Hellimin coğrafi tescili için Avrupa Birliği tarihi bir karar verecek. Avrupa Parlamentosu Milletvekili Niyazi Kızılyürek, bu tarihi kararın önünde durmaya çalışanların özelde Kıbrıslı Türk üreticilere, genelde de Kıbrıs Türk toplumunun çıkarlarına zarar verdiklerini ifade etti.

Avrupa Parlamentosu (AP) Kıbrıs Milletvekili Niyazi Kızılyürek, toplumun yüzde 22’sini direk olarak etkileyen hellim sektörünün Avrupa’ya açılmasının, yapısal sorunlarla boğuşan ve pandemi nedeniyle daha da kötüleşen ekonomiye soluk aldıracağını belirtti.

Kızılyürek, “Bugün hellimle başlayan ticaret, ilerde diğer et ve süt ürünlerine de genişleyebilecek” dedi.

Kızılyürek, hellimle ilgili tüm denetimlerin “bağımsız kurumlar” tarafından yapılacağını, kuzeydeki ürünlerin Avrupa pazarına ulaşması için Yeşilhat Tüzüğü’nde değişikliğe gidilerek bunun AB resmi gazetesinde yayınlanacağını da belirtti.

“Bu tescil, adadaki tüm üreticileri ve tescilin Türkçe ve Yunanca olarak yapılmasını kapsamaktadır” diyen Kızılyürek, denetim kurumlarının atamasının Avrupa Birliği üyesi ülke olduğu için Kıbrıs Cumhuriyeti’nce yapılacağını, ancak, denetimleri tümüyle uluslararası bağımsız kurumların yürüteceğini anımsattı.

Yeşilhat tüzüğünün uygulanmasında zaman zaman yaşanan sorunların bilincinde olduğunu belirten Kızılyürek, “Bu konuyu bir mektupla Komisyon’un gündemine getirmiş bulunuyorum. Komisyon, AB yasalarının uygulanmasını sağlamakla yükümlüdür. Dolayısıyla olası engelleri ortadan kaldırmak Komisyon’un görevidir.” açıklamasında bulundu.  

Hellimin tesciline ilişkin oylamanın 26 mart cuma günü yapılacağını kaydeden Kızılyürek, bu oylamanın Avrupa Komisyonu’nun iki önerisini içerdiğini belirtti.

Niyazi Kızılyürek, komisyonun  eş zamanlı oylanacak 2 önerisinden birisinin “Avrupa Pazarına girecek Hellim’in, ‘Hellim/Halloumi’ isimlerinden birini veya istenirse ikisini de kullanarak, sadece Kıbrıs’ta üretilebilmesi; başka bir ülkede yapılan üretimlerde bu isimlerin kullanılamaması; bu isimlerin kullanılabilmesi için üretilecek hellimin ise belirli kriterlere uyması”nı içerdiğini belirtti.

Kızılyürek, “AB sağlık ve güvenlik standartlarında üretilmiş ürünlerin kuzeyden güneye geçmesini sağlayacak düzenlemelerin Yeşil Hat Tüzüğü’nde yapılması ve böylelikle kuzeyde üretilen hellimin de Yeşil Hat üzerinden Avrupa Pazarına girmesi”nin ise komisyonun ikinci önerisi olduğunu kaydetti.

Niyazi Kızılyürek, adadaki tüm üreticileri kapsayan hellimin coğrafi tesciline ilişkin başvurunun 2014’te yapıldığını ve geleneksel üretim kriterlerinin komisyon tarafından belirlenmesinin ardından üretim denetimini yapacak bağımsız kurum Bureau Veritas’ın görevlendirildiğini belirtti.

Nereden nereye?

Hellim/Hallouminin coğrafi tescili için ilk başvuru 2006 yılının sonunda yapıldı. Uzun mülahazalardan sonra, 17 Temmuz 2014 tarihinde Avrupa Komisyonu geleneksel olarak Kıbrıs’ta üretilen Χαλλουμι/Hellim’in 1151/2012 Numaralı AB kalite yasası adı altında coğrafi tescilinin (PDO) yapılması başvurusunu dosyaladı.

Bu tescil, adadaki tüm üreticileri ve tescilin Türkçe ve Yunanca olarak yapılmasını kapsamaktadır. 

Komisyon yaptığı incelemenin ardından geleneksel üretim kriterlerini belirlemiş ve sadece bu kriterlerde üretilecek ürüne bu ismin verilebileceği sonucuna varmıştır.

Avrupa Komisyonu Başkanı Juncker öncülüğünde varılan 16 Temmuz 2015 tarihli Akıncı-Anastasiadis mutabakatı gereğince, üretilen hellimin bu kriterleri sağlayıp sağlamadığına karar verecek ve yeşilhattın her iki tarafında da denetim yapabilecek bağımsız bir kurum olan Bureau Veritas görevlendirilmiştir. Burada açıkça belirtmek isterim ki, bu görevlendirmeyi resmi olarak Kıbrıs Cumhuriyeti yapmıştır.

“İşte hellim uzlaşması”

16 Temmuz 2015 tarihli mutabakat toplamda beş madde içermektedir: 

1) Uluslararası akredite Bureau Veritas, tarımsal ürünlerin kalite koşullarını belirleyen 1151/2012 numaralı Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi düzenlemesinin 39. Maddesi uyarınca bu düzenlemede adı geçen kontrol merci olarak atanmıştır.  

2) Avrupa Komisyonu bir mektupla Bureau Veritas’ın resmi kontrol mercisi olduğunu ve bu yönde spesifik görevleri olduğunu teyit edecektir. 

3) Bureau Veritas’ın raporları Komisyon’a ve Kıbrıs Cumhuriyeti’ne gönderilecektir.  

4) Ticareti kolaylaştırmak için Yeşilhat Tüzüğü’nde bir değişiklik yapılacak ve tescil ile aynı gün AB resmi gazetesinde yayınlanacaktır. 

5) AB anlaşmaları doğrultusunda AB yasalarının uygulanmasından Avrupa Komisyonu sorumlu olacaktır.  

2015 yılında yapılan bu anlaşma hâlâ geçerlidir.

Bu mutabakata ek olarak, Avrupa Komisyonu Avrupa Pazarı’nın şart koştuğu sağlık ve gıda güvenliği koşullarını denetleyecek ve Bureau Veritas ile aynı özelliklere sahip olacak ikinci bir bağımsız kurum atanmasını önermiştir. Bureau Veritas’ta olduğu gibi, bu atamayı da AB üyesi olduğu için Kıbrıs Cumhuriyeti yapacaktır.

26 Mart Cuma günü bu koşulların oylanarak Hellimin tescilinin tamamlanması beklenmektedir.

Bu oylama Avrupa Komisyonu’nun iki önerisini içermektedir:

1. Avrupa Pazarına girecek Hellim’in Hellim/Halloumi isimlerinden birini veya istenirse ikisini de kullanarak sadece Kıbrıs’ta üretilebilmesi, başka bir ülkede yapılan üretimlerde bu isimlerin kullanılamaması. Bu isimlerin kullanılabilmesi için üretilecek hellimin ise belirli kriterlere uyması. 

2. AB sağlık ve güvenlik standartlarında üretilmiş ürünlerin kuzeyden güneye geçmesini sağlayacak düzenlemelerin Yeşilhat Tüzüğü’nde yapılması ve böylelikle kuzeyde üretilen hellimin de yeşilhat üzerinden Avrupa Pazarına girmesi.

Bu iki öneri eşzamanlı olarak onaylanacaktır.

Süt ve hellim üreticileriyle temsilcim Derya Beyatlı aracılığı ile yaptığım temaslarda üreticilerin Avrupa Pazarı’na girme yönünde istekli olduklarını ve heyecan duyduklarını, hatta gerekli hazırlıkları yapma girişimlerine başladıklarını mutlulukla gözlemliyorum.

Toplumun %22’sini direk olarak etkileyen Hellim sektörünün Avrupa’ya açılması, yapısal sorunlarla boğuşan ve pandemi nedeniyle daha da kötüleşen ekonomiye soluk aldıracaktır. Bugün Hellim ile başlayan ticaret, ilerde diğer et ve süt ürünlerine de genişleyebilecektir.

Yeşilhat tüzüğünün uygulanmasında Kıbrıs Rum otoritelerinin zaman zaman sorun çıkardığının farkındayım. Bu konuyu bir mektupla Komisyon’un gündemine getirmiş bulunuyorum. Komisyon, AB yasalarının uygulanmasını sağlamakla yükümlüdür. Dolayısıyla olası engelleri ortadan kaldırmak Komisyon’un görevidir. 

Bu tarihi kararın önünde ayakları yere basmayan siyasi gerekçelerle durmaya çalışanlar veya kamuoyunu yalan-yanlış bilgilerle yanıltmaya uğraşanların özelde Kıbrıslı Türk üreticilere, genelde de Kıbrıs Türk toplumunun çıkarlarına zarar verdiklerini kamuoyuna duyurmayı görev bilirim!