Yusuf Özkan

Bosna Hersek'te 8 binden fazla Boşnağın öldürüldüğü Srebrenitsa katliamı sırasında, koalisyon ülkeleri arasındaki gizli anlaşma nedeniyle hava operasyonu yapılmadığı ortaya çıktı.

Eski Hollanda savunma bakanı Joris Voorhoeve'ya göre, "Birleşmiş Milletler, Srebrenitsa'da hava desteğine izin vermiş olsaydı, kitlesel katliamların önüne geçilebilecekti".

Hollanda 2 kanalında yayınlanan "Srebrenitsa Neden Düşmeliydi?" adlı programda, BM'nin "Bosna'daki katliama seyirci kaldığı" iddialarına ilişkin belgelere yer verildi.

ABD kaynaklı gizli belgeler Hollandalı eski bakan tarafından da doğrulandı.

Bosna iç savaşı sırasında "güvenli bölge" ilan edilen Srebrenitsa kenti, BM adına görev yapan Hollanda taburunun (Dutchbat) kontrolündeydi.

Bu nedenle Hollanda, Srebrenitsa katliamı nedeniyle en fazla eleştirilen ülkelerden bir oldu.

Gizli anlaşma

Eski savunma bakanı Voorhoeve, Fransa, İngiltere ve ABD arasında 1995 yılı Mayıs ayında imzalanan gizli anlaşma nedeniyle Srebrenitsa'ya hava desteği verilmediğini açıkladı.

Hollandalı bakana göre bu gizli anlaşma, İngiliz ve Fransız barış gücü askerlerinin Sırplar tarafından kaçırılmasının ardından yapıldı.

Londra ve Paris, Washington yönetimi ile NATO hava gücünün Bosnalı Sırplara karşı kullanılmaması konusunda anlaşmaya vardı. Anlaşma, kamuoyundan gizli tutuldu.

Joriz Voorhoeve, 1 Temmuz'da yayımlanacak "Güvenli Bölgeler" adlı kitabında da bu konuya değiniyor.

Srebrenitsa'ya yönelik Sırp saldırısı 6 Temmuz 1995 tarihinde başladı. Dutchbat Komutanı Ton Karremans'ın hava desteği talebi, BM tarafından her seferinde geri çevrildi.

Srebrenitsa 11 Temmuz 1995 günü düştü. General Ratko Mladiç komutasındaki Sırp birlikleri, 8 binden fazla Boşnak erkeği ve erkek çocuğunu öldürdü.

"Sırp saldırganlığının sonucu"

Hollandalı eski bakan, BM'nin hava desteği vermemesinin mantıklı bir açıklaması bulunmadığını düşünüyor. "Bunun gerekçesini kendime bile açıklayamıyorum" diyor.

Voorhoeve, BM'nin o bölgedeki başarısızlığı nedeniyle Hollanda taburunun haksız yere "günah keçisi" olarak gösterildiğini söylüyor.

Eski savunma bakanı, "BM önemli bir hava desteği vermiş olsaydı, büyük sayıda kurban ölümden kurtarılabilirdi" diyor ve Gorajde'de hava desteği nedeniyle kitlesel ölümlerin önlendiğine dikkati çekiyor.
Joris Voorhoeve, buna rağmen gizli anlaşma yapan üç ülke ile BM'nin katliamlardan sorumlu tutulamayacağını savunuyor ve "Srebrenitsa'nın düşmesi, Sırp saldırganlığının sonucuydu" görüşünü dile getiriyor.

Hollandalı eski bakana göre Bosna Hersek'teki katliamların çok sayıda nedeni var. BM gücü UNPROFOR'un eksikliği, Hollanda hükümetinin toplu katliamlara yol açan gelişmeleri doğru yorumlayamaması, bunlardan bazıları.

Askerler açıklama istiyor

Ortaya çıkan yeni gelişme, Srebrenitsa katliamının tanığı olan Hollandalı askerlerde "şok etkisi" yarattı.
Dutchbat'ta görev alan askerler, bu konuda kapsamlı açıklama istiyor. Askerlere göre, "NATO'nun Sırp saldırılarından haberdar olduğu, ancak bunu Hollanda'dan sakladığı iddiaları, artık açıklığa kavuşturulmalı".
Askerlerin bağlı olduğu kuruluş, "devlet sırrı dahi olsa, bu konudaki bütün bilgilerin kamuoyu ile paylaşılmasını" istiyor.

Dutchbat Komutanı Ton Karremans ise, "Bu gerçeği biliyordum ama ispat edemiyordum" diyor. Karremans, Srebrenitsa katliamı sırasında karşısına çıkan "politik çıkarlarlarla mücadele ettiğini" vurguluyor.
Ton Karremans, Hollanda hükümetinden, ABD'nin elindeki gizli belgeleri istemesini de talep ediyor.
Eğer bu gerçekleşmezse, ABD mahkemelerine şahsen başvurarak, konunun aydınlatılması için çaba harcayacağını söylüyor.

(BBC – Yusuf ÖZKAN – 2.7.2015)