Devlet Laboratuvarı Eski Müdürü Yeşim Andıroğlu, gıda güvenliği konusunda yaşanan güvensizliğin sistemin değiştirilmesiyle ortadan kalkabileceğini söyledi

Ödül Aşık Ülker

   Devlet Laboratuvarı’nda 33 sene değişik kademelerde çalıştıktan sonra geçtiğimiz aylarda müdürlükten emekli olan Yeşim Andıroğlu, hiçbir dönemde laboratuvara siyasilerin müdahalesi ile karşılaşmadığını söyledi.
   Devlet Laboratuvarı’nın raporlarının uluslararası geçerliliği olduğunun da altını çizen Andıroğlu, gıda güvenliği konusunda yaşanan şüphelerin Avrupa’da uygulanan sistemle ortadan kalkabileceğini söyledi.
   Andıroğlu, “Avrupa’da olduğu gibi bağımsız bir bilimsel kurul tarafından toplanan numuneler laboratuvarda çalışılsın ve yetkililer gerekli tedbirleri alsın ve sonuçları toplumla paylaşsın” diye konuştu.
    AB ülkelerinde gıda güvenliği tarladan sofraya prensibiyle takip edilir. Numuneler bağımsız bir bilimsel kurul tarafından alınıp, uluslararası akreditasyonu olan laboratuvarlarda analiz ettirilir. Bilimsel kurul sonuçlar ışığında risk değerlendirmesi yapar ve devlet yetkililerini bilgilendirilir. Yetkili merciler de gerekli tedbirleri alır, halk bilimsel kurulun yaptığı değerlendirmeler ve öneriler doğrultusunda bilgilendirilir.

• Soru: Çok uzun yıllar Devlet Laboratuvarı’nda değişik kademelerde görev aldınız. Öncelikle laboratuvarın çalışma şekli hakkında kısaca bilgi verir misiniz?
• Andıroğlu: Devlet Laboratuvarının kuruluş, görev ve çalışma esaslarına dayanan bir yasası vardır. Sağlık Bakanlığı’na bağlı bir daire olarak görev yapar. Laboratuvarın numune alma yetkisi yoktur, gelen numuneleri çalışır. Bakanlıklardan, Polis Genel Müdürlüğü gibi kurumlardan, tüm özel kurum ve kuruluşlardan, şahıslardan numune kabul edilir. Ne sıklıkla örnek alınacağı da laboratuvarın sorumluluk alanında değildir, daireler kendi mevzuatları gereği belli aralıklarla numuneleri alıp gönderirler. Yasa gereği sonuçlar numuneyi gönderene verilir ve numuneler kodlu olarak teslim alınır. Devlet Laboratuvarı’nın 6 şubesi var. Bunlar İlaç ve Kimyasal Analizler, Adli Kimya-Fen, Besin Analizleri, Mikrobiyoloji, Pestisit Kalıntı Analizleri ile Radyobiyoloji ve Çevre Analizleri şubeleridir. Yeni başlayan hormon analizleri de Pestisit Kalıntı Analizleri şubesinde yapılmaktadır. İleride ayrı bir bölüm oluşturulmasının yararlı olacağı kanısındayım.

• Soru: Şahıslardan gelecek her türlü numune kabul ediliyor mu?
• Andıroğlu: Devlet Laboratuvarı olarak depo suyu, kuyu suyu numunelerini özel şahıslardan alıyoruz. Bizden aldıkları şişelere, uygun yöntemle aldıkları numuneleri çalışıyoruz. Ancak toplumun genelini ilgilendiren deniz suyu, şebeke suyu numunelerini belediyelerden ve temel sağlık hizmetlerinden alıyoruz. Çünkü bunun uzmanlar tarafından doğru yöntemle alınması gerekir.Bir marketten aldığınız bir sebzenin analiz ücretini ödeyerek analizlerini yaptırabilirsiniz ancak bu çok mantıklı değil çünkü sonucu alana kadar market o ürünü birilerine satmış olacak. Dolayısıyla ilgili mercilerin belirli aralıklarla numuneleri toplayıp kontrol ettirmeleri daha sağlıklı bir yöntemdir.

“Hiçbir dönemde bir müdahale ile karşılaşmadım”

• Soru: Devlet Laboratuvarı’nın sonuçları hemen hemen her dönemde tartışma konusu yapılıyor. Sonuçlar sorgulanıyor? Her hükümet döneminde Devlet Laboratuvarı’nda çalışmış biri olarak sizce siyasilerin sonuçlar üzerinde ne kadar etkisi var?
• Andıroğlu: Laboratuvarla ilgili asılsız iddialar çalışırken de, emekli olduktan sonra da beni çok üzüyor. Örneğin bakanlıklardan gelen talimat doğrultusunda bir partinin üyesinin ürününe temiz, başka bir partinin üyesinin ürününe kirli raporu verdiğimiz bile yazılabiliyor. Asılsız haberler insanları tedirgin ediyor. Ben Mayıs 1980’de laboratuvarda çalışmaya başladım. 33 sene laboratuvarda değişik görevlerde bulundum, hiçbir dönemde bir müdahale ile karşılaşmadım.

• Soru: Yemler ve et-tavuk konularında durum nedir? Bu konuda laboratuvarın ne gibi çalışmaları var?
• Andıroğlu: Tavuk, et ve süt ürünleri Veteriner Dairesi’nin kontrolündedir. Yemlerle ilgili pestisit ve aflatoksin analizleri Devlet Laboratuvarı’nda sürekli yapılır. Gelen yemler laboratuvar sonucu verene kadar gemide bekletilir ve temiz raporu alındıktan sonra boşaltılmasına izin verilir.

***

“GDO analizi yapılamıyor”

• Soru: Hangi konularda altyapı eksikliği var, hangi testler yapılamıyor?
• Andıroğlu: GDO konusunda analiz yapılamıyor. Aldığım duyumlara göre bu konuda girişim başlatıldı. Bu konudaki analizlerin ne zaman başlayacağı konusunda laboratuvardan bilgi alınabilir.

“Devlet Laboratuvarı son derece güvenilir”

• Soru: Vatandaşlar güven sorunu yaşıyorlar. Laboratuvarın sonuçlarına güvenmiyorlar, siyasilere güvenmiyorlar. Bu nasıl aşılabilir?
• Andıroğlu: Bence sistemin değiştirilmesi gerekir. Avrupa’da olduğu gibi bağımsız bir bilimsel kurul tarafından toplanan numuneler laboratuvarda çalışılsın ve yetkililer gerekli tedbirleri alsın ve sonuçları toplumla paylaşsın. Bu tür bir sistemle güven yeniden tesis edilebilir. Ancak şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki herkes laboratuvarın sonuçlarına gönül rahatlığıyla güvensin. Her numune değişik uzmanlar tarafından defalarca çalışılır, sonuç teyid edilir ve raporlar sonra yazılır. Devlet Laboratuvarı Türkiye Akreditasyon Kurumu TÜRKAK’a akreditedir aynı zamanda yıllardır uluslararası FAPAS yeterlilik testlerine katılır. Kısacası Devlet Laboratuvarı sürekli uluslararası denetim altındadır, raporlarının uluslararası geçerliliği vardır ve son derece güvenilirdir.

Yasalar...

   Hal Yasası’nın geçmesi de denetimlerin daha sıkı bir şekilde yapılmasını ve güvenin oluşmasını sağlayabilir. Sebze-Meyve Hali’ne gelen ürünler temiz raporu alınıp piyasaya dağıtılıyor. Bu ürünlerin neticelerinin halkla sık sık paylaşılması da güvenin oluşmasına yardımcı olabilir. Gıda Güvenliği Yasası meclistedir. AB’ye uyum çalışmaları kapsamında “gıda maddelerine ilişkin tüketicinin korunmasına yönelik hijyen ve resmi kontroller yasası” ve “hayvansal olmayan birincil tarım ürünleri ve işlenmemiş tarım ürünlerinin hijyen ve resmi kontrolleri yasası” da hazırlanmaktadır. Bunlar da yapıldıktan sonra gıda güvenliği konusunda önemli bir yol katedilmiş olacak.
   Son olarak tekrar vurgulamak istiyorum, Devlet Laboratuvarı işini en doğru şekilde yapmaktadır. Herkes Devlet Laboratuvarı’nın sonuçlarına güvensin.