ESNAF GÜNLÜĞÜ
Levent ÖZDAĞ

----------------------------------
Et 40 TL ve ben şimdi müşteriye kaça vereyim. İnsanlar güneyden gidip 25 TL’ye et alabiliyor. Meyhanede ne işi var?
----------------------------------

Alican Orbay, Lefkoşa’da yaklaşık 17 yıldır meyhanecilik yaparak hayatını kazanıyor. İlk olarak çocuk yaşlarda makinist olan Alican Orbay, esnaflık yaşamını yemek sektöründe devam ettiriyor. Orbay, meyhane merakının rahmetli amcası Durmuş Orbay’ın mekânından geldiğini söylüyor…

• Esnaflık ile ilgili duygularınız neler? Meyhanede bir akşam nasıl geçiyor?
• “İşlerimiz geçmişe göre daha kötü geçiyor. Meyhane’yi açıp müşteri bekliyoruz. 5-6 yıl öncesinde dolar taşardık. Şimdilerde bir masa, iki masa sırasında bunu bile yapamıyoruz. Gecede 150-200 TL arası kazanıyoruz. Haftada bir dolarsa iş olur. Bu kazandığımız da vergiye yetişmiyor. Öyle geçinip gidiyoruz. Bir de yanımda birini çalıştırmak zor çünkü kazancımız belli. Her Cuma fırın kebabı yapıyorum. Biraz olsun işleri hareketlendirmek için.”

• 5 yıl öncesine göre ne değişti de işler düştü?
• “Dağlar kadar fark var. Bir kere zaman kötü, insanlarda para yok. Şimdilerde her köşe başında meyhane açıldı. Eskiye göre çok fazla meyhane var. Sayılıydı belli başlıydı. Her adım başı meyhane oldu, işlerim düşmesinin bir nedeni de budur. Restoran işi yapanlar da meyhaneci oldu, yani karışmış, iç içe girmiş durumdadır. Yeni açan yerler kapatmak zorunda kalır çünkü belli bir borcun altına girerler ve göründüğü gibi kolay değildir. Vergi dairesi ile çok kez konuştum. Gelsinler denetlesinler, görsünler kaç kişi var ona göre vergi istesinler.”

• Yetki sahibi olsaydınız, meyhaneciler için neyi değiştirmek isterdiniz?
• “Pahalılık için bir şeyler yapmaya çalışırdım. Limon 10-12 TL, Et 40 TL ve ben şimdi müşteriye kaça vereyim. İnsanlar güneyden gidip 25 TL’ye et alabiliyor. Meyhanede ne işi var? Biz de müşteri bekleyelim. Mesela etin kilosunu 30 TL’ye alsam ben de rahatlarım. Vergiler çok, her ay işlesem işlemesem 560 TL devlete götürü parası veriyorum. Bu ay bin 800 TL sigortamı yatıramayacağım. 200 Sterlin dükkan kirası, 300 TL elektrik veriyorum. Gelirler, giderler bir birbirini tutmaz.”

• Meyhane açma fikri nereden geldi?
• “10 yaşında rahmetli amcam Durmuş Orbay’a giderdim, yardım etmeye. Oradan kaldı, meraklıydım da o yüzden meyhane açmayı istedim.”

• 1999 yılında açtığınız zamanki ile şimdiki Kıbrıs arasındaki fark nedir?
• “Çok fark var. İnsanların yapısı da değişti. İş olmayacak gibi bir sıkıntımız yoktu. Herkesin eli boldu daha az borçlu insan vardı.

• Hayalinizde bir ülke var mı, nasıl bir ülkede yaşamak isterdiniz?
• “1 yıl kadar Avustralya’da yaşadım. Orada kardeşlerim vardı, onları görmeye gittim. Hem tatil hem de iş yaptım. Güzeldi ama tekrar ülkeme döndüm.”

• Mesleğiniz size ne kazandırdı veya neler kaybettirdi?
• “İnsanları tanımayı öğrendim. Bir mekan işletmenin zorluklarını ve nasıl başa çıkacağımı öğrendim.”