluklar da vardı.

Bu bağlamda, müziğin birleştirdiği Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türklerin her hafta toplanmaları benim için çok özel, sarsıcı, duygusal ve neredeyse inanılmaz bir olaydı!

Bu yere ilk gidişim bu haber sayesinde olmuştu. Pile’ye gidene kadar, yolda neler düşündüğümü hatırlıyorum. Coşku dolu insanlar, birbirini merakla keşfetmek isteyen kişiler kurguluyordum. Fakat işin gerçeği farklıydı. Tıpkı diğer buluşmalar gibi sıradan bir buluşmaydı aslında. Lena, tıpkı Maria’ya konuşur gibi Ülviye’ye konuşuyordu. Doğan ise aynen Ahmet ile sohbet ettiği gibi Hristos ile sohbet ediyordu. Tek fark, iletişimin İngilizce olmasıydı.

Neden farklı bir şey olsundu ki? Sonuçta bu insanlar her hafta orada buluşuyorlardı. İlk beş-altı görüşmeden sonra coşku ve meraklarını tükettikleri oldukça açıktı. Artık kendilerini ayıran bir şey olmadığının, anlaşabilen kişiler olduklarının, etnik köken ve konuştukları dil ne olursa olsun birlikte çalışıp yaratabildiklerinin farkına varmış durumdaydılar.   

Şaşkınlığımı gizleyemediğim ortaya çıkınca, beni coşkulandırmaya karar verdiler. Benimle iki kişiyi tanıştırdılar. Bir tanesi, ailesi 1974’ün trajik neticelerini yaşamış bir Kıbrıslı Rum koro üyesi, bir diğeri ise ailesi 1963’ün trajik neticelerini yaşamış bir Kıbrıslı Türk koro üyesiydi. Bu iki kişi koronun provasında yan yana duruyorlardı.    

Yaptığım haberin merkezinde bu iki kişi vardı. Bir köşeye oturduk ve kameranın önünde bana ailelerinin yaşadıklarını anlattılar. İleriye gitmek için bu yaşananların tümünü geride bırakmak gerektiğine karar verdiklerini anlattılar. Nefret ve düşmanlık hislerini nasıl aştıklarını, gerekli olan işbirliği ve barışı savunma yoluna nasıl döndüklerini ortaya koydular.    

Haber büyük bir yankı uyandırmıştı. Statükonun sabitleştiği o zor yıllarda bu yankının olumlu olduğundan pek emin değilim. Bazı kişilerin şaşkınlık veya kuşkuya Kıbrıslı Türkün söylediklerinin doğru olup olmadığını sordukları hatırımdadır. Bu yurttaki tek kurbanların Kıbrıslı Rumlar olduğu şeklindeki mitos yerle bir olmuştu…

Diğer iki toplumlu gruplarla birlikte İki Toplumlu Koro’nun açtığı yoldan yirmi yıl sonra geçmeyen vardır. Fakat birçok kişi, bugün, bu kişilerin bir arada var olma, karşılıklı anlayış ve barış kültürünün güçlendirilmesine yaptıkları katkının önemini ve büyüklüğünü çok daha iyi anlamış durumdadır.  

Kişisel olarak, İki Toplumlu Koro’ya büyük bir teşekkür borcum vardır. Çünkü gençliğimin kritik dönemecinde ve uzun yıllar boyunca devam ettiğim tahsil hayatımın hemen sonrasında bana en değerli dersi vermişti. Bu derste sosyolojiden, psikolojiden, insani bilimlerden ve bilhassa çağdaş Kıbrıs tarihinden çok önemli kesitler vardı. Kıbrıs’a 20 yıl boyunca verdikleri her şey için, gecikmiş olsam da “teşekkür ederim”!   

-------------------
Yenidüzen için yazılmış Yunanca özgün metinden çeviri: Çağdaş Polili
-------------------

Ένα «ευχαριστώ» που άργησε...

Έχω ιδιαίτερο δέσιμο με την Δικοινοτική Χορωδία. Ήταν από τα πρώτα ρεπορτάζ που έκανα στα πρώτα δημοσιογραφικά μου βήματα, νεαρή τότε δημοσιογράφος σε τηλεοπτικό σταθμό. Τότε, που οι άνθρωποι από τις δύο κοινότητες δεν είχαν άλλο χώρο συνεύρεσης παρά μόνο την Πύλα. Έπρεπε κανείς να θέλει (και να το θέλει πολύ) για να έρθει σε επαφή με συμπατριώτη του από την άλλη κοινότητα.

Και ήταν δύσκολοι καιροί για δικοινοτικές δράσεις. Όχι μόνο πρακτικά, λόγω του ότι τα οδοφράγματα ήταν κλειστά και απροσπέλαστα,  αλλά κυρίως λόγω της πολιτικής κατάστασης και στις δύο πλευρές του νησιού, και των παγιωμένων αντιλήψεων μιας μεγάλης μερίδας ανθρώπων και από τις δύο κοινότητες.

Η σύναξη λοιπόν αυτή Ε/κ και Τ/κ τους οποίους ένωνε κάθε βδομάδα η μουσική, ήταν για μένα κάτι πολύ σπουδαίο, συναρπαστικό, συγκινητικό, σχεδόν απίστευτο!

Ήταν η πρώτη επαφή μου με το χώρο στο πλαίσιο του ρεπορτάζ. Θυμάμαι πως στη διαδρομή μέχρι να φτάσω στην Πύλα φανταζόμουν ανθρώπους γεμάτους ενθουσιασμό, αλλά κυρίως περιέργεια για να ανακαλύψουν ο ένας τον άλλο. Η  πραγματικότητα ήταν ωστόσο διαφορετική. Μια συγκέντρωση ανθρώπων όπως όλες τις άλλες.  Άκουγα τη Λένα να μιλά στην Ουλβιγιέ, όπως θα μιλούσε στη Μαρία. Άκουγα τον Ντογάν, να μιλά στον Χρίστο, όπως θα μιλούσε στον Αχμέτ. Η μόνη διαφορά ήταν πως η συνεννόηση γινόταν στα αγγλικά.

Γιατί να ήταν κάτι διαφορετικό; Αυτοί οι άνθρωποι μαζεύονταν εκεί κάθε βδομάδα. Προφανώς ο ενθουσιασμός και η περιέργεια είχαν εξαντληθεί μετά τις πρώτες πέντε- έξι συναντήσεις τους.  Είχαν πια συνειδητοποιήσει ότι δεν είχαν τίποτε να χωρίσουν, αλλά και πως οι άνθρωποι μπορούν να συνεννοούνται, να συνεργάζονται και να δημιουργούν ανεξάρτητα από την εθνοτική τους προέλευση και τη γλώσσα που μιλούν.

Και αφού πια η έκπληξη μου δεν μπορούσε να κρυφτεί, αποφάσισαν να την απογειώσουν. Μου σύστησαν ένα Ε/κ μέλος, του οποίου η οικογένεια είχε υποστεί τραγικές συνέπειες το 1974 και ένα Τ/κ μέλος, του οποίου η οικογένεια είχε υποστεί τραγικές συνέπειες το 1963. Οι δυο τους, στέκονταν δίπλα – δίπλα στην πρόβα της χορωδίας.

Εκεί επικεντρώθηκε το ρεπορτάζ μου.   Καθίσαμε σε μια γωνιά και μου εξιστόρησαν μπροστά στη κάμερα αυτά που έζησαν οι οικογένειές τους. Πώς αποφάσισαν ότι πρέπει να τα αφήσουν όλα πίσω και να προχωρήσουν μπροστά. Πώς ξεπέρασαν τα αισθήματα μίσους και εχθρότητας και στράφηκαν στην προάσπιση της ανάγκης για συναδελφοσύνη και ειρήνη.

Το ρεπορτάζ είχε μεγάλη απήχηση. Δεν είμαι σίγουρη αν στα δύσκολα χρόνια της  παγίωσης του στάτους κβο, η απήχηση ήταν θετική. Θυμάμαι άνθρωποι να με ρωτούν με έκπληξη ή και αμφισβήτηση αν έλεγε αλήθεια ο Τ/κ. Είχε καταρριφθεί ο μύθος του ότι μόνο οι Ε/κ ήταν τα θύματα σε αυτό τον τόπο…   

Τον δρόμο που άνοιξε η Δικοινοτική Χορωδία, μαζί και με τόσες άλλες δικοινοτικές ομάδες, είκοσι χρόνια μετά, κάποιοι ακόμα δεν τον έχουν περπατήσει. Περισσότεροι όμως, σήμερα παρά ποτέ, έχουν αντιληφθεί την σπουδαιότητα και το μεγαλείο της συνεισφοράς αυτών των ανθρώπων στην εμπέδωση της κουλτούρας συνύπαρξης, αλληλοκατανόησης και ειρήνης.

Σε προσωπικό επίπεδο, στη Δικοινοτική Χορωδία χρωστώ ένα μεγάλο ευχαριστώ. Γιατί στην κρίσιμη καμπή της νιότης μου και αμέσως μετά τις πολύχρονες σπουδές μου, αυτή ήταν που μου χάρισε  το πολυτιμότερο μάθημα. Που παίρνει κάτι από κοινωνιολογία, ψυχολογία, ανθρωπιστικές επιστήμες και κυρίως σύγχρονη κυπριακή ιστορία. Με αφορμή τα 20 χρόνια προσφοράς στην Κύπρο, έστω και καθυστερημένα, «ευχαριστώ»!