Pek çok insan bilmiyor ama Kuzey ve Güney Lefkoşa’nın 1980’lerde birlikte çalışarak hazırladığı ortak bir planı vardır. Bu planın ismi Lefkoşa İmar Planı’dır. Bu plan, bir anlaşma halinde Güney ile Kuzey'in birleşmesini de öngören iki olasılıktan yola çıkarak şehrin tamamını geleceğe hazırlar.

1980’lerin sonunda tamamlanıp hazırlanan bu plan, yıllardır Lefkoşa’nın gelişiminde kullanılıyor. Beş yılda bir Güney Lefkoşa kendi değişikliklerini yaparken, biz de Kuzey Lefkoşa’da kendi değişikliklerimizi yapıyoruz.

Peki neden Güney Lefkoşa ile Kuzey Lefkoşa arasındaki bu kadar büyük bir uçurum var?

Neden bir taraf meydanlarıyla, Kanlıdere Yürüyüş Parkuru'yla, Athalasa Ormanı'yla, yollarıyla ve sokaklarıyla bu kadar gelişmişken, diğer taraf hâlâ kaldırımlarını dahi yapamaz durumdadır?

Bu aradaki uçurumu anlamak için ana plan üzerine yaptığımız değişikliklere ve değişiklikleri yapan ekiplere odaklanmamız gerekir. Güney Lefkoşa, imar planını ekonomik ve kamusal fayda sağlayacak imar araçlarıyla donatırken, Kuzey Lefkoşa genellikle ekonomi önünde bloklar koymayı tercih etmiştir.

Bunu anlamak için Güney Lefkoşa Belediyesi'nin broşürüne bakmamız yeterlidir. Bu broşürde Güney Lefkoşa Belediyesi büyük harflerle duyurur: LEFKOŞA ARTIK YATIRIMA AÇIK! Broşürde 13 madde ile hem yatırımın önünü açan hem de kamusal alanlar için soluk getiren imar araçları anlatılır. Gelin bu araçları ve Güney Lefkoşa’ya etkilerini birlikte ele alalım.

İlk olarak Güney Lefkoşa’nın 2016 yılında benimsediği vizyonu okumamız en doğrusu olacaktır. “Planın yeni haliyle, Lefkoşa merkezinin çehresini değiştireceğiz” diye anlatmaya  başlıyor Belediye İmar Sorumlusu Agni Petridou.

“Ticaret alanlarını çeşitlendireceğiz.”

“Yeni alt şehir merkezleri yaratacağız.”

“Yüksek ses fonksiyon alanlarını tanımlayacağız.”

“Yatırımı artırmak için kullanım haklarını arttıracağız.”

“Ticari alan kullanımını zeminde %60-%70 oranına çıkararak ticari alanlar arasında kalan anlamsız boş alanları değerlendireceğiz.”

“Arazi kullanımını artırmak için güzergah inisiyatiflerini, bölge inisiyatiflerine çevireceğiz.”

“Altyapı Yapımı, Güçlendirmesi ve Kamusal Alan Fonu açarak kamusal alanlar ve altyapı konusunda soluk getireceğiz.”

Bu ana vizyonlarla yola çıkan Güney Lefkoşa Belediyesi, şehrin merkezinde arazinin %300 oranında kullanım hakkı vererek kendi Merkezi İş Alanı'nı (MİA) yapılandırmaya başlıyor. Ve bizdeki zihniyetin aksine, MİA bölgesine yükseklik limiti koymuyor. Kamuya katkı sağlayacak imar araçlarına uyduğunuz takdirde, toplam bina alanınız yüksekliğinizi belirliyor. İster tombul ve kısa bina yapıyorsunuz, ister dar ve uzun.

13 adet olan Güney Lefkoşa imar araçlarından kamuya en fazla faydayı sağlayan 4 tanesi şu şekilde sıralanabilir:

1. KAMUSAL ALANA KATKI İMAR TEŞVİĞİ

Altyapı Güçlendirmesi ve Kamusal Alan Fonuna belli miktarda katkı payı ödendiğinizde arazinin %70 oranında kullanımınız artabiliyor.

Bu fon Güney Lefkoşa Belediyesi tarafından sadece Elefteria Meydanı, Kanlıdere Yürüyüş Parkuru, Athalasa Kent Ormanı ve altyapı güçlendirmesinde kullanılıyor.

Lefkoşa’nın kuzeyinden güneyine gittiğimizde bizi hayran bırakan pek çok kamusal alan, bu maddedeki imar teşviki sayesinde başarılıyor.

2. BÜYÜK ARAZİLERDE ŞEHİRSEL YAPI TEŞVİĞİ

Şehir merkezlerinde bulunan standart 500 m2 üzeri parsellerde imar kullanımına arazinin %30’u oranında ekstra hak veriliyor. Ve eğer şehir merkezi algısına katkı sağlayan bir bina yapılacaksa, her 500m2’de %30 oranında kullanım artmaya devam ediyor. Böylece şehir merkezinin modern bir şehre yakışır şekilde gelişmesi sağlanıyor.

3. KONUT KULLANIM TEŞVİĞİ

Eğer yapılacak bina konut ve ticari karışık kullanımında olacaksa, arazinin %50 oranında, eğer sadece konut olacaksa arazinin %100’ü oranında ekstra imar kullanım hakkı veriliyor.

Güney Lefkoşa Belediyesi, şehirlerde oluşan trafiğin başlıca sebebinin evinden işine, işinden evine giden kullanıcılar olduğunu biliyor. Bizim Girne ve Lefkoşa’da iş gidiş/dönüş saatlerinde yaşadığımız gibi trafik sıkışıklığı yaşamamak için şehir merkezlerinde konut stoğu adına inisiyatif alıyor.

4. KAMUSAL OTOPARK TEŞVİĞİ

Yaşadığımız dönemde otopark sorunu neredeyse bütün şehirlerin başlıca sorunu. Bu yüzden Güney Lefkoşa Belediyesi yatırımcıya bir inisiyatif sunuyor. Eğer inşa edilen binanın 120 adet otoparkı varsa ve bu otoparklar kamu kullanımına açıksa, zemin kat dükkan kullanım oranı %40’dan %50’ye çıkabiliyor.

Eğer kamu kullanımına açtığı otopark sayısı 240’ı geçiyorsa, arazinin %100’ü kadar ekstra imar kullanım hakkı veriliyor.

Güney'in planlama idaresi, Lefkoşa’nın kendilerine ait olan kısmını aynı imar planı ile daha iyi hale getirmek için ciddi çaba sarf ediyor. Ve bu çabayı da yatırımlara ve özel sektöre savaş açarak değil, kamu faydasına kullanarak yapmayı tercih ediyor.

2016 yılında açıkladıkları vizyonun parçası olan imar teşvikleriyle de bunu gerçek anlamda başarıyor.

Bizler ise aynı şehirde, aynı imar planında ve aynı araçları yapma fırsatına sahip ortamda bu vizyonları “hayal” diye tanımlıyor ve “paramız yok” diye bahane buluyoruz.

Elmanın diğer yarısından iyi örnekleri alıp da kendi Lefkoşamıza uygulamamız için önümüzde hiçbir engel yok. Tek ihtiyacımız ise biraz istek, biraz irade ve bolca da VİZYON.