Harabelerin altından gelen umut ışığı   

Günlerden Pazar. Dışarıda harika bir hava var. Bahar’da hissettiren bir güneş var. İyimser fikirlerle doluyorum. “Politis” gazetesinin isminin gizli tutulmasını isteyen bir Kıbrıslı Türk’ten aldığı bilgiye ilişkin bir haber okuyorum. 1990’lı yıllarda yeri değiştirilen, kayıp şahısların gömülü olduğu Paşaköy (Aşa) yakınlarındaki bir toplu mezardan bahsediyor. 

Halen hayatta olan ve gerçekleri bilen insanların katkılarıyla,  geçmişin harabelerinin altından umut ışıkları beliriyor. İsimlerin gizli tutulması, bir umut kapısı aralıyor. Bunu Kıbrıslı Rum ya da Kıbrıslı Türk, başkaları da yapabilir.

Birbirimizin üzerinde yarattığımız acı ve yıkımı geride bırakır ve tarihsel gerçeklerin kabul edilmesine doğru ilerleyebilirsek, geçmişten gereken dersi alabilirsek, o zaman bir arada yaşamamıza büyük yardımları olacak bir yetenek kazanabiliriz: Kendimizi diğerinin yerine koyabilme yeteneği.

2015 Ağustos ayında Kıbrıs Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, Kıbrıslı Rumların kendilerini Kıbrıslı Türklerin yerine koyabilme yeteneğinin olumlu yönde geliştiğini ortaya koyuyor. “Kıbrıs Sorunundan dolayı Kıbrıslı Türkler de mağduriyetler yaşamıştır” ifadesine, araştırmaya katılanların %40’ı “katılıyorum” ve %12,2’si “tamamen katılıyorum” yanıtını verdi. Sonuç olarak, Kıbrıslı Rumların %52,2’si Kıbrıslı Türklerin Kıbrıs Sorunu nedeniyle mağduriyetler yaşadığını kabulleniyor ve bu Kıbrıs Rum toplumu içerisinde bir çoğunluk oluşturuyor. Ayrıca, “toplumunuzun diğer toplumun yaşamasına sebep olduğu üzücü deneyimlerden dolayı pişmanlık duyuyorum” şeklindeki ifadeye %35,8 oranında “katılıyorum”, %18,8 oranında ise “tamamen katılıyorum” yanıtı verildi. Böylece, bu ifade %54,6’lık bir oran tarafından kabul edilmiş oldu.

Aşa köyünden (Paşaköy), babası kayıp olan bir kadın, gazeteye mektup göndererek “nihayet, bir Kıbrıslı Türk bizimle daha fazla ilgilendi” diye yazdı ve kendisine teşekkür etti. Elbette ki, bilgiyi veren kişinin, yaşadığı dramdan bir ölçüde sorumlu olmasının ihtimal dâhilinde olduğunu da biliyordu. Bilginin sağlanması da, teşekkür edilmesi de doğrul yolda olduğumuzu gösteriyordu. 

Aynı Bahar havası, aynı Pazar günü, bazı akılsızların Denya köyündeki camiye yaptıkları saldırının da haberleri yayınlandı.  İlk hissettiğim şey öfkeydi. Kültürel Miras Komitesi’nin Kıbrıslı Rum başkanı Takis Hacidimitriu ile temasa geçtim. Adet üzere halini hatırını sordum. “İyi olmama imkân var mı?” diye cevap verdi. Ne diyeceğimi bilemedim. Son görüşmemizde bana Kültürel Miras komitesinin bütün üyelerinde mevcut olan harika atmosferden, formalitelerden uzak durarak, zorlukları aşmak için üretken biçimde çalışmak adına kurdukları mekanizmalardan ve tek hedeflerinin bütün Kıbrıs’ın kültürel mirasına sahip çıkmak olduğundan bahsetmişti. “Fazla hasar var mı?” diye sordum. “Hasarı bir şekilde gidereceğiz. Önemli olan bu değil” dedi. Haklıydı. Önemli olan, bir avuç akılsızın, böylesine ahlaksız bir eylem gerçekleştirerek mevcut barış atmosferini, barış içerisinde bir arada yaşama isteğini ve gelişmekte olan karşılıklı saygıyı havaya uçurabileceklerini zannetmeleriydi. Buna asla izin veremeyiz. Bu tür eylemler her nereden gelirse gelsin…

Saat ilerledikçe öfkemin yerini düşünce alıyor. Çözümden sonraki ilk günü düşünmeye başlıyorum. Yeniden birleşmeyi ve barış içerisinde bir arada yaşamayı savunanların görevi çözümle birlikte bitmiş olmayacak. Her iki tarafta da bize ciddi sorunlar doğurabilecek insanlar mevcuttur. Federal Kıbrıs’ın işlemesi ve yaşaması sadece yurttaşların iradesine bağlı olmayacaktır. Siyasetçilerin ve kurumların da bu konuda kararlılık göstermesi gerekecektir. Örneğin, siyasal liderliğin, ilgili makamların ve Adalet kurumunun böylesi “ulusal körlerin” yargılanmasını sağlamaları gerekecektir. 

Öğlen bülteninde Sn. Hacıdimitriu’nun açıklamalarına rastladım. “Polisin verdiği bilgiler beni ilgilendirmiyor. Beni ilgilendiren tutuklama olup olmayacağıdır” diyor. Siyasal liderlerin Denya’daki kabul edilemez eylemi kınamalarından memnuniyet duyuyorum. İçim rahatlıyor. Bu bir avuç akılsızın yalnızlaştırılması, bir kenara itilmesi gerekir. Bu memleket böylelerine yurt olamaz. Çünkü bu memleket bir avuç akılsızdan çok çekmiştir. Bu öğrenmemiz gereken bir derstir. 

Çeviri: Şevki Kıralp.

-------------------------------------------------------------

Φως από τις ρωγμές

Είναι Κυριακή και η μέρα έξω είναι χαρά Θεού. Ένας παράκαιρα ανοιξιάτικος ήλιος με γεμίζει με αισιόδοξες σκέψεις.

Διαβάζω την είδηση στον «ΠΟΛΙΤΗ» για την πληροφόρηση που πήρε η εφημερίδα από έναν Τουρκοκύπριο που θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του για την ύπαρξη ομαδικού τάφου αγνοουμένων, ο οποίος είχε μετακινηθεί την δεκαετία του ’90,  στην ευρύτερη περιοχή της Άσσιας.

Ακτίδες ελπίδας μέσα από τις ρωγμές του παρελθόντος. Για να κλείσει μια από τις τραγικότερες πτυχές του Κυπριακού. Με την συμβολή ανθρώπων που ξέρουν πράγματα και καταστάσεις. Όσο είναι ακόμα εν ζωή. Ελπίδα πως το παράδειγμα της άγνωστης πηγής, θα το ακολουθήσουν και άλλοι, ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι.

Αν είμαστε στο σημείο που αφήνουμε πίσω τα δεινά και τον πόνο που προκαλέσαμε ο ένας στον άλλο και προχωράμε στην παραδοχή της ιστορικής αλήθειας,  η οποία ενίοτε μπορεί να είναι λυτρωτική, τότε είμαστε πολύ κοντά στην ενσυναίσθηση, η οποία θα μας βοηθήσει στην συμβίωση.

Μια έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου που διενεργήθηκε τον Αύγουστο του 2015, δείχνει ότι ο βαθμός της ενσυναίσθησης έχει αλλάξει μεταξύ των Ελληνοκυπρίων προς το θετικότερο. Στο ερώτημα «οι Τουρκοκύπριοι επίσης υπέφεραν ως αποτέλεσμα του κυπριακού προβλήματος;», το 40% συμφωνεί με αυτή τη δήλωση και το 12,2% συμφωνεί απόλυτα. Συνεπώς, το 52,2% των Ελληνοκυπρίων συμφωνεί ότι και οι Τουρκοκύπριοι  υπέφεραν λόγω του κυπριακού προβλήματος και αυτό σημειώνεται ως θέση για πρώτη φορά στην ελληνοκυπριακή κοινότητα. Ανάλογα, στο ερώτημα «Μετανιώνω για τις οδυνηρές πράξεις που έκανε η κοινότητά μου στο παρελθόν εις βάρος της άλλης κοινότητας;» το 35,8% συμφώνησε, το 18,8% συμφώνησε απόλυτα, άρα ένα ποσοστό 54,6% συμφώνησε με αυτή τη δήλωση.

Μια γυναίκα από την Άσσια, της οποίας ο πατέρας είναι αγνοούμενος έστειλε επιστολή στον “ΠΟΛΙΤΗ”, γράφοντας πως “ένας Τουρκοκύπριος τελικά ενδιαφέρθηκε περισσότερο για εμάς”  και ευχαριστώντας τον. Προφανώς, γνωρίζοντας πως ενδεχομένως ο
ο πληροφοριοδότης να ήταν και συνένοχος στο προσωπικό της δράμα.
Είμαστε σε καλό δρόμο.

Την ίδια ανοιξιάτικη Κυριακή,  έσκασε και η είδηση με τις ζημιές που προκάλεσαν μερικοί ανεγκέφαλοι στο τζαμί της Δένειας. Ο θυμός ήταν το πρώτο μου συναίσθημα. Επικοινώνησα με τον Ελληνοκύπριο επικεφαλής της τεχνικής επιτροπής για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς Τάκη Χατζηδημητρίου. Τον ρώτησα τυπικά αν είναι καλά. «Μπορεί να είναι κανείς καλά;». Τι να του απαντήσω. Την τελευταία φορά που είχαμε μιλήσει, μου έλεγε για το εξαιρετικό κλίμα που υπάρχει στην τεχνική επιτροπή ανάμεσα σε όλα τα μέλη, για τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται μακριά από τυπολατρίες, βρίσκοντας μηχανισμούς μέσα από τους οποίους ξεπερνούν δυσκολίες και γίνονται παραγωγικοί, με μοναδικό στόχο να διασωθούν μνημεία σε όλη την Κύπρο. Τον ρώτησα αν είναι μεγάλες οι ζημιές. «Δεν είναι αυτό που έχει σημασία. Θα τις επιδιορθώσουμε». Σωστά, το σημαντικό, είναι ότι μερικοί άμυαλοι που μετριούνται στα δάχτυλα ενός χεριού νομίζουν ότι μπορούν να δρουν με τόσο ανήθικο τρόπο και δυνητικά, να τινάζουν στον αέρα ένα θετικό κλίμα προς την κατεύθυνση της ειρηνικής συνύπαρξης και του αλληλοσεβασμού. Δεν πρέπει να τους αφήσουμε. Από όπου και αν προέρχονται.

Όσο περνά η ώρα, ο θυμός μετατρέπεται σε προβληματισμό. Για την επόμενη μέρα της λύσης (εφόσον καταφέρουμε να υπάρξει).  Οι πολέμιοι της συνύπαρξης και της επανένωσης, δεν θα εκλείψουν με τη λύση. Και τέτοιους συναντά κανείς και στις δύο πλευρές. Η λειτουργικότητα της ομοσπονδιακής Κύπρου, θα εξαρτηθεί όχι μόνο από την ωριμότητα των πολιτών, αλλά και των πολιτικών και των θεσμών. Για παράδειγμα, η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να είναι σύσσωμα καταδικαστική και οι Αρχές και η Δικαιοσύνη, να είναι εθνικά τυφλές.

Στα μεσημβρινά δελτία, φιλοξενούνται οι δηλώσεις του κ. Χατζηδημητρίου. «Δεν με ενδιαφέρουν οι πληροφορίες της Αστυνομίας. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να υπάρξουν συλλήψεις». Με ικανοποίηση, ακούω πολιτικούς αρχηγούς να καταδικάζουν τις απαράδεχτες ενέργειες στη Δένεια. Διακατέχομαι από αίσθημα ανακούφισης. Οι λίγοι ας απομονωθούν, ας μπουν στο περιθώριο. Δεν τους χωρά ο τόπος. Πάθαμε πολλά από μια χούφτα ηλιθίων. Επιτέλους ας μάθουμε.