Geçtiğimiz hafta Rum basınında çıkan haberlere göre, “Great Sea Interconnector” projesi çerçevesinde (Eski adıyla EuroAsia) Güney Kıbrıs ile Yunanistan arasında deniz altından elektrik kablosu bağlantısı için ilk adımın atıldığı ve 50 kilometre uzunluğunda kablo döşendiği bildirildi.Proje, Yunanistan, Girit ve Güney Kıbrıs’ı içine alıyor.

Güney Kıbrıs Meclisi Enerji Komitesi toplantısında, 100 milyon Euro ile projeye katılım ortaklığına henüz karar verilmediği, projenin teknik yönünden endişeleri olanların araştırma raporunu beklediklerini,  Projeye onay veren ve kar-verimlilik raporunu bekleyenlerin olduğu, ayrıca, “Yunanistan’a bağımlılık yaratacak” diyerek projeye karşı çıkanlar olduğu da öğrenildi.

Projenin en büyük maliyeti, yaklaşık 1,4 milyar Euro’ya ulaşan kablo ve kablonun deniz dibine döşenmesi işlemleridir. Proje için  Avrupa Komisyonu 657 milyon Euro’luk ödenek verecek, geriye kalan bölüm de kredi yöntemiyle yatırımcılardan alınacak.

Yapılan düzenleme kararı ile  bu meblağın yüzde 33’ünün Yunan, yüzde 67’sinin Rum tüketiciden alınacağını öngörülüyor.Bu bağlamda, Rum tüketiciler, üzerinde titizlikle  durdukları kar-maliyet raporunun süratle açıklanmasını bekliyor.

30 yıldan fazla geçmişi olan bu projenin birçok zorluğu olduğu ve tüm detayları ile analiz edilmeye devam ettiği görülüyor.Ama, Güney Kıbrıs’ın proje ile ciddi bir şekilde ilgilendiğini de anlıyoruz.

Rum yetkililer, Yunanistan’dan daha ucuza elektrik enerjisi getirilmesi hedeflendiğini, halka ve ekonomiye katkısı olacağını belirtiyorlar. Ancak, yerli üretimin de korunması gerektiğini vurguluyorlar. Zira yerli üretim, ihtiyaç halinde hemen kullanılmakta ve depolanabilmektedir.

Projenin yüksek maliyetinin yanı sıra, 30 Eylül 2020 tarihinde Birleşmiş Milletler tarafından Türkiye ve Libya arasında imzalanan deniz kıta sahanlığı ekonomik münhasır bölge anlaşmasının kabul edilmiş olması da, bu projenin önünde siyasi bir engel oluşturduğu uzmanlar tarafından iddia ediliyor.

Öte yandan, TC-KKTC enterkonnekte projesinin ilerlediğini, AKSA Enerji’nin konu ile ilgili fizibilite çalışmalarını ayrıntılı bir şekilde yürüttüğünü ve  Temmuz ayında fizibilite raporunun karar alıcılara, devlet yetkililerine  bildirileceğini, Basında çıkan haberlerden öğrenmiş olduk.

Uzmanlar, Güney Kıbrıs’ da içine alan Great Sea projesine  yüksek maliyeti ve siyasi noktaları açısından şüpheli  yaklaşırken, Türkiye ile KKTC arasında yapılması konusunda anlaşılan deniz altı kablo ile elektrik projesini daha az maliyetli ve gerçekçi görüyor.

Siyasi Analistler, Great Sea Interconnector projesinin enerji alanında Doğu Akdeniz’de dengeleri değiştireceğini ve İsrail’in buradaki pozisyonunun önemli olduğunu belirtiyorlar.

Kablo ile elektriğin ülkemize gelmesi ile,  arz güvenliği, yenilenebilir enerji kapasitelerinin artması ve elektrik kesintilerinin minimuma inmesi  beklenmektedir.

Merakla beklenen bir konu da,  kablo ile  gelecek elektriğin, ülkemizdeki maliyetinin ve satış fiyatının ne olacağıdır. Genel beklenti, elektrik fiyatının ucuzlayacağı yönündedir.Ancak, bütün bu maliyet rakamları, fizibilite çalışmalarının tamamlanması ile birlikte ortaya çıkacaktır.

Kablo ile elektrik gelse bile, KIBTEK’in varlığını sürdürmesi çok önemlidir.Gerek iletim, dağıtım hatları ve trafo hizmetlerinin devamı, gerekse de kabloda yaşanacak arızalarda, KIBTEK’in elektrik hizmeti vermesi kaçınılmazdır. Zaten, kablo ile elektrik getirilmesi için 4-5 yıla ihtiyaç duyulacağı açıklanmıştır.

Mademki, kablo ile elektriğin ülkemize gelmesi için, 4-5 yıla daha ihtiyaç var, elektrik kesintileri yaşanmaması için, KIB-TEK’teki iletim, dağıtım hatları ile trafoların yenilenmesi, santrallerin periyodik bakımlarının zamanında ve düzenli olarak yapılması olmazsa olmazdır.

Ülkemizin birçok bölgesinde, bu cehennem  sıcaklarında yaşanan elektrik kesintileri halkımız ve işletme sahiplerini perişan etmiştir.

Yaşanan kesintilerin, santrallerin bakımsızlığından ve artan talebe rağmen, yeni nesil teknolojik santraller alınmamasından kaynaklandığını artık hepimiz biliyoruz.

KIBTEK’e, halkın ve  ekonomik sektörlerin her zaman ihtiyacı vardır. Bu bağlamda, KIBTEK, siyasetten arındırılarak, konularında uzman profosyoneller tarafından, özerk bir yapı ile yönetilmelidir.