Dr. Hülya Vahedi

Kanda ürik asit seviyesinin yükselmesi ve eklemlerde birikmesi sonucunda ortaya çıkan çok ağrılı, iltihaplı bir eklem rahatsızlığıdır. 

Genellikle erkeklerde 50’li yaşlarda ve kadınlarda ise 65’li yaşlarda görülmektedir.
Gut hastalığı gençlerde nadir bir hastalıktır. 

Kanda ürik asit seviyesinin yükselmesinin nedenleri nelerdir:

1.Ürik asit yapımında artış

2.Ürik asitin böbrekten atılımında azalma

3.Her iki sebebin birlikte oluşu

BELİRTİLERİ NELERDİR;

Hastalık  3 evrede ortaya çıkmaktadır. 

1.evre; Bu evrede uzun yıllar kanda ürik asit yüksek olmaktadır. Fakat bu sessiz bir dönemdir ve eklemlerde henüz bir belirti yoktur. 

2. evre; Bu evrede hastalık eklemlerde akut ve tekrarlayan şişme,kızarıklık, ağrılı gut atakları yapmaya başlar.

3.evre; Hastalığın kronikleşmesi, tofüs denilen ürik asit birikimlerinin eklemlerde oluşması evresidir. Bu evrede eklem yüzeylerinde erozyon denilen değişiklikler  ve eklemlerde bozulmalar olmaktadır. 

Akut gut atağı genellikle ayak başparmağında akut olarak başlar. Ayak baş parmağı çok hızlı bir şekilde,  8-12 saat içinde şişer, kızarır ve aşırı  ağrır. Bu esnada hasta ayağına basamaz ve ekleminin üzerine dokunamaz. Bu aşırı ağrı 2 gün içinde biraz azalır fakat atağın tam geçmesi 5-10 günü bulur. Bazan ilk başta hastalık ayağın diğer eklemlerinde, ayak bileğinde ve dizde ataklarla başlar. Uzun yıllar içinde el bileğinde, el parmak eklemlerinde, dirseklerde ataklar eklenir.

Ağrısı o kadar çoktur ki hasta bir çarşafın bile eklemine dokunmasına tahammül  edemez.

Kanda ürik asit devamlı yüksek kalması sonucu dokularda, eklemlerde  ürik asit aşırı birikmektedir ve bunlarda ürik asit kristallerine dönüşmektedirler. İşte bu kristaller eklemlerde monosit denilen kan hücreleri ve eklem sinovyum hücrelerinin içine girmeleri sonucunda etrafa aşırı iltihap üreten maddeler salınmaktadır.

TEŞHİS

Oluşan ürik asit kristalleri yıllar içinde tedavi görmeyen hastalarda tofüs denilen topaklar halinde eklemlerin etrafında bazan kulak kepçesinde birikmektedir. Bu tofüs topakları eklem yüzeylerini bozmaktadır.

Teşhisde bu ürik asit kristallerinin eklem sıvısında gösterilmesi çok önemlidir. 

Ürik asit yapımının artmasının bir nedeni de genetik olarak bazı enzimlerin eksik ya da fazla aktif oluşu olmaktadır. Aşırı et tüketimi, alkol tüketimi, bazı kan hastalıkları da ürik asit yapımının nedenleridir. 

Ürik asitin böbrekten atılamamasının nedeni bazan bilinmemektedir. Fakat böbrek yetmezliği, hastanın susuz kalması(dehitratasyon), idrar söktürücü ilaçlar, düşük doz aspirin ve bazı diğer ilaçlar idrarda ürik asit atılımını azaltmaktadır ve gut hastalığına neden olmaktadır. 

Fazla kilo, aşırı alkol ve et tüketimi, metabolik sendrom ve ht gut hastalığına neden olabilmektedir.

TEDAVİ

Hastalık bazan hastaneye yatan, ameliyat geçiren hastalarda vücut sıvı dengesi bozulunca ortaya çıkmaktadır. 

Tedavisinde yaşam tarzı değişikliği önemlidir. Fazla miktarda kırmızı et, midye, kalamar, ıstakoz gibi kabuklu deniz ürünleri, kuru baklagil tüketilmemelidir. Çünkü bunlar ürik asit miktarını artıran gıdalardandır. 

Aşırı kilodan kurtulmalı ve alkol alımı azaltılmalı ve mümkünse kesilmelidir. Hastaların idrar söktürücü ilaç içeren tansiyon hapları değiştirilmeye çalışılmalıdır. 

Hastalığın tedavisinde akut atak döneminde hastanın böbrek fonksiyonuna, genel hastanın diğer hastalık durumlarına göre Kolşisin, kortizon, steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar verilmektedir. Bunlar atağı hafifletmek içindir. Atak bittikten sonra da ürik asitin kanda seviyesini düşüren ilaçlar başlanmaktadır ve bu dönemde de yeni bir atağı önlemek için düşük doz kolşisin, ya da steroid olmayan antienflamatuar  ilaçlar ya da düşük doz kortizon 3-6 ay devam edilmektedir.

Kanda ürik asit seviyesini düşürme tedavisi allopurinol, Febuxostat  denilen kanda ürik asit yapımını azaltan ilaçlarla ya da Probenecid denilen idrarda ürik asit atılımını artıran ilaçlarla yapılmalıdır. 

İlaç tedavilerinin bazı yan etkileri vardır ve uzman doktor takibi gerekmektedir.