Türk gemilerinin özellikle savaş ve okul gemilerinin Kıbrıs’a uğramaları, 1930’lu ve ‘40’lı yıllarda büyük bir olaydı Kıbrıslı Türkler için.

   Örneğin Türk donanmasının efsanevi Hamidiye Zırhlısı 20 Haziran 1938 tarihinde, Atatürk’ün emriyle, Mağusa’ya demir atarak burada 2 gün kalmıştı. Gerek limana demir atacağı o gün, gerekse iki gün kalacağı Kıbrıs’ta, insanlarımızın, büyük bir coşkusuna mazhar olmuştu. Bazı yazılı anılarda bu anlatımlara rastlıyoruz. Hamidiye Zırhlısı’nın tarihsel önemlerinden biri de, Balkan ve Birinci Dünya Savaşı dönemlerinde Türk donanmasının yenilmezlerinden olmasıdır.

   Hamit Naci Okul Gemisi’ne gelirsek... Söz konusu geminin Kıbrıs ziyareti 28 Mart 1949 tarihinde gerçeklemişti.

   28 Mart 1949’da Mağusa Limanına demir atan Hamit Naci Okul Gemisi’ni, Kıbrıslı Türklerin karşılaması, adada kaldıkları zaman zarfı içerisindeki ziyaretler, etkinlikler hakkında gazete haberlerine geçmeden önce, Hamit Naci Okul Gemisi hakkında özet bir bilgi verelim öncelikle.

   Hamit Naci Özdeş Türkiye’de Ticari Denizcilik Eğitiminin Kurucusu ve Milli Ticaret-i Bahriye Kaptanı olarak anılır.

    “(Naci Hamit Okul Gemisi) önceki adı Balık olan bir gemidir. Bir kaynağa göre 1936, bir başka kaynağa göre 1937 yılında okula devredilen bu gemi, daha önce Balıkçılık Enstitüsü’ne aittir. Yukarıda yapılan tespit doğrultusunda devir yılın 1937 olması daha gerçekçi bir sonuçtur. Gemi Balıkçılık Enstitüsünden devralındığı için Balık ismini taşımaktadır. Ancak Yüksek Deniz Ticareti Mektebi’ne devrolduktan sonra, ismi ile gördüğü hizmet arasında bir bağ bulunmaması dolayısıyla isim değişikliği için, Münakalat Vekâleti tarafından, 10/9/1940’da Başvekâlet’e başvurulmuştur. Burada okul gemisi için talep edilen isim, camia tarafından her zaman sevgi ve saygıyla anılan Hamit Naci’dir. Başvuru altı gün içinde kabul edilmiş ve geminin adı Hamit Naci olmuştur. Gemi uzun yıllar boyunca okula hizmet etmiştir. Bu gemi 1916’da Glasgow’da denize indirilmiştir. İlk ismi Serotris’tir. Daha sonra ismi Rinovya olarak değişmiştir. Boyu 39.76m., eni 7.01m.dir. Derinliği 4.10m-grt x nrt x dwt 327 x 222 x 725, Makinesi T3 silindirli 255 beygir gücündedir.”

(http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/47542.pdf)

   Gemi ve Hamit Naci bey hakkındaki bu kısa bilgiden sonra, okul gemisinin Mağusa Limanına demir atma sürecini Hür Söz gazetesinden izlemeye başlayalım. Konuyla ilgili ilk habere, 22 Mart 1949 tarihli Hür Söz gazetesinin birinci sayfasında rastlıyor ve 74 yıl öncesine dönüyoruz.

“Hür Söz, 22 Mart 1949, syf:1

Hamit Naci Vapuru

   Yüksek Denizcilik Okulunun tatbikat gemisi HAMİT NACİ’nin 28 Mart Pazartesi sabahı Mağusa’ya geleceği öğrenilmiştir.

   Bu gemide iki kaptan, iki makinist ve 21 talebe ile 15 mürettebattan ibaret 40 kişilik bir denizci ekibi bulunmaktadır. Bundan evvel adamızı ziyaret eden mezkûr gemi adadaki Türk halkı tarafından pek iyi karşılanmışlar ve unutulmaz hatıralar bırakmışlardı.

   Öğrendiğimize göre 28 Mart’ta gelecek olan HAMİT NACİ tatbikat gemisi 31 Mart Perşembe sabahına kadar Mağusa’da kalacak ve ayni gün Leymosun’a hareket ederek öğleden sonra saat 6’da Leymosun limanına demir atacaktır. Geminin orada da 3 gün kalacağı bildiriliyor.

   HAMİT NACİ’nin 3 Nisan Pazar sabahı saat 6’da Rodos’a müteveccihen adadan ayrılacağı öğrenilmiştir.”

   Geminin Kıbrıs’a geleceği haberi Mağusa halkı arasında büyük bir mutlulukla karşılanırken, gemi mürettebatını karşılama ve onlar adına bazı etkinlikler düzenlemek için, Mağusa’nın ileri gelenleri tarafından bir toplantı gerçekleştiriliyordu.

“Hür Söz, 25 Mart 1949, syf:4

Mağusa Haberleri

Cemiyet Toplanıyor

   28 Mart Pazartesi günü Kasabamıza gelecek olan Hamit Naci mekteb gemisini karşılamak için Mağusamızda büyük bir heyecanla hummalı bir faaliyet göze çarpmaktadır.”

   Bu küçük haberden sonra ertesi günkü Hür Söz gazetesinde, geminin gelişiyle ilgili sadece Mağusa halkının değil, diğer bölgelerden de insanlarımızın bu karşılamaya gelecekleri bilgisi verilmekteydi.

“Hür Söz, 26 Mart 1949, syf:2

HAMİT NACİ Mektep Gemisi

   Mağusa Limanına önümüzdeki Pazartesi günü geleceği haber alınan Hamit Naci tatbikat gemisini karşılamak için ada’nın muhtelif yerlerinden sayın halkımızın o gün Mağusa’ya akın edeceği haber alınmıştır. Bir mektep gemisi olan Hamit Naci’de, gelecek yılların denizcileri bulunmaktadır.

   İstikbâlin, Bahriyesi kuvvetli Türkiyesinin genç elemanlarını karşılamak için, vatandaşlarımızın gösterdikleri bu yakın alâka cidden takdire lâyıktır.”

   27 Mart 1949 tarihli Hür Söz gazetesinde konuyla ilgili bir habere rastlanmazken, gazetenin 28 ve 29 Mart tarihli nüshalarının arşivimizde olmadığını da belirtelim. Dolayısıyla 28 Mart’ta Mağusa limanına demir atan geminin karşılanmasyla ilgili habere/yoruma ulaşamıyoruz.    

   Gazete haberlerine 1 Nisan’dan itibaren devam ediyoruz.  Bu kez Leymosun halkının da Hamit Naci Okul Gemisi’nin Leymosun (Limasol) limanına demirleyeceği gün için karşılama organizasyonu yapılıyordu. 

“Hür Söz, 01 Nisan 1949, syf:4

.....

Leymosundan:

HAMİT NACİ OKUL GEMİSİ

   Leymosun Limanımıza uğramak ihtimali olan HAMİT NACİ Okul Gemisi mürettebat ve talebelerini karşılamak ve kasabamızda onları eğlendirmek maksadı ile Kurum ve Kulüblerimiz faaliyete geçmişlerdir.

.....”